Της Νένας Μαλλιάρα
Τέλος στο “πάρτι” των στρατηγικών κακοπληρωτών με “όλα κερασμένα” από τον νόμο Κατσέλη, έρχεται να βάλει ο Κώδικας Διευθέτησης Οφειλών και Παροχής Δεύτερης Ευκαιρίας.
Σπάζοντας το “απόστημα” της καταστρατήγησης ενός νόμου (3869/2010) που θεσπίστηκε το 2010, με προσωρινή ισχύ ενός έτους και με στόχο να στηρίξει τους οικονομικά αδύναμους σώζοντας την πρώτη κατοικία τους από πλειστηριασμό, ο νέος Κώδικας για την προληπτική αναδιάρθρωση χρεών ή την πτώχευση που βρίσκεται σε διαβούλευση, παρέχει ένα ισχυρό δίχτυ προστασίας μόνο σε όσους την έχουν πραγματικά ανάγκη.
Τα αποτελέσματα της καταστρατήγησης του νόμου Κατσέλη – πέραν της διατήρησης της υπερχρέωσης για πολλά χρόνια, της απομείωσης των ενεχύρων επί ζημία των πιστωτών, της διόγκωσης των κόκκινων δανείων και, εν κατακλείδι, της στέρησης της πραγματικής οικονομίας από νέες χρηματοδοτήσεις -, παραμένουν μέχρι σήμερα. Περίπου 70.000 υποθέσεις ρύθμισης οφειλών που έχουν υπαχθεί στον νόμο Κατσέλη παραμένουν εκκρεμείς προς εκδίκαση στα διάφορα Ειρηνοδικεία της χώρας, με δικάσιμο σε πρώτο βαθμό έως και το 2032.
Το καθεστώς αυτό θα τερματίσουν οι αλλαγές που έρχονται προσεχώς από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, με νόμο που θα φέρει εμπροσθοβαρώς προς εκδίκαση μέσα στο 2021 όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις του νόμου Κατσέλη.
Πώς καταστρατηγούνταν ο ν. Κατσέλη
Ποια είναι τελικά η αποτίμηση του νόμου Κατσέλη και πώς αυτός καταστρατηγούνταν επί σειρά ετών από όσους είχαν τη δυνατότητα να εξυπηρετούν τα δάνειά τους, αλλά θεωρούσαν ότι δεν όφειλαν να το κάνουν;
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, ο νόμος 3869/2010 δεν τόλμησε να δώσει έμφαση στην άμεση απαλλαγή από τα χρέη και τελικά οδήγησε στη διατήρηση της υπερχρέωσης και των συνεπειών της για πολλά χρόνια. Οι οφειλέτες παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια κατάσταση, χωρίς να γνωρίζουν ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Αγνοούν, δηλαδή, το κατά πόσον ο δικαστής θα κρίνει τελικάεάν όντως είναι οικονομικά ευάλωτοι, εάν ασκούν σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα, εάν είναι επιλέξιμοι, εάν ενήργησαν με δόλο κ.λπ. Παραμένοντας σε μια κατάσταση αβεβαιότητας για σειρά ετών, επιβαρύνεται επιπλέον η θέση τους, σε περίπτωση που προκύψει μια αρνητική έκβαση από το δικαστήριο.
Το Υπουργείο Οικονομικών δίνει μερικά “τρανταχτά” παραδείγματα καταστρατήγησης του νόμου Κατσέλη, αναφέροντας ως σημαντικότερες καταχρήσεις τη λήψη προστασίας από όλα τα αναγκαστικά μέτρα εκτέλεσης, παρότι υπάρχει περιουσία και εισοδήματα, καθώς επίσης την εμφάνιση δαπανών πολυτελείας ως εύλογων και ανελαστικών δαπανών. Ειδικότερα:
• Παράδειγμα 1: Οικογένεια με 1 τέκνο και με εισόδημα 3.000 ευρώ μηνιαίως δηλώνει ότι το τέκνο πηγαίνει σε ιδιωτικό σχολείο επί σειρά ετών και η απομάκρυνσή του από αυτό θα επιφέρει ψυχολογική βλάβη. Ως εκ τούτου, ο οφειλέτης δηλώνει ότι αδυνατεί να πληρώσει πάνω από 50 ευρώ μηνιαίως προς την τράπεζα για το στεγαστικό του δάνειο.
• Παράδειγμα 2: Οικογένεια με 2 τέκνα και με εισόδημα 4.000 ευρώ μηνιαίως δηλώνει ότι φιλοξενεί στο σπίτι άνεργο συγγενή, του οποίου καλύπτει τις δαπάνες διαβίωσης. Ως εκ τούτου, ο οφειλέτης δηλώνει ότι αδυνατεί να πληρώσει πάνω από 100 ευρώ μηνιαίως προς την τράπεζα για το στεγαστικό του δάνειο.
• Παράδειγμα 3: Οφειλέτης που διαθέτει δύο σπίτια, ένα σπίτι 250 τ.μ., αξίας 350.000 ευρώ, στο οποίο υπάρχει υποθήκη και μη εξυπηρετούμενοδάνειο ύψους 300.000 ευρώ, και ένα σπίτι 50 τ.μ., αξίας 80.000 ευρώ, χωρίς υποθήκη, δηλώνει ότι το δεύτερο σπίτι αποτελεί την 1η κατοικία του, και άρα είναι επιλέξιμος για προστασία 1ης κατοικίας. Μετά από 3 αναβολές της δίκης, φτάνει η τελική εκδίκαση, οπότε μερικές ημέρες πριν από τη δίκη, αποσύρει την αίτησή του και προσέρχεται να ρυθμίσει τα χρέη του με την τράπεζα.
• Παράδειγμα 4: Συνταξιούχος, με οφειλές σε τράπεζες που δημιουργήθηκαν κατά τον χρόνο που ήταν έμπορος. Σύμφωνα με τον νόμο 3869/2010 και τη σχετική νομολογία, δεν εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου και δεν μπορούν να ρυθμιστούν οι οφειλές που προέκυψαν από εμπορική δραστηριότητα, ακόμα και αν κατά τον χρόνο της αίτησης, ο αιτών δεν έχει πλέον εμπορική δραστηριότητα. Ωστόσο, αυτό κρίνεται κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης. Στο μεταξύ, ο αιτών, αν και γνωρίζει ότι η αίτηση δεν θα γίνει δεκτή, την καταθέτει, καθότι με την κατάθεση πετυχαίνει αναστολή καταδιωκτικών μέτρων. Παίρνει μία δικάσιμο σε απώτερο χρόνο (π.χ. 2030), καταβάλλοντας στο μεταξύ μία χαμηλή δόση για την προστασία της κατοικίας του για πολλά έτη, και μεταθέτει έτσι το πρόβλημα για το μέλλον. Στο μεταξύ, ο πιστωτής δεν μπορεί να προβεί σε καταδιωκτικά μέτρα (πλειστηριασμό) της κατοικίας του.
• Παράδειγμα 5: Δανειολήπτης που έλαβε δάνεια, των οποίων οι δόσεις είναι υπερπολλαπλάσιες από τα εισοδήματα που είχε κατά τη στιγμή της λήψης των δανείων. Σύμφωνα με πάγια νομολογία βάσει του νόμου 3869/2010, η εν λόγω περίπτωση συνιστά χαρακτηριστική περίπτωση που κρίνεται δόλιος ο δανειολήπτης (κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης) και το δικαστήριοδεν δίνει ρύθμιση των δανείων του. Ωστόσο, ο αιτών, αν και γνωρίζει ότι αναμένεται να κριθεί ως δόλιος, και συνακόλουθα η αίτηση δεν θα γίνει δεκτή, εν τούτοις την καταθέτει, λαμβάνει μακρινή δικάσιμο και καταθέτει τη χαμηλή δόση που όρισε η προσωρινή διαταγή, μεταθέτοντας το πρόβλημα για το μέλλον.
Περιστατικά όπως τα ανωτέρω ήταν εφικτά από στρατηγικούς κακοπληρωτές, εξαιτίας της απουσίας ελέγχων κι διασταυρώσεων.
Πλέον, η κυβέρνηση προχωρά σε μια σειρά από μέτρα, έτσι ώστε να αντιμετωπίσει τις ανωτέρω αδυναμίες του νόμου 3869/2010 και να επιτύχει την επιτάχυνση της εκδίκασης όλων των εκκρεμών υποθέσεων, εντός του 2021, με την αξιοποίηση της τεχνολογίας (μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα ελεγχθούν όλες οι αιτήσεις και έτσι θα διαπιστωθεί ποιοι είναι επιλέξιμοι για προστασία και ποιοι δεν είναι).
