ΣτΕ 1154/2023 Δ΄ Τμ. 7μ.
Πρόεδρος : Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου, Αντιπρόεδρος
Εισηγητής : Ουρανία Νικολαράκου, Πάρεδρος
Υιοθεσία ανηλίκων. Καθιερώνεται ειδική διοικητική διαδικασία για τον έλεγχο της καταλληλότητας και την εγγραφή ενδιαφερομένου στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων, η οποία είναι χωριστή από τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων για την τέλεση συγκεκριμένης υιοθεσίας. Από την απόρριψη αιτήματος για την εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων γεννάται διοικητική διαφορά υπαγόμενη στην ακυρωτική δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Κριτήρια καταλληλότητας για την εγγραφή στο Μητρώο. Η σχετική κρίση των αρμοδίων κοινωνικών υπηρεσιών απαιτείται να είναι ειδικώς και επαρκώς τεκμηριωμένη.
I. Με τα άρθρα 20 επ. του ν. 4538/2018 θεσπίσθηκαν νέες ρυθμίσεις σχετικά με την υιοθεσία ανηλίκων και προβλέφθηκε η εγγραφή των ενδιαφερομένων, κατόπιν ελέγχου της καταλληλότητάς τους βάσει κοινωνικής έρευνας της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας, στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων. Η εγγραφή στο Μητρώο αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την τοποθέτηση ανηλίκου σε Υποψήφιο Θετό Γονέα και την τέλεση της υιοθεσίας του συγκεκριμένου ανηλίκου με την απαγγελία της με δικαστική απόφαση, σύμφωνα με το άρθρο 1549 του ΑΚ, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Ειδικώς για την υιοθεσία ανηλίκων που είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων, μετά την εγγραφή των ενδιαφερομένων στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων ακολουθεί η τήρηση των σταδίων που προβλέπονται στην κοινή υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. Δ11/οικ.31931/1272/4.8.2020 για τη σύνδεση ανηλίκου με τους υποψήφιους θετούς γονείς και την ολοκλήρωση της διαδικασίας της συγκεκριμένης υιοθεσίας με την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης. Η διαδικασία που καθιερώνεται με τις διατάξεις των άρθρων 20 επ. του ν.4538/2018 για την εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων αποτελεί ειδική διοικητική διαδικασία, χωριστή από τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας που διεξάγεται ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων για την τέλεση της συγκεκριμένης υιοθεσίας, οι δε διαφορές που ανακύπτουν από την εφαρμογή των πιο πάνω διατάξεων του ν. 4538/2018 δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, αλλά έχουν τον χαρακτήρα διοικητικών διαφορών και υπάγονται στην ακυρωτική δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Νομίμως παραπέμπεται λόγω αρμοδιότητας στο Συμβούλιο της Επικρατείας υπόθεση που αφορά την απόρριψη αιτήσεως εγγραφής στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων και, περαιτέρω, αρμοδίως εισάγεται η υπόθεση αυτή ενώπιον του Δ´ Τμήματος του Δικαστηρίου [πρβλ. και νομολογία γαλλικού Conseil d’État σε υποθέσεις που αφορούσαν την εφαρμογή διατάξεων που προβλέπουν τη χορήγηση διοικητικής άδειας ως προϋποθέσεως για την υιοθεσία παιδιών που έχουν τεθεί υπό τη μέριμνα του κράτους (pupilles de l’État) : CE της 4.11.1991, req. No 102611, M et Mme H. και req. No 107880, Président du conseil général des Yvelines/Mlle L., CE της 24.4.1992, req. No 124503, Département du Loiret/M. X, CE της 28.7.2006, req. No 289621, Département des Yvelines/Mme A. κ.ά.]
ΙΙ. Η σύνταξη αρνητικής εκθέσεως κοινωνικής έρευνας επί αιτήσεως ενδιαφερομένου για την εγγραφή του στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων συνεπάγεται τη διακοπή της διαδικασίας εξέτασης της αιτήσεως και, κατ’ ακολουθίαν, επιφέρει την απόρριψη αυτής. Η ως άνω απόρριψη συνιστά ατομική εκτελεστή διοικητική πράξη παραδεκτώς προσβαλλόμενη με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.
ΙΙΙ. Τα κριτήρια, βάσει των οποίων εκτιμάται η καταλληλότητα του ενδιαφερομένου για την εγγραφή του στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων προκύπτουν από την ερμηνεία των διατάξεων των άρθρων 20 επ. του ν. 4538/2018, υπό το φως των άρθρων 5 παρ.1 και 21 παρ.1 του Συντάγματος και 8 της Ε.Σ.Δ.Α., σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 1557 – 1558 του ΑΚ και 7 παρ. 1 του ν. 2447/1996. Συνάγεται, επομένως, ότι συνεκτιμώνται κριτήρια όπως η εν γένει προσωπικότητά του, η κατάσταση της σωματικής και της ψυχικής του υγείας, τα κίνητρα και η περιουσιακή του κατάσταση, καθώς και οποιοδήποτε άλλο στοιχείο μπορεί να θεωρηθεί από τον κοινωνικό λειτουργό ως κρίσιμο για την επίτευξη των σκοπών της υιοθεσίας, με γνώμονα τη βέλτιστη εξυπηρέτηση του συμφέροντος του ανηλίκου. Ιδίως εξετάζεται αν διασφαλίζονται πρόσφορες συνθήκες υποδοχής για την κάλυψη των υλικών, πνευματικών, κοινωνικών και συναισθηματικών αναγκών ανηλίκου τέκνου. Τα προαναφερθέντα κριτήρια εκτιμώνται προσαρμοσμένα στην ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου διακεκριμένου σταδίου της διαδικασίας της υιοθεσίας, ώστε να ακολουθήσει, σε επόμενο στάδιο, η διερεύνηση της δυνατότητας κατάλληλης σύνδεσης εγγεγραμμένου στο Εθνικό Μητρώο υποψηφίου θετού γονέα με συγκεκριμένο ανήλικο τέκνο. Η αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την εγγραφή στο Μητρώο απορρίπτεται όταν βάσει του πορίσματος της κοινωνικής έρευνας εκτιμάται ότι ο συγκεκριμένος ενδιαφερόμενος προδήλως δεν παρέχει επαρκή εχέγγυα για οποιαδήποτε σύνδεση με ανήλικο και την επίτευξη εν γένει των στόχων του θεσμού της υιοθεσίας. Η κρίση αυτή των αρμοδίων κοινωνικών υπηρεσιών στηρίζεται μεν στις ειδικές γνώσεις και ουσιαστικές εκτιμήσεις των κοινωνικών λειτουργών που διεξάγουν την κοινωνική έρευνα, εν όψει, όμως, της ιδιαίτερης βαρύτητάς της και των συνεπειών της για την προσωπική κατάσταση του ενδιαφερομένου, απαιτείται να είναι ειδικώς και επαρκώς τεκμηριωμένη.
IV. Δεν αιτιολογείται νομίμως η απόρριψη του αιτήματος της αιτούσας για την εγγραφή της στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων, δεδομένου ότι οι περιεχόμενες στην έκθεση κοινωνικής έρευνας διαπιστώσεις δεν τεκμηριώνουν επαρκώς την εκτίμηση ότι η αιτούσα προδήλως δεν παρέχει επαρκή εχέγγυα για την σύνδεσή της με οποιοδήποτε ανήλικο τέκνο προς υιοθεσία (με μειοψ.).
