Τα σκαμπανεβάσματα των τιμών προμήθειας και το «ασφάλιστρο κινδύνου» από την προσπάθεια να προβλεφθεί η εξέλιξη των τιμών χονδρεμπορικής. Πώς φούντωσαν τα κόστη για τους καταναλωτές. Οι διαμαρτυρίες των επιχειρήσεων.
Αθηνά Καλαϊτζόγλου
Τρεις μήνες μετά την εφαρμογή του, το νέο μοντέλο τιμολόγησης στη λιανική αγορά δείχνει να είναι μία αποτυχημένη επιλογή της κυβέρνησης. Και γιατί συνεπάγεται εκτίναξη των τιμών προμήθειας ρεύματος για τους καταναλωτές και γιατί συντείνει στην αύξηση των επισφαλειών για τις εταιρίες του κλάδου, εκθέτοντάς τες παράλληλα στο ενδεχόμενο να κληθούν «να πληρώσουν το μάρμαρο» εκ των υστέρων. Επιπλέον, επιβαρύνεται και ο δημόσιος κορβανάς με αυξημένες επιδοτήσεις, ώστε να ισοσκελιστούν ως ένα βαθμό οι μεγάλες αυξήσεις του ρεύματος.
Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Οι προμηθευτές επί της ουσίας αναγκάζονται να κάνουν πρόβλεψη της τιμής που θα δώσουν στους πελάτες τους τον επόμενο μήνα, χωρίς να γνωρίζουν πώς θα διαμορφωθεί το κόστος της χονδρεμπορικής αγοράς του ηλεκτρικού. Με άλλα λόγια, δεν ξέρουν σε τι ύψος θα ανέλθει η τιμή της μεγαβατώρας του ρεύματος στο Χρηματιστήριο Ενέργειας ένα μήνα μετά, το οποίο θα αγοράσουν για να το πουλήσουν στο πελατολόγιό τους.
Και καθώς δεν είναι «Πυθίες», ενσωματώνουν στην προσφερόμενη τιμή του επόμενου μήνα ένα υψηλό ασφάλιστρο κινδύνου, μαζί με την προβλεπόμενη χονδρεμπορική τιμή, προκειμένου να αντισταθμίσουν την οποιαδήποτε «χασούρα» τους. Καταλήγουν, δηλαδή, να ενσωματώνουν την υποτιθέμενη καταργημένη από τον Αύγουστο Ρήτρα Αναπροσαρμογής στην τιμή προμήθειας και μάλιστα σε επίπεδα εκτίμησης, αφού πρόκειται για πρόβλεψη και όχι πραγματική τιμή, συν το ασφάλιστρο κινδύνου.
Τον Αύγουστο, πρώτο μήνα εφαρμογής του νέου μοντέλου τιμολόγησης στην αγορά, η ΔEΗ, που έδωσε ουσιαστικά και το «σήμα» για τις υπόλοιπες εταιρείες, ανακοίνωσε από τον Ιούλιο χαμηλά τιμολόγια. Το αποτέλεσμα, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Euro2day.gr, ήταν να απωλέσει περί τα 500 εκατ. ευρώ. Για τον επόμενο μήνα, τον Σεπτέμβριο, η Επιχείρηση ανακοίνωσε επιθετική τιμολογιακή πολιτική, με τις τιμές της να είναι πολύ υψηλές. Ανάλογα έπραξαν και οι άλλοι προμηθευτές. Ήταν, άλλωστε, και μία περίοδος ισχυρής αβεβαιότητας για τα τεκταινόμενα της αγοράς.
Για τον Οκτώβριο, ΔEΗ και ιδιώτες πάροχοι διόρθωσαν προς τα κάτω τις τιμές τους, αλλά σε επίπεδα υψηλότερα του Αυγούστου.
Τα σκαμπανεβάσματα των τιμών προμήθειας τους τρεις τελευταίους μήνες, που δεν έχουν καμία σχέση με τις τιμές που ίσχυαν έως τον Ιούλιο, υφίστανται τελικά οι καταναλωτές, που βλέπουν ήδη σημαντικές επιβαρύνσεις στα τιμολόγιά τους.
Η ειδοποιός διαφορά είναι η Ρήτρα Αναπροσαρμογής. Έως τον Ιούλιο, οι προμηθευτές, λόγω της Ρήτρας, χρέωναν στους πελάτες τους επιπλέον ποσά, πέραν της γνωστής, σταθερής τιμής που πρόσφεραν, με βάση τη μέση χονδρεμπορική τιμή στην Αγορά Επόμενης Ημέρας κάθε μηνός. Ήταν ένα στοιχείο γνωστό και κοινό σε όλους. Αυτό το στοιχείο, από τον Αύγουστο, μετά τη νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που ανέστειλε (στα χαρτιά) τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής, δεν ήταν πλέον γνωστό εκ των προτέρων. Έπρεπε να προβλεφθεί ένα μήνα πριν, για να διαμορφωθούν οι τιμές προμήθειας.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΕ, τον Αύγουστο, εάν ίσχυε το παλιό μοντέλο με τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής, η μέση τιμή για τα νοικοκυριά θα ήταν στα 526 ευρώ τη μεγαβατώρα (52,6 λεπτά την κιλοβατώρα), ενώ τελικά με την πρόβλεψη της άγνωστης χονδρεμπορικής τιμής, συν το ασφάλιστρο κινδύνου, διαμορφώθηκε στα 606,15 ευρώ τη μεγαβατώρα, προέκυψε, δηλαδή, μία αύξηση 15,13%. Αντίστοιχα, για τον Σεπτέμβριο, η αύξηση από το νέο σύστημα φθάνει στο 57,12%.
Κρίσιμη σημείωση: η σύγκριση δεν τίθεται σε επίπεδο «καλής» ή «κακής» Ρήτρας Αναπροσαρμογής. Αυτή υπήρχε στο παλιό σύστημα και απλά ενσωματώνεται στο καινούριο. Η σύγκριση και η συνακόλουθη αποτυχία του νέου μοντέλου τεκμαίρεται από το γεγονός ότι βασίζεται σε προβλέψεις, που εγκυμονούν από αυθαιρεσίες έως αστοχίες, τις οποίες πληρώνουν όχι μόνον οι καταναλωτές αλλά και οι εταιρείες προμήθειας.
Τις επιφυλάξεις της, άλλωστε, για το νέο μοντέλο είχε εκφράσει η ΡΑΕ πολύ πριν εφαρμοσθεί, προαναγγέλλοντας ότι θα παρακολουθεί, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, τη λιανική αγορά και όπου εντοπίσει αποκλίσεις και παρεκκλίσεις από τους παρόχους, θα τους επιβάλει κυρώσεις.
Αποκλίσεις
Αυτό ακριβώς έπραξε και με την κοινοποίηση προς το ΥΠΕΝ των πρώτων στοιχείων αποτίμησης στο διάστημα Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος. Από αυτά τα δεδομένα, όπως έχει γράψει ήδη το Euro2day.gr, έχει διαπιστώσει ενδείξεις για αποκλίσεις στο μεικτό περιθώριο κέρδους των εταιρειών προμήθειας στο τρίμηνο Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2022, δηλαδή, διαπίστωσε ότι κάποιοι εμφανίζονται να κερδίζουν από τις νέες τιμές που έδωσαν στο διάστημα αυτό. Ωστόσο, όπως ανέφεραν πηγές του Ρυθμιστή, προς το παρόν ασφαλή συμπεράσματα δεν μπορούν να εξαχθούν.
Παρ’ όλα αυτά, ο Κώστας Σκρέκας έσπευσε να ανακοινώσει νέο μηχανισμό ανάκτησης υπερεσόδων από τους προμηθευτές και μάλιστα από τον Νοέμβριο. Μία κίνηση που ερμηνεύεται από την αγορά ως άλλοθι και ως «προπέτασμα καπνού», για να αιτιολογήσει την αποτυχία της επιλογής του με το νέο μοντέλο τιμολόγησης. Έτσι, λένε πηγές της αγοράς, «κακοί» γίνονται οι προμηθευτές, αφού σε αυτούς μετατοπίζεται η ευθύνη των ανεξέλεγκτων αυξήσεων των τιμολογίων για τους καταναλωτές.
Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο. Από τον Ιούνιο, ο Ελληνικός Σύνδεσμος Προμηθευτών Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ) είχε στείλει επιστολή στον κ. Σκρέκα με την οποία εξέφραζε τις σοβαρές επιφυλάξεις του για το νέο μοντέλο, προειδοποιώντας ότι θα οδηγήσει «σε αυξήσεις στις τελικές χρεώσεις των καταναλωτών, εφόσον επιβάλλεται η ενσωμάτωση του κινδύνου των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού στα προσφερόμενα τιμολόγια».
Ο ΕΣΠΕΝ υπογράμμιζε ότι «είναι αδύνατον να γίνει ορθή πρόβλεψη των τιμών της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, και μάλιστα για διάστημα ενός μηνός, τουλάχιστον ένα μήνα πριν την έναρξη της περιόδου».
Εκτός από τους καταναλωτές και οι επιχειρήσεις θα επιβαρυνθούν υπέρμετρα, τόνιζε ο Σύνδεσμος. «Για τις επιχειρήσεις με τις οποίες οι προμηθευτές διαπραγματεύονται διμερώς το τιμολόγιο προμήθειας, οι διατάξεις αυτές θα επιφέρουν αναίτιες αυξήσεις των χρεώσεων που θα θίξουν την ανταγωνιστικότητά τους, στερώντας τους τη δυνατότητα να ελέγξουν το κόστος τους μέσω της επιλογής ενός δυναμικού τιμολογίου».
Ακόμη, ο ΕΣΠΕΝ έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου και για τον αποκαλούμενο ενεργειακό τουρισμό, ο οποίος, προειδοποιούσε, θα γνωρίσει άνθηση, εξαιτίας της μετακίνησης καταναλωτών από προμηθευτή σε προμηθευτή, σε μια προσπάθεια να βρουν φθηνότερο τιμολόγιο. Αυτό, όμως, θα καταλήξει, τόνιζε ο ΕΣΠΕΝ, σε βάρος των προμηθευτών, γιατί η μετακίνηση δεν έχει ως προϋπόθεση την εξόφληση των οφειλών στον προηγούμενο πάροχο.
Να θυμίσουμε ότι μέλη του ΕΣΠΕΝ είναι η Elpedison, η ΗΡΩΝ, η ΖΕΝΙΘ, η NRG, η Φυσικό Αέριο, η Watt & Volt και η Volton.
