Από την 1η Ιανουαρίου 2022, «κλειδώνουν» τα όρια συνταξιοδότησης.
Αλεξάνδρα Κλειδαρά
Προθεσμία 30 ημερών έχουν χιλιάδες ασφαλισμένοι που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα και φοβούνται να παραμείνουν στην αγορά εργασίας μήπως υπάρξουν αλλαγές στο ασφαλιστικό το 2022. Ήδη καταγράφεται κύμα φυγής χιλιάδων ασφαλισμένων που έχει καταγραφεί στο σύστημα ΑΤΛΑΣ όπου προβλέπεται ότι οι αιτήσεις συνταξιοδότησης του 2021 θα ξεπεράσουν τις 200.000 αιτήσεις, όταν το 2020 υπεβλήθησαν 161.719 και το 2019 ήταν 165.944.
Σύμφωνα με το σύστημα ΑΤΛΑΣ τον Οκτώβριο οι νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης υπολογίζονται σε 176.167 ενώ ο αυξημένος αριθμός αιτήσεων προέρχεται κυρίως από:
- Εργαζόμενους σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα που συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις για τη λήψη μειωμένης σύνταξης, όπως μητέρες 55 ετών και πάνω.
- Εργαζόμενους στο δημόσιο που συμπληρώνουν 35ετία το 2018, το 2019, το 2020 και το 2021. Μόνο στον e-ΕΦΚΑ οι αιτήσεις συνταξιοδότησης δημοσίων υπαλλήλων θα διπλασιαστούν έως το τέλος του χρόνου. Το πρώτο εξάμηνο του 2021 ήταν 290 και έως το τέλος της χρονιάς θα φτάσουν τις 550, όταν το 2020 αποχώρησαν 274 άτομα.
- Εργαζόμενους που οι συμβάσεις εργασίας τους τέθηκαν σε αναστολή, λόγω της πανδημίας
- Ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους που επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν με την συμπλήρωση των 40 ετών εργασίας και 62 ετών. Κι αυτό γι’ αυτό γιατί πλέον είναι περισσότερο συμφέρον γι’ αυτούς να συνταξιοδοτηθούν και να συνεχίσουν να εργάζονται, παίρνοντας ταυτόχρονα το 70% της σύνταξής τους.
Από την 1η Ιανουαρίου 2022, «κλειδώνουν» τα όρια συνταξιοδότησης (62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης και 67 έτη με 15 χρόνια ασφάλισης), μια μεγάλη μερίδα ασφαλισμένων επιλέγει να καλύψει τις τωρινές, πιο ευνοϊκές προϋποθέσεις που απαιτούνται και να βγει στη σύνταξη πριν αλλάξει ο χρόνος. Οι μαζικές αιτήσεις συνταξιοδότησης προέρχονται κυρίως από όσους ασφαλισμένους ανησυχούν μήπως καταργηθεί η πρόωρη συνταξιοδότηση από 1/1/2022, κάτι που το υπουργείο Εργασίας έχει ξεκαθαρίσει κατηγορηματικά.
Όποιος ασφαλισμένος έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι 31/12/2021, μπορεί να το ασκήσει οποτεδήποτε χωρίς κανένα περιορισμό. Αυτό ισχύει για τις παρακάτω περιπτώσεις:
- Όσοι ασφαλισμένοι θεμελίωσαν δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 18/08/2015 μπορούν να υποβάλλουν οποτεδήποτε το αίτημα συνταξιοδότησης τους και μετά την 01/01/2022, χωρίς κανένα περιορισμό ή αύξηση ορίων συνταξιοδότησης.
Για παράδειγμα, ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου που μέχρι 31/12/2012 είχε 5.500 ημέρες ασφάλισης και ήταν 57 ετών, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί οποτεδήποτε, αφού θεμελίωσε δικαίωμα πριν την 18/08/2015. - Όσοι ασφαλισμένοι κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης μεταξύ 19/8/2015 έως 31/12/2021 μπορούν να ασκήσουν και αυτοί οποτεδήποτε το δικαίωμα τους, και μετά την 1/1/2022 και συγκεκριμένα όταν συμπληρώσουν το νέο (μεταβατικό) όριο ηλικίας.
Για παράδειγμα (κατοχύρωση μέχρι 31.12.2021, άσκηση μετά την 01.01.2022) ασφαλισμένη μητέρα στο ΙΚΑ που κατά το έτος 2012 έχει συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης, έχει συγχρόνως ανήλικο παιδί, και συμπληρώνει το 60ό έτος της ηλικίας το έτος 2019. Δικαιούται πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 64 ετών και 5 μηνών. Το δικαίωμα το κατοχυρώνει το 2019 και το θεμελιώνει το 2023. Το δικαίωμα δεν χάνεται και μπορεί να ασκηθεί μετά το 2023.
Ποιοι δεν μπορούν να συνταξιοδοτηθούν
-Όσοι ασφαλισμένοι δεν θεμελίωσαν ή κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν τις 31/12/2021 δεν εμπίπτουν στα μεταβατικά όρια ηλικίας και από 01/01/2022 συνταξιοδοτούνται με τους εξής βασικούς κανόνες:
1. Στο 67 ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης ή 4.500 ημέρες ασφάλισης ή
2. Στο 62 ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 40 έτη ασφάλισης ή 12.000 ημέρες ασφάλισης ή
3. Στο 62 ο έτος της ηλικίας και τις εκάστοτε ημέρες ασφάλισης που απαιτούνται για μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή προβλέπεται,
4. Συνεχίζουν να ισχύουν ειδικότερες προβλέψεις για συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων (στρατιωτικοί, βαρέα και ανθυγιεινά κ.λπ.).
Η μεγάλη πλειοψηφία των ασφαλισμένων που υποβάλουν αίτηση προχωρούν στην εξαγορά πλασματικών ετών για να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα. Η εξαγορά των έως και 9 πλασματικών ετών για την θεμελίωση δικαιώματος μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε, είτε με την αίτηση συνταξιοδότησης, είτε μεταγενέστερα ή ακόμη και νωρίτερα από αυτήν. Η εξόφληση μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ με έκπτωση είτε με δόσεις ή ακόμη και με παρακράτηση από τη σύνταξη.
Πλασματικά
Το δικαίωμα για αναγνωρίσεις πλασματικών χρόνων ασφάλισης εξακολουθεί να ισχύει κανονικά και δεν καταργείται μετά την 1η Ιανουαρίου 2022, σύμφωνα με διαβεβαίωση από το υπουργείο Εργασίας. Η χρήση των πλασματικών ετών συμφέρει τους ασφαλισμένους σε όλους τους φορείς ασφάλισης.
Μεγάλες κερδισμένες είναι οι μητέρες καθώς – υπό προϋποθέσεις – μπορούν να ανοίξουν την πόρτα εξόδου έως και 9 χρόνια γρηγορότερα, ενώ οι άνδρες αποχωρούν μέχρι και 6½ χρόνια νωρίτερα από τα γενικά όρια ηλικίας. Οι ασφαλισμένοι μπορούν να επιλέξουν τι είδους πλασματικά χρόνια θα αναγνωρίσουν ή θα εξαγοράσουν, όπως για παράδειγμα χρόνος για τα τέκνα, τις σπουδές, τα κενά ασφάλισης αλλά και τη στρατιωτική θητεία των ανδρών. Ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας είναι ο μόνος πλασματικός χρόνος που μπορεί να εξαγοραστεί ώστε να συνυπολογιστεί σε οποιαδήποτε κατηγορία συνταξιοδότησης ανδρών και να οδηγήσει σε αύξηση της ανταποδοτικής σύνταξης.
Την επιλογή αναγνώρισης πλασματικών ετών μπορούν να κάνουν οι ασφαλισμένοι είτε για να θεμελιώσουν αναδρομικά με διατάξεις και όρια ηλικίας του 2011 και του 2012, ώστε συμπληρώνοντας τα αντίστοιχα όρια ηλικίας μετά τις αλλαγές του νόμου να αποχωρήσουν, είτε για να συμπληρώσουν την πλήρη 40ετία και με ταυτόχρονη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας να προχωρήσουν σε συνταξιοδότηση.
