Α.Π.762/2023. Οι διατάξεις του άρθρου 551 ΚΠΔ, κατά το μέρος που αναφέρονται στον καθορισμό συνολικής ποινής, είναι ουσιαστικές ποινικές διατάξεις (ΑΠ 707/2012, ΑΠ 1662/2006, ΑΠ 216/2003, ΑΠ 384/2000), ενώ αναφορικά, με την έννοια του όρου «βαρύτερη ποινή» επισημαίνεται ότι η σύγκριση των ποινών γίνεται σε συγκεκριμένο και όχι αφηρημένο επίπεδο και αφορά πρώτα το είδος και ύστερα τη διάρκεια της και, βέβαια, όταν συντρέχει ποινή ισόβιας κάθειρξης (εκ της φύσεως της ανεπίδεκτη συγχωνεύσεως) δεν αξιολογείται για τον χαρακτηρισμό της ποινής ως βαρύτερης αφού δεν μπορεί να συνυπολογισθεί κατά το σχηματισμό της συνολικής ποινής. Ειδικότερα,κατ΄εσφαλμένη, ερμηνεία, υπήγαγε στην έννοια της «βαρύτερης» ποινής και την ισόβια κάθειρξη, που δεν είναι «συγχωνεύσιμη» και έτσι εσφαλμένα εφάρμοσε τους περί καθορισμού συνολικής ποινής ορισμούς, τόσο του Ποινικού Κώδικα (άρθρο 94παρ. 1) όσο και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 551 παρ.1-3 ΚΠΔ). Περαιτέρω, κατ΄ εσφαλμένη εφαρμογή των ιδίων ουσιαστικών ποινικών διατάξεων, το εκδώσαν την προσβαλλόμενη απόφαση Δικαστήριο επέλεξε ως ποινή-βάση την πρόσκαιρη στερητική της ελευθερίας ποινή φυλάκισής των τριών (3) ετών και εννέα (9) μηνών που επιβλήθηκε, πέραν της ισόβιας κάθειρξης, στον καταδικασμένο με την με αριθμό 103/2012 απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, ενώ κατ’ ορθή εφαρμογή του νόμου, ποινή-βάση στην προκειμένη περίπτωση έπρεπε να είναι η συνολική ποινή κάθειρξης δώδεκα (12) ετών που επιβλήθηκε στον καταδικασμένο με την με αριθμό 454/2021 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης, προερχόμενη από δύο ποινές κάθειρξής 10 ετών και φυλάκισής 4 ετών, «συγχωνευθείσες» .
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ελένη Φραγκάκη. Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ελένη Κατσούλη, Ελένη Μπερτσιά, Διονύσιο Παλλαδινο και Χρήστο Νάστα – Εισηγητή. Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 10 Ιανουάριου 2023, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αχιλλέα Ζήση (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και του Γραμματέα. Χαράλαμπου Αθανασίου για να δικάσει την αίτηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου περί αναιρέσεως της υπ αριθμ. 1367/2022 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης. Με κατηγορούμενο τον …….. κρατούμενο στο Κατάστημα Κράτησης Κέρκυρας, που δεν εμφανίστηκε
Το Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και ο αναιρεσείων Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ζητεί τώρα την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην με αριθμό και ημερομηνία 53/19-10-2022 έκθεση αναιρέσεως η οποία συντάχθηκε ενώπιον της Γραμματέας του Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου …. και καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1040/2022.
Αφού άκουσε
Τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η έκθεση αναίρεσης
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Κατά το άρθρο 505 παρ. 2 και 507 του ΚΠΑ, ο Εισαγγελεύς του Αρείου Πάγου μπορεί νά ζητήσει την αναίρεση οποιασδήποτε αποφάσεως μέσα στην προθεσμία που ορίζεται από το άρθρο 479 παρ. 2 του ίδιου Κώδικα δηλαδή μέσα σε ένα μήνα από την καταχώριση της αποφάσεως καθαρογραμμένη στο ειδικό βιβλίο του άρθρου 473 παρ. 3 του αυτού Κώδικα. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δικαιούται vα ασκεί αναίρεσή κατά πάσης αποφάσεως οποιουδήποτε ποινικού δικαστηρίου και για όλους τους λόγους του άρθρου. §10 παρ. 1 του ΚΠΔ. μεταξύ των οποίων και η εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως, (άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε’ του ΚΠΔ). Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 551 παρ. 5 εδ τελευταίο του ΚΠΔ, “κατά της αποφάσεώς με την οποία καθορίζεται συνολική ποινή επιτρέπεται η άσκηση αναιρέσεως στον καταδικασμένο και τον Εισαγγελέα”.
Στην προκειμένη περίπτωση, η κρινόμενη από 19 Οκτωβρίου 2022 και με αριθμό εκθέσεως 53/2022 αίτηση αναιρέσεως του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημήτριου Παπαγεωργίου κατά της με αριθμό 1368/2022 αποφάσεως του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης μέ την οποία (πέραν της χρηματικής ποινής) καθορίστηκε συνολική ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης που πρέπει να εκτιθεί από τον καταδικασμένο …… κρατούμενο στο Κατάστημα Κράτησης Κέρκυρας, επτά (7) ετών και ενός(1) μήνα, ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα με δήλωση στον Γραμματέα του Ποινικού Τμήματός ταυ Αρείου Πάγου, περιέχει δε παραδεκτό λόγο αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ, 1 στοιχ. Ε ’του ΚΠοινΔ (εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης ) και, συνεπώς, είναι παραδεκτή και πρέπει να ερευνηθεί.
Σημειώνεται ότι η συζήτηση της κρινόμενης αιτήσεως αναιρέσεως γίνεται σαν να ήταν παρόντος όλοι οι διάδικοι, καίτοι δεν εμφανίσθηκε ο αναιρεσίβλητος ……, παρ΄ ότι νόμιμα και εμπρόθεσμα κλητεύθηκε για την αναφερομένη στην αρχή τής παρούσας δικάσιμο, όπως προκύπτει από το με ημερομηνία 2 Νοεμβρίου 2022 αποδεικτικό επιδόσεως του υπάλληλου του Καταστήματος Κράτησης Κέρκυρας Χριστόδουλου Κουτούλη.
ΙΙ. Από τη διάταξη του άρθρου 510§1 στοιχ. Ε τού ΚΠοινΔ προκύπτει ότι λόγο αναίρεσης της απόφασης αποτελεί ή εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης. Εσφαλμένη δε ερμηνεία υπάρχει όταν το Δικαστήριο αποδίδει στο νόμο διαφορετική έννοια από εκείνη που πραγματικά έχει, ενώ εσφαλμένη εφαρμογή, όταν το Δικαστήριό, χωρίς να παρερμηνεύσει το νόμο, δεν υπήγαγε ορθά τα πραγματικά περιστατικά, πού δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν στη διάταξη πού εφαρμόστηκε . Ακόμη, εσφαλμένη εφαρμογή συνιστά και η εκ πλαγίου παραβίαση ουσιαστικής ποινικής διάταξης, που υπάρχει όταν στο πόρισμα της απόφασης, που προκύπτει από την αλληλοσυμπλήρωση τού σκεπτικού και του διατακτικού και ανάγεται στα στοιχεία και στην ταυτότητα του εγκλήματος, έχουν εμφιλοχωρήσει ασάφειες, αντιφάσεις ή λογικά κενά που καθιστούν ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο σε σχέση με την ορθή εφαρμογή του νόμου, οπότε η απόφαση στερείται νόμιμης βάσης ( όλ. ΑΠ 3/2019). Περαιτέρω σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 551 παρ. 1,2,3 ΚΠΔ «1. Αν πρόκειται να εκτελεστούν κατά του ίδιου προσώπου περισσότερες καταδικαστικές αποφάσεις για διαφορετικά εγκλήματα που συρρέουν, εφαρμόζονται οι ορισμοί του ΠΚ για τη συρροή. 2. Αν στις καταδίκες που απαγγέλθηκαν η κατά την επόμενη παράγραφο ποινή βάσης επιβλήθηκε από το τριμελές ή μονομελές πλημμελειοδικείο, αρμόδιό για να καθορίσει τη συνολική ποινή που πρέπει να εκτιθεί είναι Μονομελές πλημμελειοδικείο. Αν οι καταδίκες απαγγέλθηκαν από το Μονομελές ή Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων ή και από το Μονομελές ή Τριμελές Πλημμελειοδικείο, αρμόδιο είναι το Μονομελές Δικαστήριο Ανηλίκων. Σε κάθε άλλη περίπτωση αρμόδιο είναι το μονομελές εφετείο. Το ανωτέρω κατά περίπτωση αρμόδιο Δικαστήριο για τον καθορισμό της συνολικής ποινής έχει και τη δικαιοδοσία των παρ. 4 και 5 του άρθρου 80 ΠΚ. 3. Για τον καθορισμό της συνολικής ποινής, ως ποινή βάσης λαμβάνεται υπόψη η βαρύτερη από αυτές, σε περίπτωση δε ίσης διάρκειας αυτών λαμβάνεται υπόψη η νεότερη απόφαση. Aν μεταξύ των προς εκτέλεση αποφάσεων υπάρχει και απόφαση που αμετάκλητα έχει καθορίσει συνολική ποινή, για τον καθορισμό της συνολικής ποινής λαμβάνεται ως βάση ή καθορισθείσα συνολική ποινή, αν αυτή είναι βαρύτερη από τις ποινές που επιβλήθηκαν μέ τις άλλες αποφάσεις. Στην περίπτωση αυτή για τον καθορισμό της κατά την προηγούμενη παρ. αρμοδιότητας λαμβάνεται υπόψη και η απόφαση που έχει καθορίσει την συνολική ποινή». Περαιτέρω σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 94 παρ. 1 ΠΚ «1. Κατά του υπαιτίου δύο ή περισσότερων εγκλημάτων που τελέστηκαν με περισσότερες πράξεις και τιμωρούνται με πρόσκαιρες στερητικές ελευθερίας ποινές, επιβάλλεται, μετά την επιμέτρησή τους συνολική ποινή η οποία αποτελείται από τη βαρύτερη από τις συντρέχουσες ποινές επαυξημένη. Αν οι συντρέχουσες ποινές είναι του ίδιου είδους και ίσης διάρκειας. ή συνολική ποινή σχηματίζεται με την επαύξηση μιας από αυτές. Η επαύξηση της βαρύτερης ποινής για κάθε μία από τις συντρέχουσες ποινές δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από το ένα δεύτερο κάθε συντρέχουσας ποινής, ούτε μπορεί η συνολική ποινή να ξεπεράσει τα είκοσι έτη, όταν η βαρύτερη ποινή είναι κάθειρξη και τα οκτώ έτη όταν πρόκειται για φυλάκιση». Οι ως άνω διατάξεις του άρθρου 551 ΚΠΔ, κατά το μέρος που αναφέρονται στον καθορισμό συνολικής ποινής, είναι ουσιαστικές ποινικές διατάξεις (ΑΠ 707/2012, ΑΠ 1662/2006, ΑΠ 216/2003, ΑΠ 384/2000), ενώ αναφορικά, με την έννοια του όρου «βαρύτερη ποινή» επισημαίνεται ότι η σύγκριση των ποινών γίνεται σε συγκεκριμένο και όχι αφηρημένο επίπεδο και αφορά πρώτα το είδος και ύστερα τη διάρκεια της και, βέβαια, όταν συντρέχει ποινή ισόβιας κάθειρξης (εκ της φύσεως της ανεπίδεκτη συγχωνεύσεως) δεν αξιολογείται για τον χαρακτηρισμό της ποινής ως βαρύτερης αφού δεν μπορεί να συνυπολογισθεί κατά το σχηματισμό της συνολικής ποινής.
ΙΙΙ. Στην προκειμένη περίπτωση από την παραδεκτή, για τις ανάγκες, του αναιρετικού ελέγχου, επισκόπηση των εγγράφων του φακέλου τής δικογραφίας προκύπτουν τα ακόλουθα : Με την με αριθμό 1368/2022 απόφασή του, το Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης, ύστερα από αίτηση του καταδικασμένου ….. καθόρισε τη συνολική ποινή κάθειρξης που πρέπει αυτός να εκτίσει σε «κάθειρξη ισόβια και επτά (7) έτη και ένα (1) μήνα» , η οποία , κατά τα διαλαμβανόμενα όπως αναφέρονται επακριβώς , στο διατακτικό (σελ. 5) αποτελείται από τη ποινή κάθειρξης των ισοβίων και των τριών (3) ετών και των εννέα (9) μηνών, που του επιβλήθηκε με την με αριθμό 103/18-01-2012 απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης ως ποινή βάσης, επαυξημένη κατά τρία (3) έτη και ένα (1) έτος από την ποινή της κάθειρξής των δέκα (10) ετών και της φυλάκισης των τεσσάρων (4) ετών που του επιβλήθηκε με την με αριθμό 454/02-07-2021 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης , κατά δύο (2) έτη και δύο(2) μήνες και δύο (2) μήνες από την ποινή κάθειρξης των έξι (6) ετών και έξι (6) μηνών και έξι (6) μηνών που του επιβλήθηκε με την με αριθμό 149-158/02-03-2022 απόφαση του Μ.Ο. Δικαστηρίου Θεσσαλονίκης και κατά τρεις (3) μήνες και δυο (2) μήνες καί ένα (1) μήνα και ένα (1) μήνα και ένα (1) μήνα και ένα(1) μήνα από την ποινή φυλάκισής των δέκα (10) μηνών και τεσσάρων (4) μηνών και τριών (3) μηνών καί τριών (3) μηνών και τριών (3) μηνών και τριών (3) μηνών που του επιβλήθηκαν με την με αριθμό 5125/31-10-2020 απόφασή του Τριμελούς Πλημμελειοδικείων Θεσσαλονίκης. Με την ίδια διατύπωση εκφέρεται η εν λόγω κρίση του Δικαστηρίου και στο σκεπτικό της αναιρεσιβαλλόμενης αποφάσεως. Από την προαναφερόμενη αιτιολογία της με αριθμό 1368/2022 αποφάσεως προκύπτει ότι το Μονομελές Εφετείο Θεσσαλονίκης εσφαλμένα ερμήνευσε και εσφαλμένα εφάρμοσε τις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 94§1 ΠΚ και 551 παρ.1.3 ΚΠΔ. πέραν του ότι υπέπεσε και σε αθροιστικό λάθος κατά τον καθορισμό της συνολικής ποινής. Ειδικότερα, κατ΄ εσφαλμένη, ερμηνεία, υπήγαγε στην έννοια της «βαρύτερης» ποινής και την ισόβια κάθειρξη, που δεν είναι «συγχωνεύσιμη» και έτσι εσφαλμένα εφάρμοσε τους περί καθορισμού συνολικής ποινής ορισμούς, τόσο του Ποινικού Κώδικα (άρθρο 94παρ. 1) όσο και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 551 παρ.1-3 ΚΠΔ). Περαιτέρω, κατ΄ εσφαλμένη εφαρμογή των ιδίων ουσιαστικών ποινικών διατάξεων, το εκδώσαν την προσβαλλόμενη απόφαση Δικαστήριο επέλεξε ως ποινή-βάση την πρόσκαιρη στερητική της ελευθερίας ποινή φυλάκισής των τριών (3) ετών και εννέα (9) μηνών που επιβλήθηκε, πέραν της ισόβιας κάθειρξης, στον καταδικασμένο με την με αριθμό 103/2012 απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, ενώ κατ’ ορθή εφαρμογή του νόμου, ποινή-βάση στην προκειμένη περίπτωση έπρεπε να είναι η συνολική ποινή κάθειρξης δώδεκα (12) ετών που επιβλήθηκε στον καταδικασμένο με την με αριθμό 454/2021 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης, προερχόμενη από δύο ποινές κάθειρξής 10 ετών και φυλάκισής 4 ετών, «συγχωνευθείσες» .
Συνεπώς, ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε’ του ΚΠΔ , προβαλλόμενος λόγος αναίρεσης, με τον οποίο πλήττεται η προσβαλλόμενη απόφαση για εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των ουσιαστικών ποινικών διατάξεων, είναι βάσιμος.
Συνακόλουθα, πρέπει να γίνει δεκτή η παρούσα αίτηση αναιρέσεώς, να αναιρεθεί εν μέρει, κατά το σκέλος του καθορισμού συνολικής στερητικής ελευθερίας ποινής, η με αριθμό 1368/2022 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης και να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο συγκροτούμενο από άλλον δικαστή , εκτός από εκείνον που είχε δικάσει την υπόθεση, σύμφωνα με τα άρθρα 512, 519 και 522 ΚΠΔ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί εν μέρει την με αριθμό 1368/2022 απόφασή του Μονομελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης κατά το σκέλος του καθορισμού συνολικής στερητικής της ελευθερίας ποινής που πρέπει ο καταδικασμένος ……..κρατούμενος στο Κατάστημα Κράτησης Κέρκυρας, να εκτίσει.
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο συγκροτούμενο από άλλον δικαστή, εκτός από εκείνον που είχε δικάσει την υπόθεση.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 14 Φεβρουάριου 2023. Και Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 16 Μαΐου 2023.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
