Επιμέλεια: Ανδρέας Κουτσόλαμπρος, Πρόεδρος Ένωσης Εμμίσθων Δικηγόρων
Τον Οκτώβριο του 2019 σε αρθρογραφία μου επ’ευκαιρία της δημοσίευσης των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκριναν για τη συνταγματικότητα ή μη των διατάξεων του Ν.4387/2016 (Νόμου Κατρούγκαλου) είχα γράψει μεταξύ άλλων: «Από την πρώτη επισκόπηση της κρίσεως αυτής, θεωρούμε ότι μάλλον περιορίζονται δραστικώς χρονικά (πιθανόν από 1.7.15 έως 12.5.16) οι διεκδικήσεις αναδρομικών περικοπών συντάξεων, καθόσον με την κρίση αυτή (με ισχυρή μειοψηφία 12 συμβούλων και 2 παρέδρων), θεωρείται επαρκώς αιτιολογημένος ο επανυπολογισμός των καταβαλλομένων κυρίων και επικουρικών συντάξεων με τον ν. 4387/2016, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί στις 31.12.2014, δηλαδή με τις κριθείσες ως αντισυνταγματικές περικοπές των ν. 4051 και 4093/2012.».
Εν τέλει η Ολομέλεια του ΣτΕ με την υπ’αριθμ.1439/2020 απόφασή του κινήθηκε ακριβώς στην αυτή κατεύθυνση και συνοπτικά έκρινε:
Α) Η θεσπισθείσα με τη διάταξη του άρθρου 14 παρ.2 ν.4387/2016 ρύθμιση της συνέχισης καταβολής των συντάξεων (με τις μειώσεις των ν.4051 και 4093/2012) από 12.5.2016 και εφεξής είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα και την Ε.Σ.Δ.Α.
Β) Η θεσπισθείσα με την ίδια ανωτέρω διάταξη του άρθρου 14 παρ.2 ν.4387/2016 δεν θεράπευσε τη διαγνωσθείσα με τις 2287-2288/2015 αποφάσεις της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας αντισυνταγματικότητα των διατάξεων των νόμων 4051/2012 και 4093/2012 με τις οποίες επιβλήθηκαν οι εν λόγω μειώσεις, αλλά ισχύει από τη δημοσίευση του ανωτέρω νόμου, δηλαδή από 12.5.2016 και εφεξής και όχι αναδρομικώς∙
γ) Η διαγνωσθείσα (με τις ΣτΕ Ολομ.2287-2288/2015) αντίθεση προς υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις των προαναφερθεισών διατάξεων των νόμων 4051/2012 και 4093/2012, με τις οποίες θεσπίσθηκαν οι μειώσεις των συντάξεων, δεν δύναται να θεραπευθεί με μεταγενέστερες της δημοσιεύσεως των εν λόγω νόμων μελέτες, όπως είναι οι μελέτες που συνοδεύουν τον μεταγενέστερο ν. 4387/2016, για το χρονικό διάστημα από της θεσπίσεώς των έως 11.5.2016.
δ) Ο χρονικός περιορισμός της ισχύος των αποτελεσμάτων που έθεσαν οι 2287-2288/2015 αποφάσεις της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας καταλαμβάνει και τη διαπιστωθείσα αντίθεση αυτών προς το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Ε.Σ.Δ.Α.
Με τροπολογία της Κυβέρνησης στο ψηφισθέν χθες Σχέδιο Νόμου «Φορολογικές παρεμβάσεις….» προβλέπονται τα εξής:
«1. Ποσά τα οποία αντιστοιχούν σε περικοπές και μειώσεις κύριων συντάξεων συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης, οι οποίες επιβλήθηκαν κατ’ εφαρμογή των νόμων 4051/2012 και 4093/2012 και αφορούν το χρονικό διάστημα από 11.6.2015 και μέχρι τη δημοσίευση του ν. Κατρούγκαλου (13.5.2016), καταβάλλονται άτοκα στους δικαιούχους.
2. Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ρυθμίζονται ο τρόπος, η διαδικασία και η λεπτομέρειες της καταβολής των ποσών που θα ολοκληρωθεί εντός 6 μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος,
3. Με την καταβολή των εν λόγω ποσών αποσβέννυνται οι αξιώσεις των συνταξιούχων των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης για ποσά που αντιστοιχούν σε περικοπές, μειώσεις και καταργήσεις κύριων, επικουρικών συντάξεων, επιδομάτων αδείας και εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα κατά το χρονικό διάστημα από 11.6.2015 έως τη δημοσίευση του ν. Κατρούγκαλου (13.5.2016).
4. Η εν λόγω ρύθμιση δεν καταλαμβάνει τις εκκρεμείς ενώπιον των δικαστηρίων δίκες ως προς τις αξιώσεις που υπερβαίνουν το παραπάνω καταβαλλόμενο ποσό.»
Αναλύοντας όλα τα ανωτέρω εξάγουμε τα ακόλουθα αρχικά συμπεράσματα:
Ι. ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΣΚΗΣΕΙ ΑΓΩΓΗ
Η ρύθμιση καταλαμβάνει όλους τους συνταξιούχους του Ιδιωτικού Τομέα που δεν έχουν ασκήσει αγωγή και θα τους επιστραφούν ΑΤΟΚΩΣ οι μειώσεις στις κύριες συντάξεις των Νόμων 4051/2012 και 4093/2012 για το χρονικό διάστημα από 11.6.2015 έως και 13.5.2016 (11 μήνες). Έκαστος συνταξιούχος μπορεί να δει από τα σχετικά εκκαθαριστικά τις μειώσεις που υπήρχαν εκείνο το χρονικό διάστημα και να υπολογίσει μόνος του τα ποσά.
Δεν υπάρχει πρόβλεψη για επιστροφή:
α) Δώρων Εορτών και Επιδομάτων (Παρότι φαίνεται ότι η κρίση της Ολομέλειας ΣτΕ είναι αντίθετη -βλ.παρ.14).
β) Συντάξεων Δημοσίου (Εκεί θα αναμένουμε και τη σχετική απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου) και
γ) Επικουρικών συντάξεων (Παρότι φαίνεται ότι η κρίση της Ολομέλειας ΣτΕ είναι αντίθετη – βλ.παρ.14).
Ειδικότερη ανάλυση θα υπάρχει με την έκδοση της σχετικής Υπουργικής Αποφάσεως.
ΙΙ. ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΣΚΗΣΕΙ ΑΓΩΓΗ
Με τη ρύθμιση της παρ.4 του άρθρου ρητώς ορίζεται ότι αυτή δεν καταλαμβάνει τις εκκρεμείς δίκες ως προς τις αξιώσεις που υπερβαίνουν το παραπάνω ποσό. Συνάγουμε συνεπώς ότι οι συνταξιούχοι που έχουν ασκήσει αγωγές θα μπορούν να εισπράξουν και το ποσόν που θα καταβάλει η Πολιτεία και να συνεχίσουν τις εκκρεμείς δίκες για τη διεκδίκηση ΦΥΣΙΚΑ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΟΥ 11 ΜΗΝΟΥ (11.6.2015-13.5.2016) επιπλέον:
α) των δώρων και επιδομάτων του κρίσιμου ενδεκάμηνου (1.600 ευρώ)
β) των περικοπών των επικουρικών συντάξεων,
γ) των τόκων (6% από την επίδοση της αγωγής και 3% από το Μάιο του 2019 και μετά κατ’άρθρο 45 ν.4607/2019) και
δ) της τυχόν αιτούμενης ηθικής βλάβης.
Ειδικώς οι συνταξιούχοι που έχουν ασκήσει αγωγές προ της δημοσίευσης των αποφάσεων 2287-88/2015 ΣτΕ ήτοι προ της 10.6.2015 θα δικαιωθούν και για το προγενέστερο χρονικό διάστημα των περικοπών ήτοι συνολικά από 1.1.2013-13.5.2016 (ΣτΕ Ολομ.1440/2020).
Συνοψίζοντας, φαίνεται πως η μεγάλη πλειοψηφία αυτών (άνω των 250.000) που έχουν ασκήσει αγωγές θα συνεχίσει την πορεία εκδίκασής τους, ώστε να διεκδικήσει τις αξιώσεις που δεν ικανοποιούνται. Από την άλλη η τεράστια πλειοψηφία των συνταξιούχων που έχουν υποστεί περικοπές και δεν έχουν ασκήσει αγωγές μάλλον θα αρκεστεί σε όσα θα τους καταβληθούν σύμφωνα με την ανωτέρω νομοθετική πρωτοβουλία της Πολιτείας.
Κατ’αυτόν τον τρόπο φαίνεται πως επιλύεται ίσως η μεγαλύτερη και πιο μαζική αντιδικία πολιτών με τη Δημόσια Διοίκηση στην ιστορία της Διοικητικής Δικαιοσύνης, ενώ ανοίγει ο δρόμος για επανασυζήτηση των χιλιάδων υποθέσεων που είχαν ανασταλεί εν αναμονή της εκδόσεως της ανωτέρω αποφάσεως της Ολομελείας του ΣτΕ. Οι αποφάσεις πλέον των Διοικητικών Δικαστηρίων μάλλον είναι προδιαγεγραμμένες.
