Οι αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα φέρνουν σε πρώτο πλάνο σύμφωνα με πληροφορίες το θεσμό της ποινικής συνδιαλλαγής. Έτσι μια ομολογία ενοχής για σχεδόν το σύνολο των αδικημάτων πλημμελημάτων και αδικημάτων οδηγεί αυτοδικαίως με ελαττωμένη και πιθανότατα και μη έκτιση ή έκτιση ενός μικρού μέρους.
Παναγιωτης Σταθης
Προσπάθεια ενίσχυσης του θεσμού της ποινικής συνδιαλλαγής που ουσιαστικά δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα ενώ ισχύει από το 2019 μέσω της επέκτασής του ακόμα και πριν την έναρξη της ποινικής διαδικασίας (πριν ασκηθεί ποινική δίωξη) και έως να αρχίσει η αποδεικτική διαδικασία στο ακροατήριο, επιχειρεί σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του dikastiko.gr, το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο πλαίσιο των εκτεταμένων αλλαγών των κωδίκων που βρίσκονται στο τελικό στάδιο πριν την ανάρτησή τους σε δημόσια διαβούλευση , πιθανότατα μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Τι σημαίνει πρακτικά αυτο;
Πως μία ομολογία ενοχής για σχεδόν το σύνολο των αδικημάτων πλημμελημάτων και αδικημάτων οδηγεί αυτοδικαίως με ελαττωμένη και πιθανότατα και μη έκτιση ή έκτιση ενός μικρού μέρους της ποινής κατηγορουμένων. Πρόκειται για μια προσπάθεια ενίσχυσης του θεσμού που ουσιαστικά δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα στη χώρα μας (σε όλη του την έκταση) αλλά ευδοκιμεί σε άλλες και αποτελεί συστατικό επιτάχυνσης της δικαιοσύνης.
Παράδειγμα: Σε ένα τροχαίο δυστύχημα, με τα δεδομένα σε ποινικό επίπεδο να είναι ξεκάθαρα, συμφωνεί ο κατηγορούμενος με τον εισαγγελέα την ποινή του και η υπόθεση κλείνει, γρήγορα και χωρίς επιβάρυνση του συστήματος και των διαδίκων. Ούτως ή άλλως η αστική διαδικασία (αποζημιώσεις) είναι ξεχωριστή και διακριτή.
Η διαδικασία
Ο εισαγγελέας κάθεται σε ένα τραπέζι και διαπραγματεύεται με τον συνήγορο του κατηγορουμένου το ύψος της ποινής του. Προϋπόθεση η πλήρης ομολογία της πράξης. Για όσους δεν το γνωρίζουν η συγκεκριμένη πρακτική ισχύει χρόνια στη χώρα μας, αλλά έχει εφαρμοστεί ελάχιστα. Θεσμοθετήθηκε μεν με τον Κώδικα του 2019 αλλά είναι ελάχιστες οι φορές που εφαρμόστηκε με αποτέλεσμα να υπολειτουργεί. Κι όμως είναι σίγουρα μια λύση (ή μία από τις λύσεις) που θα οδηγήσει στην πολυπόθητη επιτάχυνση της Δικαιοσύνης και μάλιστα χωρίς να αποβαίνει εις βάρος των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.
Τι είναι
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του dikastiko.gr που σας έχει ενημερώσει για όλες τις σχεδιαζόμενες αλλαγές στους Κώδικες, σχεδιάζεται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης επέκταση (δηλαδή εφαρμογή και σε άλλα στάδια της ποινικής διαδικασίας) του θεσμού που προβλέπεται στο υπάρχον άρθρο 303 ΚΠΔ. Ο θεσμός αυτός δίνει τη δυνατότητα στον εισαγγελέα να μπορεί να διαπραγματευθεί με τον κατηγορούμενο την ποινική του μεταχείριση. Ο θεσμός τυγχάνει ευρύτατης εφαρμογής σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες – Βέλγιο, Γερμανία και αλλού.
freepik
Με τις νέες ρυθμίσεις προβλέπεται ότι πριν ακόμη ασκηθεί ποινική δίωξη για σοβαρά εγκλήματα, όταν μια υπόθεση είναι σε στάδιο προκαταρκτικής έρευνας ο ποινικά εμπλεκόμενος ή ο εισαγγελέας θα ανοίγουν με αίτηση το κεφάλαιο της διαπραγμάτευσης. Αν ο ποινικά ελεγχόμενος παραδεχθεί την ενοχή του, θα έχει ευνοϊκή ποινική μεταχείριση και η υπόθεση δεν θα φθάνει στο ακροατήριο. Η διάταξη όμως θα ισχύει πλέον και στα επόμενα στάδια ακόμα και στο ακροατήριο πλέον με διαπραγμάτευση μεταξύ του εισαγγελέα και του κατηγορουμένου πριν ξεκινήσει η αποδεικτική διαδικασία. Από αυτή τη διαδικασία εξαιρούνται τα κακουργήματα που τιμωρούνται με ισόβια, τα αδικήματα του 187 ΠΚ (εγκληματική οργάνωση) και τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ζωής (19ο Κεφάλαιο ΠΚ).
Αλλαγές
Στο άρθρο 303 ΚΠΔ έρχονται αλλαγές καθώς “ο κατηγορούμενος δικαιούται μέχρι την τυπική περάτωση της κύριας ανάκρισης ή της προανάκρισης ή με αυτοτελές αίτημά του εντός προθεσμίας πέντε (5) ημερών από την επίδοση του κλητηρίου θεσπίσματος ή της κλήσης στο ακροατήριο του αρμοδίου δικαστηρίου, να ζητήσει εγγράφως ο ίδιος ή διά του συνηγόρου του την έναρξη της διαδικασίας ποινικής διαπραγμάτευσης, αντικείμενο της οποίας μπορεί να είναι μόνο η επιβλητέα κύρια ή παρεπόμενη ποινή. Σε κάθε περίπτωση ο αρμόδιος εισαγγελέας δύναται, αν κρίνει πως η υπόθεση είναι κατάλληλη προς διαπραγμάτευση με βάση τα στοιχεία του εδ.α’ της επόμενης παραγράφου, ταυτόχρονα με την επίδοση του κλητηρίου θεσπίσματος ή της κλήσης στο ακροατήριο του αρμοδίου δικαστηρίου, να καλέσει τον κατηγορούμενο ενώπιον του σύμφωνα με το εδ.β’ της επόμενης παραγράφου προκειμένου να επιχειρηθεί η υπαγωγή της υπόθεσης στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης”.
Παράλληλα “στα εγκλήματα της παρ. 1 του άρθρου 301 ο εισαγγελέας δικαιούται κατά την κρίση του να εξαρτήσει την έναρξη της διαπραγμάτευσης, από την πλήρη αποκατάσταση της ζημίας ή από τη σοβαρή προσπάθεια του υπαιτίου να αποκαταστήσει τη ζημία”.
Ποινές
Με τη συμφωνία ο κατηγορούμενος μπορεί να πετύχει δραστική μείωση της ποινής : “Η προτεινόμενη ποινή καθορίζεται με βάση την απαξία, τις συνθήκες τέλεσης της πράξης, τον βαθμό της υπαιτιότητας καθώς και την προσωπικότητα και τους οικονομικούς όρους του κατηγορουμένου και δεν μπορεί να υπερβεί τα πέντε έτη φυλάκισης στα κακουργήματα που τιμωρούνται με κάθειρξη μέχρι δέκα έτη, τα επτά έτη στα κακουργήματα που τιμωρούνται με κάθειρξη άνω των δέκα ετών, και τα δύο έτη στα πλημμελήματα, ούτε μπορεί να είναι κατώτερη των δύο ετών στα κακουργήματα που τιμωρούνται με πρόσκαιρη κάθειρξη. Για την αναστολή ή μετατροπή της προτεινόμενης ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας ισχύουν οι διατάξεις των άρθρων 99, 80Α, 100, 104Α ΠΚ”.
Επίσης η υπόθεση να έχει προχωρήσει κι “αν το πρακτικό διαπραγμάτευσης συνταχθεί μετά την απολογία του κατηγορουμένου, ο εισαγγελέας μπορεί με διάταξή του να άρει ή να αντικαταστήσει τα μέτρα δικονομικού καταναγκασμού που τυχόν έχουν επιβληθεί στον κατηγορούμενο”.
Επίσης:
-”Μέσα σε πέντε ημέρες από τη σύνταξη του πρακτικού διαπραγμάτευσης, η υπόθεση εισάγεται με απευθείας κλήση στο Μονομελές Εφετείο επί κακουργημάτων και στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο επί πλημμελημάτων…. Το δικαστήριο σε δημόσια συνεδρίαση κηρύσσει ένοχο τον κατηγορούμενο βάσει του πρακτικού διαπραγμάτευσης και των στοιχείων της δικογραφίας και επιβάλλει σε αυτόν, εφαρμόζοντας τα κριτήρια του άρθρου 79 ΠΚ ποινή, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει την συμφωνηθείσα μεταξύ εισαγγελέα και κατηγορούμενου. Το δικαστήριο εξετάζει αυτεπαγγέλτως, χωρίς να δεσμεύεται από το πρακτικό διαπραγμάτευσης, τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 368 περ. β` και γ` και δικαιούται να μεταβάλλει τον νομικό χαρακτηρισμό της πράξης μόνο προς όφελος του κατηγορουμένου.
-Διαπραγμάτευση μπορεί να γίνει και στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου μέχρι την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, με αίτηση του κατηγορουμένου ή του συνηγόρου του, που έχει ειδική προς τούτο εξουσιοδότηση που καταχωρείται στο ειδικό πρακτικό κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 141 παρ. 4.
-Σε περίπτωση συρροής εγκλημάτων η διαπραγμάτευση μπορεί να αφορά ένα ή περισσότερα από αυτά.
-Κατά της απόφασης του δικαστηρίου χωρεί μόνο αναίρεση.
-Σε κάθε περίπτωση το αίτημα του κατηγορουμένου υποβάλλεται άπαξ καθ’όλα τα δικονομικά στάδια της ποινικής δίκης.».
