Οι αλλαγές του Ποινικού Κώδικα περί «σύννομου βίου» αντί «έντιμου βίου» και οι διχογνωμίες των δικαστικών λειτουργών. Τι αναφέρει η επίμαχη απόφαση του Ποινικού Τμήματος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που θα κριθεί στην Ολομέλεια.
Άρειος Πάγος: Η αποφυλάκιση του Επαμεινώνδα Κορκονέα, που είχε κριθεί ένοχος για τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου του 2008 είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στην ελληνική κοινωνία.
Το ελαφρυντικό του προτέρου σύννομου βίου, που του αναγνωρίστηκε από το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας και άνοιξε τις πόρτες των φυλακών για τον ειδικό φρουρό βρίσκεται στο επίκεντρο της απόφασης του ΣΤ’ Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου μετά την άσκηση αναίρεσης από τον εισαγγελέα του Ανωτάτου Δικαστηρίου Β. Πλιώτα.
Το dikastiko.gr φέρνει στο φως το σκεπτικό της απόφασης, που δημοσιεύτηκε επισήμως, πλην όμως ελήφθη με οριακή πλειοψηφία 3-2 των μελών του Τμήματος – με την πλειοψηφία να τάσσεται υπέρ της εισαγγελικής πρότασης Πλιώτα και να προτείνει αναίρεση της απόφασης του ελαφρυντικού. Αποτέλεσμα της οριακής πλειοψηφίας είναι η υπόθεση να περάσει πλέον στα χέρια της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου. 
Άρειος Πάγος: Το αίτημα αναίρεσης Πλιώτα
Στην πρόταση για αναίρεση αναγνώρισης του προτέρου σύννομου βίου, επισημαινόταν από τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου: “Κυριολεκτικά, αγνοήθηκαν, για την ενδιαφέρουσα κρίση, την πληρότητα και επάρκεια της αιτιολογίας της απόφασης, πραγματικά περιστατικά αποκαλυπτικά της συμπεριφοράς και της εν γένει προσωπικότητας του κατηγορουμένου, προκύπτοντα και γενόμενα δεκτά στην κυρία επί της ενοχής απόφαση, με τα οποία έπρεπε να συνέχεται η αιτιολογία. Περιστατικά που υποδηλώνουν ερριζωμένη θρασύτητα και έλλειψη σεβασμού σε έννομα αγαθά και δικαιώματα της τιμής και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των τρίτων, λαβόντα χώρα πριν την τέλεση της πράξης της ανθρωποκτονίας».
Μεταξύ αυτών, αναφέρονται η αγνόηση υπηρεσιακών εντολών, η ψύχραιμη προσέγγιση των νεαρών αλλά και ο προπηλακισμός αυτών με «χυδαίες εκφράσεις και επονείδιστους χαρακτηρισμούς».
Όπως αναφέρεται στην εισαγγελική πρόταση «τα περιστατικά αυτά, λαβόντα χώρα μάλιστα, υπό τις εκτεθείσες συνοδευτικές περιστάσεις, πριν την τέλεση της πράξης της ανθρωποκτονίας με πρόθεση, ήταν στοιχεία αρνητικά για την αναγνώριση της ελαφρυντικής περίστασης, γιατί, συστηματικά αυτά αξιολογούμενα από το δικαστήριο, θα διέγνωσκε τούτο, για τον κατηγορούμενο, προσωπικότητα, χαρακτήρα και συμπεριφορά με έλλειψη πραγματικού σεβασμού των έννομων αγαθών στην καθημερινή ζωή». 
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην μη ληφθείσα υπόψη κατάθεση της πολιτικώς ενάγουσας Β. Τ. Σε αυτήν επισημαίνεται «εμπεριέχεται εκτός άλλων και η εξής, εξαιρετικά σημαντική ως προς την ενδιαφέρουσα κρίση του δικαστηρίου για την αναγνώριση της αυτής ελαφρυντικής περίστασης … της προσβαλλόμενης απόφασης, ανατρέχουσα στον παρελθόντα βίο του κατηγορουμένου: “Υπήρχε εντολή σε Κ.-Σ. να προκαλέσουν επεισόδιο βίας ακόμη και δολοφονίας για να πυροδοτήσει την ατμόσφαιρα. Είχαν υποσχεθεί στον Κ. μάλιστα πως δεν θα έμπαινε φυλακή. Δεν ήταν τυχαίο που τον αποκαλούσαν Ράμπο, εκτελεστή, τσαμπουκά.
Έμαθα ότι πριν καταταγεί στην αστυνομία ήταν μπράβος σε νυκτερινό κέντρο στην Καλαμάτα με το όνομα ΜΥΛΟΣ. Αυτό νομίζω ότι λέει πολλά για τον πρότερο έντιμο βίο του ανθρώπου, για το ποιον του”. Παρά την αναφορά στο προοίμιο του σκεπτικού ότι συνεκτιμήθηκαν όλα τα μνημονευόμενα κατ’ είδος αποδεικτικά μέσα, από τις παραδοχές του σκεπτικού της προσβαλλομένης απόφασης, για την αναγνώριση της ελαφρυντικής περίστασης, προκύπτει με βεβαιότητα ότι δεν λήφθηκε καθόλου υπόψη ούτε η κατάθεση αυτή της πολιτικώς ενάγουσας, αφού το δικαστήριο καίτοι οδηγήθηκε, για την αποδοχή του σύννομου βίου του κατηγορούμενου, σε αντίθετο συμπέρασμα από όσα αυτή κατέθεσε, ουδόλως αιτιολογεί και πάλι ούτε σε σχέση ειδικώς με την κατάθεση αυτή, την κρίση του».
Η οριακή απόφαση και ο Ποινικός Κώδικας
Με 3 μέλη του Τμήματος να τάσσονται υπέρ της αναίρεσης αναγνώρισης του ελαφρυντικού στον Επαμεινώνδα Κορκονέα και 2 να είναι αντίθετα, η απόφαση κρίθηκε ως το πρώτο βήμα για να βρεθεί ξανά στο εδώλιο, πλην όμως η οριακή αυτή πλειοψηφία απαίτησε την αναπομπή του θέματος στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Ιδιαίτερο προβληματισμό προκάλεσε η αλλαγή των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα το 2019, βάσει της οποίας αντικαταστάθηκε ο όρος του «προτέρου εντίμου βίου» με τον όρο του «προτέρου σύννομου βίου».
Όπως αναφέρεται και στην απόφαση: «Συνεπώς, μεταξύ των αλλαγών του Κώδικα ήταν και η κατάργηση του ελαφρυντικού του προτέρου εντίμου βίου από αυτό του σύννομου βίου. Αυτό σημαίνει ότι ενώ στον προηγούμενο ΠΚ χρειαζόταν για να μειωθεί η ποινή να αποδειχθεί έντιμος ατομικός, οικογενειακός, επαγγελματικός και κοινωνικός βίος, δηλαδή μια θετική και όχι απαθής στάση στην κοινωνία, τώρα με τον νέο ΠΚ απαιτείται μόνο η μη διάπραξη αξιόποινης πράξης (με την έννοια της παράβασης επιτακτικών ή απαγορευτικών κανόνων δικαίου) ή έστω ύπαρξη καταδίκης για ελαφρό πλημμέλημα. Δηλαδή ένα υποκειμενικό στοιχείο αυτό του έντιμου βίου, το οποίο έκρινε ο δικαστής, αντικαταστάθηκε από αντικειμενικό στοιχείο, τον σύννομο βίο που αποδεικνύεται πρώτιστα από το ποινικό μητρώο. Με τον τρόπο αυτό υποχρεώνεται ο δικαστής να αναγνωρίσει αυτό το ελαφρυντικό σε όσους έχουν λευκό ποινικό μητρώο». 
Η άποψη της πλειοψηφίας του Αρείου Πάγου
Δεκτό έκανε το αίτημα του εισαγγελέα η πλειοψηφία του Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, χαρακτηρίζοντας «ενδεικτικά της προσωπικότητας» τη συμπεριφορά και την αντίδραση Κορκονέα στο συγκεκριμένο περιστατικό της δολοφονία του Αλέξη Γρηγοροπούλου, που θα έπρεπε να ληφθούν για την αναγνώριση του ελαφρυντικού.
«Επειδή τα εν λόγω περιστατικά εφόσον η ανωτέρω συμπεριφορά δεν κρίνεται από το δικαστήριο της ουσίας (ως άκρως εξαιρετική και περιστασιακή) είναι δυνατόν να είναι ενδεικτικά της προσωπικότητας του κατηγορουμένου, η οποία ορίζεται μεταξύ άλλων από το σύνολο των τρόπων της συμπεριφοράς ενός ατόμου και κατά το παρελθόν, η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης επί της ενοχής έπρεπε να συνέχεται με την αιτιολογία της απόφασης επί του αυτοτελούς ισχυρισμού του προτέρου συννόμου βίου. Όμως στην τελευταία αιτιολογία ουδεμία αναφορά γίνεται για τα εν λόγω περιστατικά, καθώς και στα αποδεικτικά μέσα από τα οποία προέκυψαν αυτά, τα οποία εισφέρθηκαν στην ακροαματική διαδικασία, πράγμα το οποίο επιβάλλεται από την υποχρέωση του Δικαστηρίου για συγκριτική στάθμιση και αξιολογική συσχέτιση του περιεχομένου όλων των αποδεικτικών μέσων» τονίζεται.
Και προστίθεται: «Η έλλειψη αυτή η οποία δεν καλύπτεται από την παράθεση στο αιτιολογικό περί της ενοχής, αποσπασμάτων των καταθέσεων, των ανωτέρω αυτοπτών μαρτύρων, καθιστά ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο για την εκ μέρους του Δικαστηρίου μετά βεβαιότητας, λήψη υπ’όψιν όλων των αποδεικτικών μέσων και περαιτέρω για τον λειτουργικό συσχετισμό, και την συναξιολόγηση του περιεχομένου όλων αυτών, έχει δε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία λογικών κενών, τα οποία καθιστούν την αιτιολογία ανεπαρκή, ελλιπή και μη ειδική και εμπεριστατωμένη. Κατά συνέπεια ο λόγος αναίρεσης κατά τον οποίο η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται της απαιτούμενης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός».
Άρειος Πάγος: Η θέση της μειοψηφίας
Κατά τη γνώμη όμως δύο μελών του Δικαστηρίου ο αναιρετικός λόγος του ελαφρυντικού για τον Κορκονέα είναι αβάσιμος. «Η κρίση, δηλαδή, για τη συνδρομή των προϋποθέσεων που δύνανται να αποκλείσουν την αναγνώριση του ανωτέρω ελαφρυντικού, παρά την ύπαρξη λευκού ποινικού μητρώου του κατηγορούμενου, μπορεί να θεμελιωθεί μόνο σε συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά ενδεικτικά του μη σεβασμού από τον τελευταίο των εννόμων αγαθών και της μη συμμόρφωσής του με τις επιταγές του νόμου, τα οποία όμως ανάγονται σε χρόνο προγενέστερο του χρόνου τέλεσης του εγκλήματος και στα οποία δεν εμπίπτουν ούτε η φύση ή το είδος, ούτε η βαρύτητα και ο τρόπος τέλεσης αυτού» ανέφεραν.
«Με βάση τα προεκτεθέντα, η περιλαμβανόμενη στον εκτενώς προαναφερθέντα αναιρετικό λόγο αιτίαση, για έλλειψη αιτιολογίας, λόγω μη λήψης υπόψη από το δικαστήριο της ουσίας των μαρτυρικών καταθέσεων που αφορούσαν στην εξυβριστική και προκλητική συμπεριφορά του αναιρεσιβλήτου προς την ομάδα των νεαρών ατόμων είναι αβάσιμη, αφού η συμπεριφορά αυτή εντάσσεται στο ίδιο βιοτικό συμβάν, στο ίδιο επεισόδιο που κατέληξε στο θανάσιμο τραυματισμό του θύματος, ο οποίος μάλιστα, όπως προκύπτει από την επισκόπηση του σκεπτικού, επί της ενοχής της απόφασης, απέχει μόλις λίγα λεπτά από αυτή. Επομένως, η εν λόγω συμπεριφορά του αναιρεσίβλητου, που περιγράφεται από τις αναφερόμενες στον αναιρετικό λόγο καταθέσεις των μαρτύρων, δεν εντάσσεται στην προηγούμενη από το συμβάν, ζωή του τελευταίου και δεν μπορεί να αξιολογηθεί αρνητικά στη διερεύνηση της κατάφασης ή μη της επίμαχης ελαφρυντικής περίστασης» υπήρξε η κρίση τους.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
