Μαίρη Λαμπαδίτη
«Η χρήση της δυνατότητας 10ετούς παραγραφής σε γενικές γραμμές συμφέρει όσους μπορούν με τα υπόλοιπα χρόνια να θεμελιώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης καθώς πρέπει να γίνει σαφές ότι οι οφειλέτες που θα κάνουν χρήση της παραγραφής θα χάσουν αντίστοιχο ασφαλιστικό χρόνο», επισημαίνει ο πρώην υπουργός Εργασίας και σύμβουλος ασφάλισης Γιώργος Κουτρουμάνης.
Με «ρυθμούς χελώνας» βαδίζουν οι διαδικασίες για τη δεκαετή παραγραφή οφειλών σε ΕΦΚΑ και ΚΕΑΟ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι αυτό το διάστημα εξετάζονται οι πρώτες 500 αιτήσεις των οφειλετών που επιθυμούν να κάνουν χρήση του νόμου για την δεκαετή παραγραφή μη βεβαιωμένων οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία ενώ η σχετική εγκύκλιος έχει εκδοθεί από το Δεκέμβριο του 2022.
Τέσσερις στους 10 χρωστούν
Ο υπουργός εργασίας Κωστής Χατζηδάκης έδωσε τις προηγούμενες ημέρες εντολή να «τρέξει» άμεσα η διαδικασία επικρίνοντας ακόμα μια φορά τη γραφειοκρατία και την ευθυνοφοβία. Εξαιτίας της χρονοτριβής, καθυστερεί η ωφέλεια που προσδοκούν από την παραγραφή χιλιάδες ασφαλισμένοι, κυρίως ελεύθεροι επαγγελματίες προκειμένου να μπορέσουν να λάβουν ασφαλιστική ενημερότητα ή να ανοίξουν τη πόρτα προς τη συνταξιοδότηση η οποία σήμερα παραμένει κλειστή καθώς 4 στους 10 μη μισθωτούς οφείλουν στο ΕΦΚΑ-ΚΕΑΟ.
Υπενθυμίζουμε ότι η διάταξη προβλέπει τη 10ετή παραγραφή οφειλών που μπορεί να έχει κάποιος προς τον ΕΦΚΑ, εφόσον βέβαια αυτές δεν έχουν βεβαιωθεί από το Ταμείο ή το ΚΕΑΟ. Στην πράξη, μειώνεται σε 10 χρόνια, από 20 που ήταν μέχρι σήμερα ο χρόνος που έχει ο e-ΕΦΚΑ προκειμένου να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις. Στη συνέχεια, από 1ης Ιανουαρίου 2027, η παραγραφή γίνεται πενταετής, ώστε να είναι αντίστοιχη με αυτή που ισχύει για τη φορολογική διοίκηση.
Ποιους συμφέρει
Ωστόσο ποιους συμφέρει πραγματικά η παραγραφή και ποιοι εξαιρούνται εξαιτίας των προϋποθέσεων που θέτει η διάταξη;
«Η χρήση της δυνατότητας 10ετούς παραγραφής σε γενικές γραμμές συμφέρει όσους μπορούν με τα υπόλοιπα χρόνια να θεμελιώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης καθώς πρέπει να γίνει σαφές ότι οι οφειλέτες που θα κάνουν χρήση της παραγραφής θα χάσουν αντίστοιχο ασφαλιστικό χρόνο», επισημαίνει μιλώντας στην «Η» ο πρώην υπουργός Εργασίας και σύμβουλος ασφάλισης Γιώργος Κουτρουμάνης.
Για παράδειγμα αν ο ασφαλισμένος υποβάλλει αίτημα για παραγραφή οφειλών 5 ετών, πρέπει να έχει διανύσει ασφαλιστικό βίο 17-18 ετών προκειμένου να συμπληρώσει πάνω από 20 έτη και να συνταξιοδοτηθεί στα 67.
Περισσότερο προσεκτικοί πρέπει να είναι όσοι επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με 40ετία στα 62. Αν ο ασφαλισμένος κάνει χρήση της δεκαετούς παραγραφής, χάνοντας αντίστοιχο ασφαλιστικό χρόνο, δύσκολα θα συμπληρώσει τα 40 έτη ασφάλισης. Εφόσον επιθυμεί να προσμετρήσει στην σύνταξή του τον ασφαλιστικό χρόνο των επίμαχων οφειλών θα μπορεί να τα πληρώσει και να επαναφέρει τις ημέρες ασφάλισης. «Γι αυτούς τους λόγους εκτιμώ ότι τα επόμενα χρόνια χρήση της παραγραφής θα μπορέσουν να κάνουν περίπου 20.000 ελεύθεροι επαγγελματίες», αναφέρει ο κ. Κουτρουμάνης.
Το Υπουργείο Εργασίας αποφεύγει προς το παρόν να προβεί σε εκτίμηση του συνολικού ποσού των οφειλών που ενδεχομένως να παραγραφεί. Πάντως οι ειδικοί εκτιμούν ότι το συνολικό ποσό μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει το 1 δις σε ένα χαρτοφυλάκιο χρεών που καταγράφει ανοδική πορεία τα τελευταία δύο χρόνια εξαιτίας της πανδημίας, των οικονομικών επιπτώσεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που αφορούν στον Δεκέμβριο του 2022 το συνολικό χρέος προς το ΚΕΑΟ έχει εκτοξευθεί στα 45,67 δισ. ευρώ.
Που οφείλεται η καθυστέρηση
Η καθυστέρηση οφείλεται στην πλημμελή εκπαίδευση των υπαλλήλων και στην έλλειψη λογισμικού το οποίο δεν έχει παραδοθεί από την ανάδοχη εταιρία.
Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί τα σεμινάρια του προσωπικού ενώ θα ενεργοποιηθούν και πρόσθετα μέτρα για την απλούστευση και την επιτάχυνση των διαδικασιών.
Οι οδηγίες που έχουν λάβει οι υπηρεσίες είναι να αποστέλλουν χωρίς καμία καθυστέρηση τα σχετικά αιτήματα παραγραφής στο ΚΕΑΟ. Το ΚΕΑΟ στη συνέχεια θα αποστέλλει τη δική του επιβεβαίωση στις τοπικές διευθύνσεις, η οποία και θα επιλύει αυτόματα κάθε αμφιβολία των υπαλλήλων ως προς την υπαγωγή των αιτήσεων στις διατάξεις του νόμου περί παραγραφής.
Επίσης για την απλούστευση της διαδικασίας οι υπάλληλοι δεν θα αποστέλλουν υπηρεσιακά σημειώματα με τα διακοπτικά γεγονότα αλλά θα ενημερώνονται μέσα από ειδικό site που βρίσκεται υπό κατασκευή. Τα διακοπτικά γεγονότα, δηλαδή τα γεγονότα που διακόπτουν την παραγραφή ενεργοποιούνται όταν ο ΕΦΚΑ (ή το ΚΕΑΟ) ειδοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο τον ασφαλισμένο για την οφειλή:
- με δικαστικό επιμελητή/κλητήρα,
- επιστολή,
- ηλεκτρονική ειδοποίηση
ή λάβει μέτρο διοικητικής εκτέλεσης για την είσπραξή της (κοινοποίηση ατομικής βεβαίωσης, κατάσχεση, πλειστηριασμός κ.λπ.).
Πότε αρχίζει η 10ετής παραγραφή
H δεκαετής παραγραφή αρχίζει από την πρώτη μέρα του επόμενου έτους εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία, ανεξαρτήτως του χρόνου, κατά τον οποίο οι απαιτήσεις αυτές βεβαιώθηκαν.
Οι οφειλές θεωρούνται παραγεγραμμένες, ακόμη κι αν έχει κοινοποιηθεί ατομική ειδοποίηση ή έχει γίνει καταβολή έναντι της βεβαιωθείσας οφειλής ή ρύθμιση μετά το πέρας του χρόνου παραγραφής. Ωστόσο τα χρηματικά ποσά που έχουν καταβληθεί για την εξόφληση οφειλών που έχουν παραγραφεί δεν επιστρέφονται.
Οι μισθωτοί δεν θίγονται από την παραγραφή οφειλών του εργοδότη, καθώς η ασφάλιση που αντιστοιχεί στις παραγεγραμμένες οφειλές εξακολουθεί να τους αναγνωρίζεται.
Επιπλέον, οι αυτοαπασχολούμενοι θα μπορούν να καταβάλουν τις οφειλές τους, παρά την παραγραφή, εφόσον το επιθυμούν, προκειμένου να αναγνωρίσουν ως ασφαλιστικό χρόνο το διάστημα που παραγράφηκε.
Παράλληλα λαμβάνεται ειδική μέριμνα για όσους οφειλέτες ρύθμισαν χρέη πέραν της δεκαετίας, ώστε να μην αδικηθούν παρότι ήταν συνεπείς. Στις περιπτώσεις αυτές και μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, το παραγεγραμμένο ποσό αφαιρείται από τη ρύθμιση και τα ποσά που έχουν καταβληθεί καλύπτουν την υπόλοιπη οφειλή.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα χρέη που ενδεχομένως να παραγραφούν είναι αυτά που δημιουργήθηκαν την περίοδο μεταξύ 2006 και 2012 και για τα οποία δεν έχουν ακόμη κινηθεί οι διαδικασίες από τον e-EΦΚΑ και το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) για τη νόμιμη αναζήτησή τους.
Παράδειγμα
Για παράδειγμα, αυτοαπασχολούμενος που έχει υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2022 οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης. Οι εισφορές αυτές αφορούν διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα είναι παραγεγραμμένες. Έστω ότι, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ο αυτοαπασχολούμενος χρειάζεται ακόμη 5 χρόνια ενσήμων. Τότε έχει την δυνατότητα να πληρώσει τα 5 από τα 10 παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο.
Αντιθέτως, εάν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον ασφαλισμένο της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής) τότε ο ασφαλισμένος οφείλει το σύνολο των εισφορών.
