ΑΡΙΘΜΟΣ 651/2020
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Ανάκληση δωρεάς.
– Κατά το άρθρο 505 του ΑΚ ο δωρητής έχει δικαίωμα να ανακαλέσει τη δωρεά αν ο δωρεοδόχος φάνηκε με βαρύ παράπτωμα αχάριστος απέναντι στον δωρητή, στο σύζυγο ή σε στενό συγγενή του και ιδίως αν αθέτησε την υποχρέωσή του να διατρέφει το δωρητή. Ως αχαριστία κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, που δικαιολογεί την ανάκληση της δωρεάς, νοείται η έλλειψη συναισθήματος ευγνωμοσύνης του δωρεοδόχου προς το δωρητή, που εκδηλώνεται με βαριά, υπαίτια και δυναμένη να καταλογιστεί αντικοινωνική συμπεριφορά ή διαγωγή του δωρεοδόχου προς το δωρητή ή το σύζυγο ή στενό συγγενή του και αντιβαίνει σε κανόνες δικαίου ή σε κρατούσες στην κοινωνία αντιλήψεις περί ηθικής και ευπρεπείας (ΑΠ 1429/2013, ΑΠ1982/2006, ΑΠ982/2004). Έτσι, αχαριστία μπορεί κατά τις περιστάσεις να αποτελεί και η χωρίς σοβαρό λόγο αδιαφορία του δωρεοδόχου γενικώς για την τύχη του δωρητή, όταν ο τελευταίος έχει ανάγκη από περίθαλψη ή ανάγκη εκδηλώσεων αγάπης και ενδιαφέροντος για ψυχολογική του στήριξη, λόγω της δύσκολης ψυχοσωματικής καταστάσεως στην οποία έχει περιέλθει, όπως λόγω γήρατος συνοδευομένου από ασθένεια. Το ζήτημα δε αν η συμπεριφορά ή διαγωγή του δωρεοδόχου που καταδεικνύει την αχαριστία συνιστά ή όχι βαρύ παράπτωμα κρίνεται από τον δικαστή, ο οποίος για τη μόρφωση της κρίσεώς του εκτιμά τη συμπεριφορά αυτή βάσει κριτηρίων αντικειμενικών, λαμβάνοντας υπ’ όψη και το βαθμό της υπαιτιότητας του δωρεοδόχου και το τυχόν συντρέχον πταίσμα του δωρητή ή του συζύγου ή στενού συγγενή του και αποφαίνεται αν η συμπεριφορά του δωρεοδόχου, την οποία δέχθηκε (το δικαστήριο) ως εμπίπτουσα, κατ’ αντικειμενική κρίση, στις νομικές έννοιες του βαρέως παραπτώματος και της αχαριστίας, συνιστά στη συγκεκριμένη περίπτωση βαρύ παράπτωμα και αχαριστία, που δικαιολογεί την ανάκληση της δωρεάς (ΑΠ 1429/2013, ΑΠ 1982/2006, ΑΠ 982/2004). Η κρίση αυτή του δικαστή της ουσίας ελέγχεται αναιρετικώς, όχι ως προς το αν έλαβαν χώρα τα συνιστώντα το βαρύ παράπτωμα και την αχαριστία πραγματικά περιστατικά, ούτε ως προς την εκτίμησή του αν τα περιστατικά αυτά, ενόψει του χαρακτήρα των συγκεκριμένων διαδίκων, του τρόπου και των συνθηκών υπό τις οποίες τελέστηκαν, συνιστούν ή όχι στη συγκεκριμένη περίπτωση βαρύ παράπτωμα και αχαριστία, αφού και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για εκτίμηση πραγμάτων, αλλά ως προς την περαιτέρω αξιολόγηση αν τα περιστατικά, όπως τα δέχθηκε ο δικαστής της ουσίας ότι αποδείχθηκαν, πληρούν ή όχι το πραγματικό των νομικών εννοιών του βαρέως παραπτώματος και της αχαριστίας και, κατά συνέπεια, δικαιολογούν ή αποκλείουν γενικώς την εφαρμογή του άρθρου 505 ΑΚ, περαιτέρω δε και για έλλειψη νομίμου βάσεως, όταν στην ελάσσονα πρόταση του νομικού συλλογισμού εμφιλοχωρούν ασάφειες ή αντιφάσεις ή ανεπάρκειες (ΑΠ 173/2017, ΑΠ 1523/2010).
