Αθανάσιος Κουκάκης
Η εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης για τα εισοδήματα του 2020 που θα δηλωθούν εφέτος θα είναι μια δύσκολη άσκηση για τη φορολογική διοίκηση, καθώς θα πρέπει να ξεχωρίσει την ήρα από το σιτάρι.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης έχει δεχθεί διάφορες εισηγήσεις για την αντιμετώπιση του θέματος, ενώ ουκ ολίγοι έχουν προτείνει την αναστολή εφαρμογής των τεκμηρίων για τις εφετινές δηλώσεις.
Ωστόσο, αυτό θα συνεπαγόταν κατάρρευση των φορολογικών εσόδων, αλλά και θα επέφερε κατάφορες αδικίες στις περιπτώσεις που υπάρχει εξόφθαλμη απόκρυψη εισοδημάτων.
Είναι ενδεικτικό πως το εισόδημα που δηλώθηκε από όλα τα φυσικά πρόσωπα το φορολογικό έτος 2018 έφτασε το ποσό των 75,2 δισ. ευρώ, ενώ το εισόδημα για το οποίο φορολογήθηκαν όλα τα φυσικά πρόσωπα άγγιξε τα 81,6 δισ. ευρώ, λόγω της προσαύξησης των τεκμηρίων. Με απλά λόγια ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης αύξησε τα φορολογικά έσοδα κατά 6,5 δισ. ευρώ.
Προφανώς, λόγω των συνθηκών της πανδημίας ο ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης πρέπει να «φιλτραριστεί», ώστε κατηγορίες φορολογουμένων που επλήγησαν οικονομικά από την πανδημία του κορωνοϊού κατά τη διάρκεια του 2020 και υπέστησαν σημαντικές απώλειες εισοδήματος να πιαστούν στην «τσιμπίδα» των τεκμηρίων.
Ειδικότερα, στις φορολογικές δηλώσεις για τα εισοδήματα του 2020 θα δοθεί η δυνατότητα σε όσους εκ των φορολογουμένων περιλαμβάνονται στους πληγέντες οικονομικά από την πανδημία να επικαλεστούν τα ποσά εκείνων των οικονομικών ενισχύσεων που έλαβαν από το Δημόσιο το 2020 και στις αρχές του 2021 ως αποζημιώσεις για εισοδηματικές απώλειες, προκειμένου να λυθούν τυχόν πρόσθετες διάφορές φορολογητέου εισοδήματος που πορεί να προκύψουν σε βάρος τους εξαιτίας της εφαρμογής των διατάξεων για τα τεκμήρια.
Οι κινήσεις αποφυγής
Ανεξάρτητα του τί θα αποφασίσει η κυβέρνηση για τη μείωση του βάρους των τεκμηρίων , οι φορολογούμενοι μπορούν με συγκεκριμένες κινήσεις να αποφύγουν τις παγίδες των τεκμηρίων και τη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση. Ενδεικτικά, μπορούν να δηλώσουν ποσά για να καλύψουν και να δικαιολογήσουν τη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτει λόγω των τεκμηρίων. Αυτά τα ποσά αφορούν:
- Πραγματικά εισοδήματα τα οποία αποκτήθηκαν το 2020 από τον ίδιο τον φορολογούμενο, τη σύζυγο του και τα εξαρτώμενα μέλη του και τα οποία απαλλάσσονται από τον φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Ως τέτοια εισοδήματα θεωρούνται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, τα επιδόματα ανεργίας, το ΕΚΑΣ, τα κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από REPOS, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες, τα επιδόματα επικινδυνότητας κ.λπ.
- Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα κατά τις ισχύουσες διατάξεις και αποκτήθηκαν εντός του 2020 από τον φορολογούμενο. Τέτοια ποσά είναι το εφάπαξ που έλαβε ο φορολογούμενος ως συνταξιούχος, μια αποζημίωση που εισέπραξε από την ασφαλιστική του εταιρεία κ.λπ.
- Κάθε έσοδο ή τίμημα που εισέπραξε ο φορολογούμενος εντός του 2020 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του.
- Χρηματικά ποσά που εισήγαγε στην Ελλάδα ο φορολογούμενος το 2020, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται.
- Ποσά που έλαβε ο φορολογούμενος εντός του 2020 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους.
- Ποσά που εισέπραξε το 2020 ο φορολογούμενος είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές.
- Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP, Προκαθορισμένο Στοίχημα κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ.
- Εισοδήματα και έσοδα που αποκτήθηκαν τα έτη προ του 2020, δεν ξοδεύτηκαν μέχρι τις 31-12-2018 και αναλώθηκαν εντός του 2020.
Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου
Πάντως, ανεξάρτητα από το τί θα ισχύσει με τα τεκμήρια εφέτος το οικονομικό επιτελείο δρομολογεί την κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης για τα εισοδήματα που θα αποκτηθούν το 2021.
Στόχος είναι τα τεκμήρια να αντικατασταθούν από έμμεσες τεχνικές ελέγχου, ήτοι ελεγκτικές διαδικασίες που θα ενεργοποιούνται στις περιπτώσεις που ο φορολογικός μηχανισμός εντοπίζει με «ψηφιακό» τρόπο, αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας, αδικαιολόγητες δαπάνες, αλλά και δηλώσεις εισοδημάτων που είναι κοντά στο αφορολόγητο όριο.
