ΑΡΙΘΜΟΣ 966/2019
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
– Σήμα φήμης. Προστασία προγενέστερου σήματος.
– Από τις διατάξεις των άρθρων 121, 122, 124, 125, 134, 135, 139, 145 παρ. 1, 147 παρ. 1 και 2, 148 παρ. 1 και 2 και 150 του Ν. 4072/2012 “Βελτίωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος – Νέα εταιρική μορφή – Σήματα – Μεσίτες ακινήτων – Ρύθμιση θεμάτων ναυτιλίας, λιμένων και αλιείας και άλλες διατάξεις”, καθώς και εκείνες των άρθρων 1, 3, 4, 6, 8 παρ. 1, 14, 15, 18 και 26 του προισχύσαντος Ν. 2239/1994 “περί σημάτων”, ερμηνευόμενες σύμφωνα με την οδηγία 89/104/Ε.Κ της 21-12-1988, οι οποίες εφαρμόζονται στην προκείμενη υπόθεση, κατά τα άρθρα 2 ΑΚ και 24 ΕισΝΑΚ, λόγω του χρόνου που έγινε δεκτό ότι έλαβε χώρα η προσβολή των σημάτων της αναιρεσίβλητης (Μάρτιος 2012 και Ιούλιος 2013 ) προκύπτουν τα εξής: α) Σήμα θεωρείται κάθε σημείο επιδεκτικό παράστασης, ικανό να διακρίνει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες μιας επιχείρησης, από εκείνα άλλων επιχειρήσεων, τέτοιο δε σημείο είναι και η απεικόνιση του σχήματος του προϊόντος ή της συσκευασίας αυτού, ιδίως όταν πρόκειται για εντελώς πρωτότυπη και ιδιόμορφη συσκευασία ή σχήμα . β) Με την καταχώριση του σήματος στο μητρώο σημάτων (άρθρα 122, 147 Ν. 4072/2012 και άρθρα 6 επ. του Ν. 2239/1994) παρέχεται στον καταθέτη το απόλυτο δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης του σήματος (μέχρι να διαγραφεί κατά τη νόμιμη διαδικασία) στα προϊόντα ή εμπορεύματα, για την διάκριση των οποίων αυτό προορίζεται, όποιος δε χρησιμοποιεί, χωρίς τη θέληση του δικαιούχου και κατά τρόπο που προσήκει μόνο στον τελευταίο, σημείο το οποίο προσβάλλει το σήμα του δικαιούχου, μπορεί να εναχθεί για παράλειψη ή αποζημίωση ή και για τα δύο. γ) Η απαγόρευση προσβολής προγενέστερου σήματος διαβαθμίζεται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο εμπίπτει η περίπτωση στην οποία το μεταγενέστερο σημείο ταυτίζεται με το προγενέστερο σήμα και προορίζεται να διακρίνει προϊόντα που επίσης ταυτίζονται με εκείνα για τα οποία προστατεύεται το προγενέστερο σήμα (ταύτιση σήματος – σημείου και προϊόντων). Στο δεύτερο επίπεδο εμπίπτει η περίπτωση στην οποία, είτε το μεταγενέστερο σημείο ταυτίζεται με το προγενέστερο σήμα και προορίζεται να διακρίνει προϊόντα όμοια με εκείνα που διακρίνει το τελευταίο είτε το μεταγενέστερο σημείο ομοιάζει με το προγενέστερο σήμα και προορίζεται να διακρίνει προϊόντα που ταυτίζονται με εκείνα που διακρίνει επίσης το τελευταίο (ταυτότητα σήματος – σημείου και ομοιότητα προϊόντων ή ταυτότητα προϊόντων και ομοιότητα σήματος -σημείου). Στην πρώτη περίπτωση της ταυτότητας σήματος – σημείου και προϊόντων η προστασία του προγενέστερου σήματος είναι απόλυτη, χωρίς την ανάγκη επίκλησης και απόδειξης κινδύνου σύγχυσης, ο οποίος θεωρείται κατ’ αμάχητο τεκμήριο ότι συντρέχει, αφού το σήμα δεν μπορεί να επιτελέσει τη λειτουργία του, που είναι να διακρίνει στην αγορά την προέλευση του προϊόντος από ορισμένη επιχείρηση (βλ. ΔΕΚ υπόθεσηC- 206/2001, απόφαση από 12-11-2002, Arsenal, σκέψη 50). Στη δεύτερη περίπτωση η προστασία του προγενεστέρου σήματος είναι σχετική και απαιτείται ως πρόσθετο στοιχείο κίνδυνος σύγχυσης ή συσχέτισης του σήματος και του σημείου .δ) Εκείνος που έχει καταθέσει νομίμως για ορισμένο προϊόν ή αντικείμενο εμπορίας σήμα,εγκεκριμένο τελεσίδικα από το αρμόδιο πρωτοβάθμιο ή δευτεροβάθμιο διοικητικό όργανο,δικαιούται από την κατάθεση αυτού και εφεξής για όσο χρόνο δεν διαγράφεται νομίμως,να ζητήσει από κάθε τρίτο,που χρησιμοποιεί σε όμοια προϊόντα ή αντικείμενα εμπορίας του αυτούσιο το σήμα,ή που χρησιμοποιεί σε όμοια ή παρόμοια προϊόντα ή αντικείμενα εμπορίας του το σήμα κατά παραποίηση ή απομίμηση,να παραλείπει τη χρήση ή να αποκαταστήσει τη σχετική ζημιά,ή και τα δύο. Τα πολιτικά δικαστήρια δεν έχουν αρμοδιότητα να ελέγξουν ούτε παρεμπιπτόντως τη συνδρομή των προϋποθέσεων περί διαγραφής του σήματος (άρθρο 158 του Ν. 4072/20102 και 32 του προϊσχύσαντος Ν. 2239/1994) και δεν έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν τη νόμιμη προστασία του έστω και αν υποπέσει στην αντίληψη τους ύπαρξη λόγου μη έγκρισης ή διαγραφής του (ΑΠ575/2017, ΑΠ1731/2014, ΑΠ344/2013, ΑΠ62/2013). Τέλος, ιδιαίτερη κατηγορία σημάτων αποτελούν τα “σήματα φήμης” (άρθρο 4 παρ. 1γ του προϊσχύσαντος Ν. 2239/1994 και 124 παρ. 1γ’ του Ν. 4072/2012). Στα σήματα αυτά ο νομοθέτης παρέχει διευρυμένη νομική προστασία, πέραν της προβλεπόμενης για τα κοινά διακριτικά γνωρίσματα, προς τον σκοπό αφ’ ενός της αποτροπής του παρασιτικού ανταγωνισμού από τρίτους, πλην του δικαιούχου, συνισταμένου στην εμπορική αξιοποίηση της φήμης του σήματος προς το ίδιο αθέμιτο όφελος και αφ’ ετέρου του κινδύνου υπονόμευσης της ιδιαίτερης διακριτικής δύναμης των σημάτων αυτών Η έννοια του “σήματος φήμης”,μη προσδιοριζόμενη από το νομοθέτη,δύναται να καθοριστεί με βάση ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια,όπως, α) αυξημένος βαθμός καθιέρωσης του σήματος στις συναλλαγές, με την έννοια ότι η ανταγωνιστική δύναμη της ένδειξης να εκδηλώνεται σε μεγάλο βαθμό,να έγινε δηλαδή γνωστή πέρα από το σχετικό κύκλο των καταναλωτών, β) μοναδικότητα του σήματος, με την έννοια ότι αυτό δεν έχει φθαρεί χρησιμοποιούμενο κατά τρόπο ευρύ από τρίτους σε ανόμοια προϊόντα, γ) η ιδιοτυπία στην εν γένει εμφάνιση και στην εκφραστική του δύναμη, δ) η ύπαρξη μια ιδιαίτερα θετικής εκτίμησης καταναλωτικού του κοινού (παραστάσεις ποιότητας) σχετικά με τα προϊόντα που διακρίνει, ε) το καλυπτόμενο από το σήμα σημαντικό μερίδιο αγοράς, η χρονική διάρκεια της χρησιμοποίησης του, στ) το μέγεθος των επενδύσεων που έχει πραγματοποιήσει η επιχείρηση για την προβολή του, ζ) η γεωγραφική έκταση,εντός της οποίας το σήμα χαίρει φήμης (ΔΕΚ,υπόθεση C- 375/1997, General Motors). Αν πρόκειται περί σήματος φήμης, η χρησιμοποίηση του μεταγενέστερου σημείου- σήματος είναι απαγορευμένη, αν θα προσπόριζε στο χρήστη αυτού, χωρίς εύλογη αιτία, αθέμιτο όφελος από το διακριτικό χαρακτήρα ή τη φήμη του προγενέστερου σήματος. Επί ενός τέτοιου σήματος δεν είναι απαραίτητο να δημιουργείται κίνδυνος σύγχυσης (ΔΕΚ,υπόθεση C –252/2007, ΑΠ575/2017, ΑΠ486/2015). Αρκεί ότι η χρήση του θα βλάψει τον διακριτικό χαρακτήρα ή την φήμη του σήματος φήμης ή θα προσπορίσει χωρίς εύλογη αιτία, αθέμιτο όφελος στον μεταγενέστερο μη δικαιούχο. Ειδικότερα, ενόψει της ανωτέρω διευρυμένης νομικής προστασίας του σήματος φήμης, η προστασία του έναντι του κινδύνου της υπόσκαψης, δεν συναρτάται οπωσδήποτε από την διαπίστωση τέτοιου βαθμού ομοιότητος μεταξύ του φημισμένου σήματος και του υπό του μη δικαιούχου χρησιμοποιημένου σημείου, ώστε να υφίσταται κίνδυνος συγχύσής τους από το ενδιαφερόμενο κοινό. Αρκεί η ύπαρξη, για την προστασία του σήματος φήμης, κάποιου βαθμού ομοιότητος μεταξύ των δύο σημάτων, ώστε να είναι δυνατή υπό του καταναλωτικού κοινού συνειρμική διασύνδεση του υπό του μη σηματούχου χρησιμοποιουμένου σημείου και του σήματος φήμης. Αθέμιτο δε όφελος προσπορίζεται ο τρίτος, όταν, χρησιμοποιώντας το ξένο σήμα φήμης, μεταφέρει στα προϊόντα που παράγει ή εμπορεύματα ή υπηρεσίες που προσφέρει την καλή εντύπωση που έχουν για το σήμα οι συναλλαγές, δημιουργώντας την εντύπωση ότι ο δικαιούχος του σήματος φήμης βρίσκεται σε οικονομικό και εν γένει οργανωτικό δεσμό με τον τρίτο ή ότι επεξέτεινε τη δραστηριότητά του και στα προϊόντα ή τις υπηρεσίες του τρίτου και εφόσον αυτός ο (τρίτος) καρπώνεται χωρίς αντάλλαγμα την προσπάθεια του σηματούχου να καθιερώσει το σήμα του στην αγορά. Βλάβη του διακριτικού χαρακτήρα του σήματος φήμης επέρχεται, κυρίως, όταν αυτό χάνει την ελκτική του δύναμη. Το τελευταίο επέρχεται ακόμη και όταν το διακριτικό γνώρισμα του τρίτου χρησιμοποιείται σε ανόμοια προϊόντα ή υπηρεσίες. Παρά δε την γραμματική διατύπωση των διατάξεων του εδαφίου γ του άρθρου 4 παρ. 1 του προϊσχύσαντος Ν. 2239/1994 και 124 παρ 1γ του Ν. 4072/2012, στις οποίες γίνεται μνεία περί μη παρομοίων προϊόντων ή υπηρεσιών, οι διατάξεις αυτές, τελολογικώς ερμηνευομένες πρέπει να ερμηνευθούν διασταλτικώς, καταλαμβάνουσες και τις περιπτώσεις που το προγενέστερο σήμα φήμης χρησιμοποιείται από τον μη δικαιούχο προς διάκριση πανομοιότυπων ή παρομοίων προϊόντων ή υπηρεσιών. Τούτο δε, γιατί η ανωτέρω μνεία έχει ως σκοπό μόνο να υπογραμμίσει, ότι οι κανόνες αυτοί έχουν εφαρμογή και όταν δεν είναι παρόμοια τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες (βλ. Απόφαση ΔΕΚ στην υπόθεσηC- 408/01ως προς την ερμηνεία του άρθρου 5 παρ. 2 της οδηγίας 89/104/ΕΟΚ για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών περί σημάτων, που είναι ταυτόσημο με τις προαναφερόμενες διατάξεις, ΑΠ575/2017, ΑΠ1030/2008). Στην περίπτωση χρήσης του προγενέστερου ξένου σήματος φήμης από μη δικαιούχο σε πανομοιότυπα προϊόντα του,ο κίνδυνος άντλησης αθέμιτου οφέλους είναι αυταπόδεικτος.
