Μετά από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αλλάζει το οικογενειακό δίκαιο, με το νομοσχέδιο – τομή του υπουργού Δικαιοσύνης Κ. Τσιάρα. Η συνεπιμέλεια και ο χρόνος επικοινωνίας γονέων με τα παιδιά τους, οι ειδικοί διαμεσολαβητές για την επίλυση προβλημάτων σε περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου στις βασικές διατάξεις.
Στο υπουργικό Συμβούλιο παρουσιάζεται αύριο 24 Φεβρουαρίου, όπως είχε αποκαλύψει το dikastiko.gr, το νομοσχέδιο – τομή για τις αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο. Πρόκειται για την πρώτη πραγματική μεταρρύθμιση μετά απο 37 ολόκληρα χρόνια, που επιχειρεί η κυβέρνηση δια του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Το νομοσχέδιο, τις βασικές αρχές του οποίου παραθέτει το dikastiko.gr , θα παρουσιάσει αύριο ο Υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας, ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου και μετά την έγκρισή του θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση.
Η αποκαλούμενη συνεπιμέλεια, ή καλύτερα η από κοινού άσκηση γονικής μέριμνας (αφού ο όρος συνεπιμέλεια δεν θα περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο) , είναι ένα νομοσχέδιο που επεξεργάζεται εδώ και καιρό το υπουργείο και μάλιστα εχει πραγματοποιήσει και διαβουλεύσεις τοσο με φορείς όσο και με τα πολιτικά κόμματα ώστε να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη συναίνεση.
Ενα από τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι η υποχρεωτική προσφυγή, αρχικά , σε ειδικό διαμεσολαβητή, σε περίπτωση που διαφωνούν για το συμφέρον του παιδιού τους. Αν δεν καταφέρουν και με τον τρόπο αυτό να βρουν λύση, τότε θα επιλαμβάνεται η Δικαιοσύνη, δηλαδή τον τελευταίο και ουσιαστικό λόγο – αν δεν επιτευχθεί συμφωνία- θα έχει το δικαστήριο. Συγκεκριμένα στα άρθρα 6 και 15 ορίζεται ότι σε περίπτωση διαφωνίας κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας «οι γονείς υποχρεούνται να καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, προσφεύγοντας, αν είναι απαραίτητο, σε διαμεσολάβηση». Αν όμως διαφωνούν και «το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το δικαστήριο», ενώ ο ορισμός του διαμεσολαβητή από το δικαστήριο θα γίνεται από ειδικό μητρώο οικογενειακών διαμεσολαβητών.
Σύμφωνα με πληροφορίες τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι:
Επικοινωνία
Στο άρθρο 13 ορίζονται τα ζητήματα επικοινωνίας των γονέων με το παιδί. Συγκεκριμένα, το άρθρο 1520 του Α.Κ. αντικαθίσταται ως εξής: «Ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση της, κατά το δυνατόν, ευρύτερης επικοινωνίας με αυτό, στην οποία περιλαμβάνεται τόσο η φυσική παρουσία και επαφή αυτού με το τέκνο όσο και η διαμονή του τέκνου στην οικία του. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλον γονέα σε καθημερινή βάση. Ο χρόνος επικοινωνίας του τέκνου με φυσική παρουσία με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, τεκμαίρεται στο 1/3 του συνολικού, εκτός αν ο γονέας αυτός ζητά μικρότερο χρόνο επικοινωνίας ή για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης ή στο συμφέρον του τέκνου επιβάλλεται να καθοριστεί μικρότερος ή μεγαλύτερος χρόνος επικοινωνίας, εφόσον, σε κάθε περίπτωση, δεν διαταράσσεται η καθημερινότητα του τέκνου.
Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους, ιδίως όταν ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής». Την ίδια στιγμή, «οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους ανώτερους ανιόντες και τους αδελφούς του, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος, με τρίτους που έχουν αναπτύξει μαζί του κοινωνικοσυναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης, εφόσον με την επικοινωνία εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου».
Κακή άσκηση γονικής μέριμνας (point system)
Το νομοσχέδιο προσδιορίζει τι συνιστά κακή άσκηση της γονικής μέριμνας, αλλά και τις συνέπειες. Χαρακτηριστικά στο άρθρο 14 αναφέρεται: «Αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το δικαίωμα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτό, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας ή οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου ή ο εισαγγελέας, να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο. Κακή άσκηση της γονικής μέριμνας συνιστούν ιδίως:
1. Η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και διατάξεις δικαστικών και εισαγγελικών αρχών που αφορούν το τέκνο ή προς την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας.
2. Η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς.
3. Η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με κάθε άλλο τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας.
4. Η κακή άσκηση και η υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα.
5. Η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλει τη διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων.
6. Η αμετάκλητη καταδίκη του γονέα για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής».
Διευκρινίζεται ότι το δικαστήριο στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να αφαιρέσει από τον «υπαίτιο γονέα» την άσκηση γονικής μέριμνας ή την επιμέλεια ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλον γονέα, καθώς και να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο προς διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού. Μάλιστα, σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις ο εισαγγελέας μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο για την προστασία του παιδιού μέχρι να εκδοθεί η δικαστική απόφαση.
Παρέκκλιση από την κοινή άσκηση της γονικής μέριμνας
Παράλληλα, αναφέρεται ότι οι γονείς μπορούν με έγγραφο να ρυθμίζουν, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο ετών, διαφορετικά την κατανομή της γονικής μέριμνας και να καθορίζουν τον τόπο κατοικίας του τέκνου τους, τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει, καθώς και τον τρόπο επικοινωνίας του με τον άλλο γονέα. Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας εξαιτίας, π.χ., διαφωνίας των συζύγων και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σε αυτή ή δεν τηρεί την υπάρχουσα συμφωνία, τότε το δικαστήριο μπορεί ανάλογα με την περίπτωση να α) κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων, να εξειδικεύσει τον τρόπο άσκησής της στα κατ’ ιδίαν θέματα ή να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον έναν γονέα ή σε τρίτο,
β) διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή να λάβει οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέτρο και
γ) διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψή της ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή.
Επιμέλεια, θρησκεία και υγεία
Στο άρθρο 10 αναφέρεται ότι όταν «η επιμέλεια ασκείται από τον ένα γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του παιδιού, για το θρήσκευμα, για ζητήματα της υγείας του, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται και από τους δύο γονείς από κοινού».
Αλλαγή τόπου διαμονής
Ακόμη, για «τη μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο».
Πάντως, «ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου».