Δουκέρης Αναστάσιος
Λογιστής-φοροτεχνικός Α’ τάξης.
Αρθρογράφος-Σύμβουλος επιχειρήσεων-ιδιωτών.
Email: doukeris1982@gmail.com
Γιώργος Νούσης
Λογιστής-φοροτεχνικός. Σύμβουλος επιχειρήσεων
BNP Tax Advisory Services Certified Tax Acc. O.E.E. Grade A’
Ένα συνηθισμένο ερώτημα που γίνεται σε όλους εμάς τους λογιστές από τους επιχειρηματίες είναι το αν είναι υποχρεωτικό και αν ναι υπό ποιες συνθήκες, να ασφαλιστούν στο ΙΚΑ, συγγενικά τους πρόσωπα.
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό, πηγάζει μέσα από την ανασκόπηση βασικών διατάξεων της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, αλλά και διαφοροποιείται ανάλογα με την νομική μορφή μιας επιχείρησης.
Θα ξεκινήσουμε την ανάλυση του σημερινού θέματος μας με την βασική παραδοχή πως στα νομικά πρόσωπα (ΟΕ, ΕΕ, ΙΚΕ, ΕΠΕ, ΑΕ, κ.λπ.), η ασφάλιση συγγενικών προσώπων οποιουδήποτε βαθμού, αλλά και συζύγων, πραγματοποιείται όπως ακριβώς και για τα υπόλοιπα τρίτα πρόσωπα. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει πως το νομικό πρόσωπο, είναι υποχρεωμένο βάσει εργατικής νομοθεσίας να ασφαλίσει το σύζυγο ή συγγενικό πρόσωπο με μερική, εκ περιτροπής ή πλήρη απασχόληση, κατόπιν σχετικής συμφωνίας.
Τα δεδομένα αλλάζουν πλήρως, όταν μιλάμε για ατομικές επιχειρήσεις.
Κωδικοποιώντας τις βασικές διατάξεις της νομοθεσίας, ως προς την ασφάλιση συζύγων και συγγενικών προσώπων στις ατομικές επιχειρήσεις, σημειώνουμε τα εξής:
• Η ασφάλιση συγγενικών προσώπων α’ και β’ βαθμού εξ αίματος (και όχι εξ αγχιστείας) και συζύγων στις ατομικές επιχειρήσεις, είναι υποχρεωτική και όχι αυτοδίκαιη. Αυτό πολύ πρακτικά σημαίνει πως για να ξεκινήσει και να ολοκληρωθεί η ασφαλιστική σχέση των προσώπων αυτών και μόνο, ο εργοδότης πρέπει να την αναγγείλει στο ΙΚΑ, προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά, ακολουθώντας παράλληλα και όλες τις απαραίτητες υποβολές στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ».
• Το ΙΚΑ, ανεξάρτητα από την διάρκεια πραγματικής απασχόλησης των προσώπων αυτών, δέχεται 25 ημέρες ασφάλισης το μήνα, δηλαδή δεν δέχεται μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, παρά μόνο πλήρη απασχόληση.
• Μοναδική εξαίρεση για να δεχτεί το ΙΚΑ λιγότερες ημέρες ασφάλισης για τα εν λόγω πρόσωπα, είναι να έχει μεσολαβήσει ασθένεια, στράτευση, απουσία στο εξωτερικό, φυλάκιση κ.λπ..
• Από το 2012, προβλέφθηκε η υπαγωγή των προσώπων αυτών στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για όλους τους κλάδους ασφάλισης του, καθώς και του ΕΤΕΑ και για τους κλάδους και λογαριασμούς του ΟΑΕΔ, του ΟΕΚ και του Οργανισμού Εργατικής Εστίας (Ε.Ε). Αυτό πρακτικά σημαίνει πως δικαιούνται επίδομα ανεργίας, όπως όλοι οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης τους.
• Τα πρόσωπα που παρέχουν εργασία σε εργοδότες που έχουν ατομική επιχείρηση και με τους οποίους δεν είναι σύζυγοι εκ γάμου, αλλά αποτελούν συμβαλλόμενα μέρη συμφώνου συμβίωσης, από 12/05/2016 έχουν την δυνατότητα να υπαχθούν ή να εξαιρεθούν από την ασφάλιση στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Μεγάλη προσοχή:
- Οι διατάξεις αυτές για την ασφάλιση συγγενικών προσώπων στις ατομικές επιχειρήσεις, ισχύουν αποκλειστικά για τους συζύγους-μέρη συμφώνου συμβίωσης και τους συγγενείς εξ αίματος α’ και β΄ βαθμού.
- Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι γονείς, παιδιά, παππούδες, εγγόνια και τα αδέρφια.
- Οι συγγενείς εξ αγχιστείας (πεθεροί, γαμπροί, νύφες, κουνιάδοι), ασφαλίζονται υποχρεωτικά και αυτοδίκαια στο ΙΚΑ και όχι προαιρετικά.
Συμπερασματικά, διαπιστώνουμε πως ένας εργοδότης που διατηρεί ατομική επιχείρηση, έχει τη δυνατότητα είτε να μην ασφαλίσει καθόλου τον/την σύζυγο και τους συγγενείς εξ αίματος α’ και β’ βαθμού, ή αν τους ασφαλίσει, τηρώντας τις προβλεπόμενες νομοθετικές διατυπώσεις, να είναι υπό το καθεστώς πλήρους απασχόλησης.
Σε καμία περίπτωση τα ελεγκτικά κλιμάκια, δεν δικαιούνται να επιβάλλουν πρόστιμο περί ανασφάλιστης εργασίας, όταν πρόκειται για τα παραπάνω πρόσωπα.
Σχετικές διατάξεις:
• Άρθρο 2 Α.Ν 1846/1951
• Άρθρο 1 Ν.1759/1988
• Εγκ. ΙΚΑ 93/1996
• Άρθρα 1463, 1464 Αστικού Κώδικα
• Εγκύκλιος ΙΚΑ 33/2016/Αρ.πρ.Α20/251/37
• Ν.4075/2012
• Κανονισμός Ασφάλισης ΙΚΑ
