Της Νένας Μαλλιάρα
Ισχυρή είναι η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού των τραπεζών το τελευταίο τρίμηνο, με τη μεσολάβηση του lockdown στην οικονομική δραστηριότητα και την κοινωνική αποστασιοποίηση για την αποτροπή της πανδημικής κρίσης. Όπως αποτυπώνεται από τις πρώτες παρουσιάσεις των τραπεζών για τα αποτελέσματα β΄ τριμήνου, το ψηφιακό άλμα θα έχει και συνέχεια, η οποία θα συνδεθεί αναπόφευκτα με την περαιτέρω μείωση των λειτουργικών εξόδων των τραπεζών και την υιοθέτηση ενός νέου και πιο ευέλικτου μοντέλου λειτουργίας.
Ενδεικτική της ραγδαίας μετάβασης στην ψηφιοποίηση των τραπεζικών εργασιών είναι η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας, που υλοποιεί πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού την τελευταία διετία. Τον Ιούνιο, οι περισσότερες από τις μισές εργασίες που διενεργούνταν προ κορονοϊού στο δίκτυο καταστημάτων, είχαν μεταφερθεί σε ψηφιακά κανάλια. Οι εγγεγραμμένοι πελάτες σε ψηφιακά κανάλια της Τράπεζας έφτασαν τον Ιούνιο τους 2,7 εκατομμύρια, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 27%. Σε μηνιαία βάση τον Ιούνιο, οι ενεργοί χρήστες ανήλθαν σε 1,5 εκατομμύριο (+53% σε ετήσια βάση), με μερίδιο αγοράς 32% στο mobile banking και 27% στο e-banking. Από την αρχή του έτους, 160.000 πελάτες της Εθνικής Τράπεζας έχουν κάνει digital onboarding (άνοιγμα λογαριασμού εξ αποστάσεως), οι συναλλαγές στο κατάστημα περιορίστηκαν κατά τα 2/3 σε σχέση με την περίοδο πριν το lockdown και παράλληλα οι συναλλαγές στο e-banking αυξήθηκαν κατά 32%.
Στην Τράπεζα Πειραιώς, το ποσοστό των συναλλαγών που γίνονται πλέον ψηφιακά μέσω της winbank ανήλθε σε 94% μετά το lockdown από 90% πριν και 89% έναν χρόνο νωρίτερα. Όλο και περισσότεροι πελάτες συναλλάσσονται ψηφιακά και πολύ συχνά πραγματοποιούν μία σύνδεση (login) κάθε δύο ημέρες. Ο κορονοϊός αύξησε και τις online εγγραφές στη winbank, οι οποίες έχουν τετραπλασιαστεί και ανέρχονται σε 200.000 από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα. Οι online εγγραφές ανά εβδομάδα, από 700 ένα χρόνο πριν και 900 πριν ξεσπάσει φέτος η κρίση του Covid-19, πλέον, μετά την άρση του lockdown έχουν φτάσει τις 3.300. Μεσοπρόθεσμος στόχος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ο τριπλασιασμός των ψηφιακών πωλήσεων, σε σύγκριση με τα τρέχοντα επίπεδα.
Ψηφιοποίηση, απασχόληση και παραγωγικότητα
Αναμφίβολα, η ψηφιοποίηση θα αποτελέσει και εργαλείο για την περαιτέρω μείωση των λειτουργικών εξόδων των τραπεζών. Στον τομέα αυτό οι τράπεζες καταγράφουν διψήφια ποσοστά μείωσης, αλλά τα περιθώρια περαιτέρω συρρίκνωσης του κόστους είναι ακόμη σημαντικά.
Ενδεικτικά, η Τράπεζα Πειραιώς μείωσε τα λειτουργικά της έξοδα στο β΄ τρίμηνο του έτους στα 225 εκατ. ευρώ, κατά 14% σε ετήσια βάση και 1% σε τριμηνιαία. Οι δαπάνες προσωπικού μειώθηκαν κατά 24% ετησίως, καθώς η Τράπεζα ωφελήθηκε από την απόσχιση της πλατφόρμας διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων και το πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου που υλοποίησε το 2019. Ο δείκτης κόστους προς έσοδα για την Τράπεζα Πειραιώς υποχώρησε στο 44% το β΄ τρίμηνο από 55% το α΄ τρίμηνο του 2020.
Στην Εθνική Τράπεζα, η περαιτέρω περιστολή των δαπανών προσωπικού και των γενικών διοικητικών και λοιπών λειτουργικών εξόδων στην Ελλάδα το β΄ τρίμηνο 2020 είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική αποκλιμάκωσή τους σε επίπεδο εξαμήνου κατά 9,2% και 6,1% σε ετήσια βάση το α΄ εξάμηνο 2020. Η αποκλιμάκωση των δαπανών προσωπικού αντανακλά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος εθελουσίας εξόδου τον Φεβρουάριο 2020, με τη συμμετοχή να ανέρχεται σε 1.100 εργαζόμενους.
Η σύνδεση ψηφιοποίησης και απασχόλησης στις τράπεζες εν προκειμένω, αποτυπώνεται και στην Έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη για το σχέδιο ανάκαμψης της ελληνικής Οικονομίας. Η Ενδιάμεση Έκθεση της Επιτροπής που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα επισημαίνει ότι η διείσδυση της ηλεκτρονικής και κινητής τραπεζικής (e-banking, m-banking), των ηλεκτρονικών πληρωμών και καινοτόμων χρηματοπιστωτικών εφαρμογών (fintech) έχει περιορίσει την απασχόληση στον τραπεζικό τομέα στις αναπτυγμένες χώρες. Στην Ελλάδα, η απασχόληση στον συγκεκριμένο τομέα υποχώρησε κατά 23,1% την περίοδο 2013-2018 (από 51,2 χιλ. σε 39,4 χιλ. εργαζόμενους), ενώ ακόμα εντονότερη είναι η πτώση σε άλλες χώρες, όπως η Ολλανδία (-25,1%). Μείωση της απασχόλησης στον τραπεζικό τομέα την τελευταία πενταετία παρατηρείται σε 21 από 27 χώρες της Ευρώπης. Την ίδια περίοδο, όπως αναφέρεται στην Έκθεση, η προστιθέμενη αξία που παράγει ο κλάδος στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 26,7% (από 4,6 δισ. το 2013 σε 5,8 δισ. ευρώ το 2018), με αποτέλεσμα η παραγωγικότητα σε όρους προστιθέμενης αξίας ανά εργαζόμενο να έχει εκτοξευτεί από 89 χιλ. το 2013 σε 147 χιλ. ευρώ το 2018.
