ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΣτΕ Ολ 1366/2021
Πρόεδρος: Α. Ράντος
Εισηγητής: Ι. Σύμπλης, Σύμβουλος
Προϋποθέσεις καταχώρισης στο φορολογικό μητρώο μη δημοσιευθείσης παραιτήσεως νομίμου εκπροσώπου ανωνύμου εταιρείας.
Καταχώριση στο φορολογικό μητρώο στοιχείων νομικών οντοτήτων, για τα οποία ο νόμος επιβάλλει υποχρεώσεις δημοσιότητας: παραίτηση νομίμου εκπροσώπου. Εάν δεν έχουν τηρηθεί οι διατυπώσεις δημοσιότητας, ο παραιτηθείς που υποβάλλει αίτημα διαγραφής του από το μητρώο αυτό δεν αρκεί να αποδείξει ότι έχει γνησίως παραιτηθεί. Πρέπει επιπλέον να αποδείξει ότι έχει επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια για την πρόκληση των κατά νόμο δημοσιεύσεων.
Με την ένδικη πράξη απερρίφθη αίτηση διαγραφής του αιτούντος από το φορολογικό μητρώο ανωνύμου εταιρείας αναδρομικώς από την ημερομηνία της παραίτησής του από τη θέση νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας αυτής. Το αίτημα απερρίφθη με την αιτιολογία ότι, πάντως, δεν προσκόμισε στη φορολογική αρχή αποδεικτικά των κατά νόμο δημοσιεύσεων της παραιτήσεώς του καθώς και ορισμού προσωρινής διοικήσεως.
Το Δικαστήριο δέχθηκε, κατά πλειοψηφία, ότι από τον συνδυασμό των διατάξεων περί φορολογικού μητρώου και περί εμπορικής δημοσιότητας, όπως ίσχυαν κατά τον κρίσιμο χρόνο (αλλά και μεταγενεστέρως), συνάγεται ότι τα στοιχεία των ανωνύμων εταιρειών, για τα οποία ο νόμος επιβάλλει διατυπώσεις δημοσιότητας, καταχωρίζονται στο φορολογικό μητρώο, όπως προκύπτουν από τις αντίστοιχες καταχωρίσεις και δημοσιεύσεις του εμπορικού μητρώου (του Μητρώου Ανωνύμων Εταιρειών, κατά τον κρίσιμο χρόνο, και ήδη του Γ.Ε.ΜΗ.), τέτοια δε στοιχεία είναι και αυτά που αφορούν την ταυτότητα των νομίμων εκπροσώπων τους.
Έτσι, για τη διαγραφή από το φορολογικό μητρώο ανωνύμου εταιρείας (ή άλλης νομικής οντότητας, τα στοιχεία της οποίας καταχωρίζονται στο μητρώο αυτό) προσώπου που έχει απολέσει την ιδιότητα του προέδρου διοικητικού συμβουλίου ή διευθύνοντος συμβούλου (και εν γένει την ιδιότητα του νομίμου εκπροσώπου της νομικής οντότητας) συνεπεία αποχωρήσεως, παύσεως, ή παραιτήσεως, πρέπει να έχουν τηρηθεί οι κατά τα ανωτέρω νόμιμες διατυπώσεις εμπορικής δημοσιότητας (καταχώριση στο μητρώο ανωνύμων εταιρειών και δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μετέπειτα Γ.Ε.ΜΗ.). Και τούτο, διότι, ναι μεν, όπως έχει παγίως κριθεί, οι διατυπώσεις αυτές έχουν βεβαιωτικό – δηλωτικό και όχι συστατικό χαρακτήρα, με συνέπεια η μη τήρηση των διατυπώσεων αυτών να μην επιδρά καθ’ εαυτήν στο κύρος της παραιτήσεως, η εταιρεία όμως, όπως ρητά ορίζεται στην παρ. 13 του άρθρου 7β του ν. 2190/1920, δεν δύναται κατ’ αρχήν να αντιτάξει την επελθούσα μεταβολή στους τρίτους, εκτός εάν επικαλεσθεί και αποδείξει ότι την γνώριζαν. Κατά την πλειοψηφία, στους τρίτους αυτούς περιλαμβάνεται και το Δημόσιο, στις δε έννομες σχέσεις του με την εταιρεία περιλαμβάνονται και αυτές που απορρέουν από τη φορολογική νομοθεσία, μεταξύ άλλων από τις ως άνω διατάξεις περί φορολογικού μητρώου (καθώς και από τις διατάξεις που καθιερώνουν αλληλέγγυα ευθύνη των διοικούντων για την καταβολή εταιρικών οφειλών). Περαιτέρω, αν η εταιρεία, διά του Δ.Σ. ή και με επιμέλεια οποιουδήποτε ενδιαφερομένου, και ιδίως των διευθυνόντων αυτή φυσικών προσώπων, δεν έχει ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις εμπορικής δημοσιότητας που υπέχει, με συνέπεια ο παραιτηθείς να βρεθεί στην ανάγκη να υποβάλει ο ίδιος στην φορολογική αρχή αίτημα διαγραφής του από το φορολογικό μητρώο της εταιρείας (με έννομο συμφέρον, αφού η εγγραφή του θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάληψη μέτρων εις βάρος του για φορολογικές υποχρεώσεις της εταιρείας), προβάλλοντας ότι δεν έχει πια, λόγω παραίτησης, κάποια από τις επίμαχες ιδιότητες, ο τελευταίος δεν αρκεί να επικαλεσθεί και να αποδείξει, προσκομίζοντας τα προς τούτο στοιχεία, ότι έχει εγκύρως και σπουδαίως παραιτηθεί· απαιτείται, επιπλέον της παραιτήσεως, να αποδείξει ότι έχει επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια για να προκαλέσει τις προβλεπόμενες από τον νόμο δημοσιεύσεις (ή έστω ότι ανυπαιτίως αγνοούσε τη μη δημοσίευση της παραίτησής του). Κρίθηκε δε ότι αυτή η υποχρέωση δέουσας επιμέλειας δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζει τις αρχές της αναλογικότητας και της ασφάλειας δικαίου, γιατί αφορά υπεύθυνους διοικούντες ανώνυμη εταιρεία, που εκουσίως αναδέχθηκαν τη σχετική ιδιότητα με τις απορρέουσες από αυτή νόμιμες υποχρεώσεις, ευχερώς και αυτονοήτως γνωστές σ’ αυτούς από μόνη την ιδιότητά τους αυτή. Η δε φορολογική αρχή υποχρεούται στην περίπτωση αυτή να ερευνήσει στην ουσία του το ζήτημα, στο πλαίσιο άσκησης των ελεγκτικών της αρμοδιοτήτων, προκειμένου να αποφανθεί αν συντρέχει πράγματι έγκυρη παραίτηση του αιτούντος. Και, σε καταφατική περίπτωση, να τον «διαγράψει» από τότε που παραιτήθηκε από το μητρώο, υπό την έννοια της καταχώρισης σ’ αυτό της γενομένης διαπίστωσης.
Μετά την επίλυση του εκτεθέντος ζητήματος το Δικαστήριο ανέπεμψε την υπόθεση στο Β´ Τμήμα για περαιτέρω κρίση.
