Οι 24 από τις 37 χώρες του ΟΟΣΑ επιβάλλουν φόρους κληρονομιάς και δωρεάς, αλλά τα έσοδά τους το 2019 ανέρχονταν κατά μέσο όρο στο 0,5% των συνολικών εσόδων. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα ήταν μόλις 0,19% το 2018
Οι φόροι κληρονομιάς μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, ιδιαίτερα σήμερα που είναι πολύ υψηλή η ανισότητα στην κατανομή του πλούτου και υπάρχουν νέες πιέσεις στα δημόσια οικονομικά λόγω της πανδημίας της COVID-19, σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ (Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης).
Η έκθεση (Inheritance Taxation in OECD Countries) κάνει μία συγκριτική παρουσίαση των φόρων κληρονομιάς και δωρεάς στις 37 χώρες – μέλη του Οργανισμού και εξετάζει τον ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν αυτοί για την αύξηση των κρατικών εσόδων, αντιμετωπίζοντας τις ανισότητες και βελτιώνοντας την αποδοτικότητα των φορολογικών συστημάτων στο μέλλον.
Η υψηλή συγκέντρωση πλούτου ενισχύεται από τις κληρονομιές και δωρεές
Η έκθεση τονίζει τον υψηλό βαθμό συγκέντρωσης πλούτου στις χώρες του ΟΟΣΑ καθώς και την άνιση κατανομή των μεταβιβάσεων πλούτου, οι οποίες ενισχύουν περαιτέρω τις ανισότητες. Κατά μέσο όρο, οι κληρονομιές και οι δωρεές που δηλώνονται από τα πλουσιότερα νοικοκυριά (το ανώτερο 20%) είναι περίπου 50 φορές μεγαλύτερες από αυτές που δηλώνουν τα φτωχότερα νοικοκυριά (το κατώτερο 20%).
Η έκθεση σημειώνει ότι οι φόροι κληρονομιάς – ιδιαίτερα αυτοί που στοχεύουν σε σχετικά υψηλά ποσά μεταφοράς πλούτου – μπορούν να μειώσουν τη συγκέντρωση του πλούτου και να ενισχύσουν την ισότητα των ευκαιριών. Αναφέρει, επίσης, ότι οι φόροι αυτοί διαπιστώθηκε να έχουν χαμηλότερο κόστος αποδοτικότητας από ότι άλλοι φόροι στον πλούτο και ότι είναι ευκολότερη η πρόσβαση και συλλογή του σε σχέση με άλλες μορφές πλούτου.
Μόλις 0,19% τα έσοδα από κληρονομιές στην Ελλάδα
Η πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ επιβάλλουν σήμερα φόρους κληρονομιάς – 24 από τις 37 χώρες. Ωστόσο, οι φόροι κληρονομιάς και δωρεάς αποφέρουν κατά κανόνα πολύ λίγα έσοδα που ανέρχονταν κατά μέσο όρο το 2019 μόλις στο 0,5% των συνολικών εσόδων των χωρών που τους επιβάλλουν. Στην Ελλάδα, τα σχετικά έσοδα αντιστοιχούσαν το 2018 μόλις στο 0,19% του ΑΕΠ το 2018.
Πολύ μεγάλες οι φορολογικές απαλλαγές
Οι γενναιόδωρες φορολογικές απαλλαγές και άλλες μορφές ελαφρύνσεων αποτελούν τον βασικό παράγοντα που περιορίζει τα έσοδα από τους φόρους αυτούς, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο οποίος σημειώνει ότι πέραν τούτου, οι φορολογικές ελαφρύνσεις ωφελούν κυρίως τα πλουσιότερα νοικοκυριά.
Οι πολίτες μπορούν συχνά να μεταβιβάζουν χωρίς φορολογία σημαντικά ποσά πλούτου σε στενούς συγγενείς τους χάρη στα υψηλά αφορολόγητα όρια που ισχύουν.
Το ποσοστό των κληρονομιών που υπόκειται σε φορολογία ήταν μόλις 0,2% στις ΗΠΑ και 3,9% στη Βρετανίας, ενώ ήταν υψηλότερο στην Ελβετία (12,7%) και το Βέλγιο (48%).
«Αν και η πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ επιβάλλουν φόρους κληρονομίας, αυτοί παίζουν έναν μικρότερο ρόλο από αυτόν που θα μπορούσαν για την άντληση εσόδων και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, λόγω του τρόπου που έχουν σχεδιαστεί», δήλωσε ο διευθυντής του ΟΟΣΑ για τη φορολογική πολιτική, Pascal Saint-Amans. «Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για μεγαλύτερη χρήση των φόρων κληρονομιάς, αλλά θα χρειαστεί καλύτερος σχεδιασμός για να επιτύχουν τους στόχους τους», πρόσθεσε.
Η έκθεση υπογραμμίζει τις μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών στον σχεδιασμό των φόρων κληρονομιάς. Τα ποσά πλούτου που οι γονείς μπορούν να μεταβιβάζουν αφορολόγητα στα παιδιά τους κυμαίνονται από σχεδόν 17.000 δολάρια στο Βέλγιο σε πάνω από 11 εκατ. δολάρια στις ΗΠΑ. Επίσης, διαφέρουν οι φορολογικοί συντελεστές. Ενώ η πλειονότητα των χωρών εφαρμόζουν προοδευτικούς συντελεστές, το ένα τρίτο χρησιμοποιεί ενιαίους συντελεστές.
Πιο δίκαιοι οι φόροι κληρονομιάς
Ο ΟΟΣΑ θεωρεί ότι υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα σε όρους δικαιοσύνης για την επιβολή των φόρων κληρονομιάς στην αξία των στοιχείων ενεργητικού που λαμβάνουν οι ωφελούμενοι, με μία εξαίρεση για τις κληρονομιές μικρής αξίας.
Για να γίνουν οι φόροι αυτοί πιο αποδεκτοί από το ευρύ κοινό, η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη πληροφόρησης των πολιτών για τις ανισότητες και τον τρόπο που μπορούν να ενεργήσουν οι φόροι κληρονομιάς.
«Ωστόσο, οι φόροι κληρονομιάς δεν είναι η ασημένια σφαίρα. Άλλες μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά τη φορολογία του προσωπικού εισοδήματος από κεφάλαιο και κέρδη κεφαλαίου, είναι πολύ σημαντικές για να διασφαλισθεί ότι τα φορολογικά συστήματα μπορούν να μειώσουν την ανισότητα. Ο ΟΟΣΑ θα αναλάβει νέο έργο στον τομέα αυτό, ιδιαίτερα καθώς η πρόοδος που έγινε όσον αφορά τη διεθνή φορολογική διαφάνεια και την ανταλλαγή πληροφοριών δίνει στις χώρες μία μοναδική ευκαιρία να ξανασκεφθούν την προσωπική φορολογία κεφαλαίου», δήλωσε ο Saint-Amans.
