Με αφορμή ερωτήματα που υποβάλλονται σχετικά με την αντιμετώπιση των υποθέσεων ΕΝ.Φ.Ι.Α. και Ε.Φ.Α. προηγούμενων ετών καθώς και υποθέσεων φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές της χώρας στις οποίες αναπροσαρμόστηκαν οι τιμές ζώνης με την απόφαση του Υπουργού Οικονομικών 102353/2020 (Β’ 3964), η οποία εκδόθηκε σε συμμόρφωση προς ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την 2055/2021 εγκύκλιο της ΑΑΔΕ παρέχονται οι ακόλουθες οδηγίες
:
Α. ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (ΕΝ.Φ.Ι.Α ΚΑΙ Ε.Φ.Α.)
1. Έτη επανυπολογισμού φόρων
1. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της προαναφερόμενης υπουργικής απόφασης 102353 ΕΞ 2020/15.9.2020 (εφεξής ΥΑ), για τις περιοχές που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1 αυτής, οι τιμές εκκίνησης που προσδιορίζονται στα μεν στοιχεία από α) έως ιβ) αυτής ισχύουν από 2/10/2019 ενώ στα υπό στοιχεία ιγ) έως ιστ) αυτής από 18/12/2019. Μεταξύ των περιοχών αυτών εντάσσονται και όσες ανήκουν στον Δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού, για τις οποίες ισχύουν τα ειδικότερα αναφερόμενα κατωτέρω στην παρ. 3.
2. Για τις λοιπές περιοχές που αναφέρονται στην Υ.Α., πλην αυτών του Δήμου Φιλοθέης- Ψυχικού, με δεδομένο ότι τόσο για τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. όσο και για τον Ε.Φ.Α. λαμβάνονται υπόψη οι τιμές ζώνης που ισχύουν την 1η Ιανουαρίου εκάστου έτους, δεν απαιτείται επανυπολογισμός των φόρων για τα έτη 2019 και 2020, καθώς για μεν το έτος 2019 οι τιμές ζώνης παραμένουν ως είχαν καθοριστεί με την ΠΟΛ.1113/2018 (και ίσχυαν την 1/1/2019), ενώ για το έτος 2020 εφαρμόστηκαν εξαρχής οι νέες τιμές ζώνης, όπως επανακαθορίστηκαν με την YA.
3. Με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 1 και της παραγράφου 3 του άρθρου 2 της ΥΑ για τα ακίνητα ειδικότερα των περιοχών της Β’ Ζώνης και ΣΤ’ Ζώνης της Δημοτικής Ενότητας Ψυχικού καθώς και της Α’ Ζώνης και Γ’ Ζώνης της Δημοτικής Ενότητας Φιλοθέης, που ανήκουν στον Δήμο Φιλοθέης – Ψυχικού, οι τιμές εκκίνησης των αποφάσεων ΠΟΛ.1163/2017 και ΠΟΛ.1180/2017 επανακαθορίστηκαν αναδρομικά για το διάστημα από 08/06/2016 μέχρι 31/12/2018.
Συνεπώς σε αυτές τις ζώνες, λαμβάνοντας υπόψη ότι ημερομηνία υπολογισμού δικαιωμάτων και τιμών ζώνης για την επιβολή ΕΝ.Φ.Ι.Α. και Ε.Φ.Α. είναι η 1η Ιανουαρίου του οικείου έτους, ισχύουν τα ακόλουθα:
α. χρήζει επανεκκαθάρισης ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2017, βάσει των αναδρομικά ισχυουσών τιμών που ορίζονται στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 1 της ΥΑ. Οι ίδιες τιμές ισχύουν και για τον επανυπολογισμό του Ε.Φ.Α. 2017.
β. η εκκαθάριση ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2018 ισχύει ως έχει, καθώς, σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 1 του ν.4223/2013 «ειδικά για τον υπολογισμό ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2018 λαμβάνονται υπόψη οι Τιμές Ζώνης, οι οποίες ορίζονται στην με αρ. ΠΟΛ.1113/2018 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών», οι τιμές εκκίνησης της οποίας ακυρώθηκαν από τη δημοσίευση των αποφάσεων του ΣτΕ, ήτοι από 2/10/2019 και 18/12/2019.
Για τον επανυπολογισμό του Ε.Φ.Α. έτους 2018, εφαρμόζονται οι αναδρομικά ισχύουσες τιμές που ορίζονται στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 1 της ΥΑ.
γ. η εκκαθάριση ΕΝ.Φ.Ι.Α. και ο υπολογισμός του Ε.Φ.Α. έτους 2019 ισχύουν ως έχουν, αφού η ΠΟΛ.1113/2018 ακυρώθηκε ρητά από τη δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων του ΣτΕ, δηλαδή για τις επίμαχες ζώνες του Δήμου Ψυχικού από 2/10/2019, ενώ οι τιμές των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 1 της νέας εκδοθείσας υπουργικής απόφασης ισχύουν μέχρι την 31/12/2018 και κατά συνέπεια την 01/01/2019, ημερομηνία υπολογισμού δικαιωμάτων και τιμών ζώνης για την επιβολή ΕΝ.Φ.Ι.Α. και Ε.Φ.Α. έτους 2019, εξακολουθούν να ισχύουν οι τιμές εκκίνησης της ΠΟΛ.1113/2018.
δ. η εκκαθάριση ΕΝ.Φ.Ι.Α. και ο υπολογισμός του Ε.Φ.Α. έτους 2020 διενεργήθηκε με τις νέες τιμές εκκίνησης, οπότε δεν χρήζει επανεξέτασης ο επιβληθείς φόρος.
2. Διαδικασία επανυπολογισμού των φόρων κατοχής (ΕΝ.Φ.Ι.Α., ΕΦΑ)
Προκειμένου να γίνουν οι σχετικές διορθώσεις στις πράξεις προσδιορισμού του ΕΝ.Φ.Ι.Α. φυσικών και νομικών προσώπων για το έτος 2017, θα πραγματοποιηθεί κεντρικά μηχανογραφικός υπολογισμός των φόρων αυτών και θα εκδοθούν νέες πράξεις διοικητικού προσδιορισμού του φόρου του άρθρου 32 του Κ.Φ.Δ., χωρίς να απαιτείται καμία ενέργεια από την πλευρά των φορολογουμένων.
Για τον επανυπολογισμό του Ε.Φ.Α. ετών 2017 και 2018, ο υπόχρεος σε φόρο υποβάλλει στη Δ.Ο.Υ., στην οποία είχαν υποβληθεί οι δηλώσεις Ε.Φ.Α., δήλωση με αίτηση επιστροφής φόρου ανά έτος, στην οποία υποχρεωτικά αναφέρεται ο αύξων αριθμός του ακινήτου, το οποίο αφορά η επιστροφή, όπως αυτός αναγραφόταν στην προηγούμενη δήλωση Ε.Φ.Α., συνοδευόμενη από τα έντυπα νέου υπολογισμού της φορολογητέας αξίας του ακινήτου.
Η τυχόν προκύπτουσα διαφορά φόρου επιστρέφεται κατά τα οριζόμενα στον Κ.Φ.Δ..
Β. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΩΝ, ΔΩΡΕΩΝ, ΓΟΝΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ
Β1. Ισχύς αναπροσαρμοσμένων τιμών εκκίνησης
1. Για τις περιοχές που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1 της ΥΑ οι αναπροσαρμοσμένες με την παράγραφο αυτή τιμές εκκίνησης της ΠΟΛ.1113/2018 των ακινήτων των περιοχών αυτών ισχύουν, σύμφωνα με το άρθρο 2 της προαναφερόμενης απόφασης, για υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων με χρόνο φορολογίας είτε από 2/10/2019 είτε από 18/12/2019.
Ειδικότερα, στις περιοχές των περιπτώσεων α) έως ιβ) της παραγράφου 1 του άρθρου 1 αυτής (Α, Β’ και ΣΤ’ Ζώνης της Δημοτικής Ενότητας Ψυχικού και Α’, Β’, Γ’ και Δ’ Ζώνης της Δημοτικής Ενότητας Φιλοθέης του Δήμου Φιλοθέης Ψυχικού, ΚΕ’ Ζώνης του 1ου Διαμερίσματος του Δήμου Αθηναίων, Ε’ Ζώνης Εκάλης του Δήμου Κηφισιάς, Α’ Ζώνης του οικισμού Λιλαίας του Δήμου Δελφών, Α’ Ζώνης του οικισμού Αετοφωλιάς της Δημοτικής Ενότητας Εξωμβούργου και Α’ Ζώνης του οικισμού Αγίας Βαρβάρας της Δημοτικής Ενότητας Τήνου του Δήμου Τήνου) οι αναπροσαρμοσμένες με την παράγραφο 1 του άρθρου 1 αυτής τιμές ζώνης της ΠΟΛ.1113/2018 ισχύουν σε υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων με χρόνο φορολογίας από 2/10/2019, ενώ για τις περιοχές των περιπτώσεων ιγ) έως ιστ) της παραγράφου 1 του άρθρου 1 αυτής (Α’ Ζώνης του οικισμού Καρκάδος, Β’ Ζώνης του οικισμού Κάτω Κλείσματος και Α’ Ζώνης του οικισμού Καλλονής της Δημοτικής Ενότητας Τήνου και ΣΤ’ Ζώνης Τήνου, του Δήμου Τήνου) οι αναπροσαρμοσμένες με την απόφαση αυτή τιμές ζώνης της ΠΟΛ.1113/2018 ισχύουν σε υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων με χρόνο γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης από 18/12/2019.
2. Με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 1 και της παραγράφου 3 του άρθρου 2 της ΥΑ για τα ακίνητα ειδικότερα των περιοχών της Β’ Ζώνης και ΣΤ’ Ζώνης της Δημοτικής Ενότητας Ψυχικού, καθώς και της Α’ Ζώνης και Γ’ Ζώνης της Δημοτικής Ενότητας Φιλοθέης, που ανήκουν στο Δήμο Φιλοθέης Ψυχικού, οι τιμές εκκίνησης των αποφάσεων ΠΟΛ.1163/2017 και ΠΟΛ.1180/2017 τροποποιήθηκαν αναδρομικά για το διάστημα από 8/6/2016 μέχρι 31/12/2018.
Για τον προσδιορισμό του φόρου κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων στις ανωτέρω περιοχές της Δημοτικής Ενότητας Ψυχικού και της Δημοτικής Ενότητας Φιλοθέης του Δήμου Φιλοθέης Ψυχικού, ισχύουν τα εξής:
α) σε υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων με χρόνο φορολογίας από 8/06/2016 – 31/12/2018 εφαρμόζονται οι αναπροσαρμοσμένες σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 1 αυτής τιμές ζώνης των ΠΟΛ.1163/2017 και ΠΟΛ.1180/2017.
β) για τις υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων στις ίδιες περιοχές με χρόνο φορολογίας από 1/01/2019 – 1/10/2019 ισχύουν οι τιμές εκκίνησης της ΠΟΛ.1113/2018 (όπως ίσχυαν πριν την ακύρωσή της) και συνεπώς δεν επέρχεται καμία μεταβολή,
γ) εφόσον η φορολογική υποχρέωση γεννιέται από 2/10/2019 και εφεξής εφαρμόζονται οι τιμές ζώνης όπως αναπροσαρμόστηκαν με την παράγραφο 1 του άρθρου 1 της απόφασης.
Β2. Διαδικασία επανυπολογισμού των φόρων
1. Για τη διενέργεια επανυπολογισμού των φόρων κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων και την έκδοση σχετικής πράξης διοικητικού ή διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου (άρθρο 32 παρ. 2 και άρθρο 34 του ν. 4174/2013 – Κ.Φ.Δ.) ο υπόχρεος σε φόρο υποβάλλει στη Δ.Ο.Υ., στην οποία είχε υποβληθεί η αρχική δήλωση, τροποποιητική δήλωση συνοδευόμενη από τα έντυπα υπολογισμού της φορολογητέας αξίας των ακινήτων, όπως αυτή έχει αναπροσαρμοστεί και ισχύει σύμφωνα με την ΥΑ καθώς και αντίγραφο του συνταχθέντος συμβολαίου δωρεάς/γονικής παροχής/μεταβίβασης ακινήτων, εφόσον τούτο δεν είχε υποβληθεί στο σχετικό φάκελο.
2. Μετά την υποβολή της τροποποιητικής δήλωσης και εφόσον ο φορολογούμενος δικαιούται επιστροφής φόρου, η Φορολογική Διοίκηση, αφού συμψηφίσει τους οφειλόμενους από τον φορολογούμενο φόρους με το προς επιστροφή ποσό, προβαίνει στην επιστροφή της τυχόν προκύπτουσας διαφοράς μέσα σε προθεσμία ενενήντα (90) ημερών από την υποβολή της δήλωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 42 Κ.Φ.Δ. .
3. Για τις περιοχές στις οποίες η αναπροσαρμοσμένη με την ΥΑ τιμή ζώνης είναι μεγαλύτερη της ισχύουσας κατά τον χρόνο γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης (ημερομηνία θανάτου ή σύνταξης του συμβολαίου), όπως προκύπτει και από τους πίνακες της παρούσας, υφίσταται υποχρέωση των υπόχρεων σε φόρο να υποβάλουν τροποποιητική δήλωση. Επισημαίνεται ότι σε κάθε περίπτωση η Φορολογική Διοίκηση δύναται να προβαίνει σε επανυπολογισμό του φόρου κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων και σε έκδοση της σχετικής πράξης διοικητικού προσδιορισμού του φόρου για τη διαφορά του φόρου που προκύπτει από την εφαρμογή της ανωτέρω απόφασης (άρθρο 32 παράγραφος 2 Κ.Φ.Δ.) και χωρίς προηγούμενη υποβολή τροποποιητικής δήλωσης από τον υπόχρεο σε φόρο.
Γ. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΘΕΜΑΤΑ
1. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 36 Κ.Φ.Δ. η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να προβεί σε έκδοση πράξης διοικητικού, εκτιμώμενου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου εντός πέντε (5) ετών από τη λήξη του έτους εντός του οποίου λήγει η προθεσμία υποβολής δήλωσης.
2. Στις περιπτώσεις που η διαφορά φόρου αφορά δηλώσεις ΕΝ.Φ.Ι.Α. φυσικών και νομικών προσώπων, δεδομένου ότι ο φόρος προσδιορίζεται στο σύνολο της ακίνητης περιουσίας του φορολογουμένου, ενδέχεται να προκύψουν διαφορές, οι οποίες οφείλονται στη διαρκή ενημέρωση – διόρθωση της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων για τον υπολογισμό της αξίας των ακινήτων στις φορολογίες αυτές.
Παρατίθενται πέντε (5) πίνακες με τις ισχύουσες τιμές στις περιοχές στις οποίες αναφέρεται η ΥΑ 102353 ΕΞ 2020/15.9.2020 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ανά φορολογία και ανά χρόνο φορολογίας. Σε αυτούς έχουν ληφθεί υπόψη τόσο οι αποφάσεις καθορισμού τιμών στους Δήμους αυτούς όσο και οι ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ.
Σημειώνεται ότι στους πίνακες περιλαμβάνονται οι τιμές ανεξάρτητα από την τυχόν παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου για κοινοποίηση πράξης.
| ΕΝ.Φ.Ι.Α. | ||||
| 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | |
| Β’ Ψυχικού | 3.150 | 3.750 | 3.750 | 3.100 |
| ΣΤ Ψυχικού | 2.550 | 3.250 | 3.250 | 2.800 |
| Α’ Φιλοθέης | 3.600 | 4.150 | 4.150 | 3.750 |
| Γ Φιλοθέης | 3.250 | 3.550 | 3.550 | 3.300 |
| Ε.Φ.Α. | ||||
| 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | |
| Β’ Ψυχικού | 3.150 | 3.150 | 3.750 | 3.100 |
| ΣΤ’ Ψυχικού | 2.550 | 2.550 | 3.250 | 2.800 |
| Α’ Φιλοθέης | 3.600 | 3.600 | 4.150 | 3.750 |
| Γ Φιλοθέης | 3.250 | 3.250 | 3.550 | 3.300 |
ΦΟΡΟΛΟΓΙΕΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΩΝ-ΔΩΡΕΩΝ-ΓΟΝΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ
| ΙΣΧΥΣ/ΧΡΟΝΟΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ (π.χ. ημερομηνία θανάτου/σύνταξης συμβολαίου κ.λπ.) | Από 08/06/2016-31/12/2018 (102353/2020 Α.Υ.Ο – Β’3964) | Από 01/01/2019 – 1/10/2019 (ΠΟΛ 1113/2018 – Β’2192) | Από 2/10/2019 (102353 ΕΞ 2020 Α.Υ.Ο – Β’3964) |
| Β’ Ψυχικού | 3.150 | 3.750 | 3.100 |
| ΣΤ Ψυχικού | 2.550 | 3.250 | 2.800 |
| Α’ Φιλοθέης | 3.600 | 4.150 | 3.750 |
| Γ’ Φιλοθέης | 3.250 | 3.550 | 3.300 |
| Α’ Λιλαίας Δ. Δελφών | 900 (ΠΟΛ. 1181/2017) | 900 | 1.000 |
| ΙΣΧΥΣ/ΧΡΟΝΟΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ (π.χ. ημερομηνία θανάτου/σύνταξης συμβολαίου κ.λπ.) | Από 21/05/2015-31/12/2018 (ΠΟΛ 1009/2016 – Β’48) | Από 01/01/2019 – 1/10/2019 (ΠΟΛ 1113/2018 – Β’2192) | Από 2/10/2019 (102353 ΕΞ 2020 Α.Υ.Ο – Β’3964) |
| Α Ψυχικού | 6.250 | 4.200 | 3.950 |
| Β’ Φιλοθέης | 4.700 | 4.700 | 4.700 |
| Δ’ Φιλοθέης | 3.700 | 3.200 | 3.350 |
| ΚΕ’ 1ου Διαμ/τος Δ. Αθηναίων | 1.750 | 3.050 | 3.250 |
| Ε’ Εκάλης | 1.700 | 1.900 | 2.000 |
| Α’ Αετοφωλιάς Δ. Τήνου | 550 | 1.050 | 900 |
| Α Αγίας Βαρβάρας Δ. Τήνου | 700 | 1.100 | 850 |
| ΙΣΧΥΣ/ΧΡΟΝΟΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ (π.χ. ημερομηνία θανάτου /σύνταξης συμβολαίου κ.λπ.) | Από 21/05/2015-31/12/2018 (ΠΟΛ 1009/2016 – Β’48) | Από 01/01/2019 – 17/12/2019 (ΠΟΛ 1113/2018 – Β’2192) | Από 18/12/2019 (102353 ΕΞ 2020 Α.Υ.Ο – Β’3964) |
| Α’ Καρκάδος Δ. Τήνου | 550 | 1.050 | 800 |
| Β’ Κάτω Κλείσματος Δ. Τήνου | 550 | 1.050 | 950 |
| Α’ Καλλονής Δ. Τήνου | 600 | 1.100 | 1.100 |
| ΣΤ Τήνου | 800 | 1.250 | 950 |
