Απόφαση 15174/2023
Τμήμα 18ο Μονομελές
Εισηγήτρια: Ειρήνη Χαλκιοπούλου, Πρωτοδίκης ΔΔ
Κρίση του Δικαστηρίου ότι κατά τον καθορισμό του χρηματικού ανταλλάγματος για την παραχώρηση χρήσης χερσαίας ζώνης λιμένος – από κοινόχρηστο, δηλαδή, δημόσιο χώρο, η χρήση και εκμετάλλευση του οποίου ανήκει κατά νόμον στους οικείους φορείς διοίκησης και διαχείρισης λιμένος – οι τελευταίοι, ακόμη και μετά τη μετατροπή τους με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ν. 2932/2001 σε ανώνυμες εταιρείες, δεν ενεργούν στο πλαίσιο της απλής συναλλακτικής τους δραστηριότητας, αλλά κατ’ ενάσκηση παραχωρηθείσης σε αυτούς δημόσιας εξουσίας προς εξασφάλιση της ορθολογικής οργάνωσης και εύρυθμης λειτουργίας των λιμένων και των λοιπών χώρων αρμοδιότητάς τους και, κατ’ επέκταση, της ομαλής εκτέλεσης των θαλάσσιων μεταφορών εν γένει, ήτοι προς εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, ο οποίος δεν αναιρείται εκ μόνου του λόγου ότι η συγκεκριμένη δράση αποτελεί μέρος της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, η οποία αποβλέπει ενδεχομένως και στην επίτευξη κέρδους (πρβλ. ΣτΕ Ολομέλεια 1211/2010 και ΣτΕ 2126/2013, 1345/2012 κ.ά.). Ανεξαρτήτως, κατά συνέπεια, της φύσης των φορέων διαχείρισης λιμένων ως νομικών προσώπων ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου, η αμφισβήτηση της νομιμότητας της εκ μέρους τους επιβολής δικαιωμάτων διέλευσης από κοινόχρηστους χώρους υπαγόμενους στη δικαιοδοσία τους, όπως είναι η χερσαία ζώνη λιμένος, γεννά δημοσίου δικαίου διαφορά, η εκδίκαση της οποίας ανήκει στα αρμόδια για την εκδίκαση των διοικητικών διαφορών δικαστήρια (πρβλ ΣτΕ 17/2023).
Κρίση του Δικαστηρίου ότι από τη διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 224 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, σε συνδυασμό με την παράγραφο 5 του ίδιου άρθρου, συνάγεται ότι το Δικαστήριο που δικάζει την ανακοπή, κατά το άρθρο 217 παρ. 1 του Κ.Δ.Δ., δεν μπορεί να εξετάσει λόγο ανακοπής που αμφισβητεί το κατ’ ουσία βάσιμο της απαίτησης για την οποία γίνεται η εκτέλεση, παρά μόνο στην όλως εξαιρετική περίπτωση της άσκησης ανακοπής κατά της σχετικής ταμειακής βεβαίωσης όπου κατά του εν λόγω νόμιμου τίτλου χωρεί, εκ του νόμου, η άσκηση αίτησης ακύρωσης (πρβλ. ΣτΕ 4250/2012), εκτός αν επί της αίτησης εκδόθηκε απόφαση, που δημιουργεί δεδικασμένο ως προς τη νομιμότητα του τίτλου και δεσμεύει το δικαστήριο της ανακοπής (ΣτΕ 2009/2005, 3265/2013).
Κρίση του Δικαστηρίου ότι το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης και εκμετάλλευσης δεν παραχωρείτο από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά από την Λιμενική Επιτροπή Βόλου, η οποία και ήταν αρμόδια να καθορίζει το αντάλλαγμα για την αποκλειστική χρήση και εκμετάλλευση, δικαίωμα που, λόγω της καθολικής διαδοχής περιήλθε στην ΟΛΒ ΑΕ. Ακόμη και στην αρχική ΚΥΑ του 1963, ήτοι σε χρόνο προγενέστερο της ένταξης των επίδικων χώρων στη χερσαία ζώνη Λιμένος Βόλου, χορηγήθηκε άδεια για την κατασκευή προβλήτας και μόνο, χωρίς την παραχώρηση αποκλειστικής χρήσης ευρύτερου τμήματος από αυτό που απαιτούνταν για την κατασκευή αυτή, χωρίς την παροχή ευρύτερου δικαιώματος από αυτό που τελικά παραχώρησε η τότε Λιμενική Επιτροπή. Εξάλλου, από τις αποφάσεις της ως άνω Επιτροπής προκύπτει ότι η ανακόπτουσα έκανε χρήση της επίδικης έκτασης πάντοτε ύστερα από απόφαση της ως άνω Λιμενικής Επιτροπής που εκδιδόταν κατ’ εφαρμογή του άρθρου 7 παρ.1 του ν.2942/1954. Η παραχώρηση δε της χρήσης του χώρου, εντός της λιμενικής ζώνης, εκ μέρους της Λιμενικής Επιτροπής Βόλου, εξακολουθεί να ισχύει μέχρι και 13 Νοεμβρίου 2020, δυνάμει της υπ’ αριθ. 993/1975 αποφάσεώς της. Περαιτέρω, η εξαίρεση από την παραχώρηση, εκ μέρους του Δημοσίου προς την ΟΛΒ Α.Ε., των περιοχών εγκαταστάσεων και έργων επί των οποίων υφίστανται δικαιώματα αποκλειστικής χρήσης τους, τα οποία έχουν χορηγηθεί σε βιομηχανικές επιχειρήσεις με βάση διατάξεις αναπτυξιακών νόμων, που προβλέπεται στο άρθρο 2.4 της σύμβασης παραχώρησης, δεν θίγει το δικαίωμα της καθ’ ης για είσπραξη των οφειλομένων από την ανακόπτουσα. Ειδικότερα, κατά την έννοια του ως άνω όρου της σύμβασης παραχώρησης, το Δημόσιο παρακράτησε για τον εαυτό του το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης και εκμετάλλευσης των τμημάτων της λιμενικής ζώνης Βόλου, που εξυπηρετούν επενδύσεις επιχειρήσεων, υπαγόμενες σε αναπτυξιακούς νόμους, πλην όμως δεν του έχει παραχωρηθεί τέτοιο δικαίωμα στο πλαίσιο των νόμων αυτών. Άρα σκοπός του όρου αυτού είναι το Δημόσιο να δύναται να εκπληρώσει στο μέλλον τις υποχρεώσεις του στα πλαίσια των αναπτυξιακών νόμων, χωρίς να εξαρτάται τούτο από τα δικαιώματα που τυχόν θα παραχωρήσουν οι φορείς διοίκησης και διαχείρισης των λιμένων στις επιχειρήσεις αυτές. Εν προκειμένω, όμως, ο σκοπός αυτός δεν συντρέχει, όταν ο Οργανισμός, ως φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης του Λιμένος Βόλου, έχει ήδη παραχωρήσει στην ανακόπτουσα με διοικητική πράξη, λήγουσα στις 13.11.2020, ήτοι μετά τον χρόνο που αφορούν οι επίμαχοι λογαριασμοί, το ευρύτερο δικαίωμα που θα μπορούσε να της παραχωρήσει το ίδιο το Ελληνικό Δημόσιο, δηλαδή της αποκλειστικής χρήσης και εκμετάλλευσης όλων των χώρων που επιβάλλεται για τη λειτουργία του ν.4171/1961. Με βάση τα ανωτέρω, στην προκειμένη περίπτωση, παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζόμενα από την ανακόπτουσα, ο όρος 2.4 της σύμβασης παραχώρησης για επιφύλαξη δικαιωμάτων του Ελληνικού Δημοσίου (ήτοι η μη παραχώρηση χρήσης και εκμετάλλευσης των επιδίκων χώρων στον Οργανισμό) στα πλαίσια του ν. 4171/1961, δεν ασκεί επιρροή.
