Περίληψη
Κατά γενική αρχή του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, το συνταξιοδοτικό δικαίωμα ασφαλισμένου κρίνεται, κατ’αρχήν, με βάση το νομικό καθεστώς που ισχύει κατά το χρόνο υποβολής της αιτήσεως περί συνταξιοδοτήσεως. Αν όμως μέχρι να εκδοθεί απόφαση του ασφαλιστικού οργανισμού που κρίνει οριστικά το συνταξιοδοτικό δικαίωμα, μεταβληθεί το νομικό αυτό καθεστώς κατά τρόπο ευμενέστερο για τον ασφαλισμένο, το συνταξιοδοτικό δικαίωμα του τελευταίου κρίνεται με βάση το νεότερο τούτο νομικό καθεστώς και δη αυτεπαγγέλτως από τον ασφαλιστικό οργανισμό. (ΣτΕ 1007/1990, 1176/1992, 4766/1998, 2181/2015 σκ.7, 1374/2019 σκ.8). Εξάλλου, η αρχή αυτή έχει εφαρμογή και σε υποθέσεις κοινωνικής προστασίας (πρβλ.ΣτΕ 1435/2011).
ΤΟ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ
ΤΜΗΜΑ Α’
ΤΡΙΜΕΛΕΣ
(Διαδικασία διοικητικών διαφορών ουσίας)
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 9 Μαϊου 2023 με δικαστές τους: Κωνσταντίνο Παππά, Πρόεδρο Εφετών Δ.Δ., Ιλια Φωτιάδου, Δήμητρα Ρουβά (Εισηγήτρια) Εφέτες Δ.Δ. και γραμματέα το δικαστικό υπάλληλο Χαράλαμπο Κανελλιά
Για να δικάσει την έφεση με αριθμό καταχώρησης ΕΦ236/23-9-2022 που άσκησε,
η Α. σύζυγος Θ. Γ., το γένος Μ. και Θ. Μ., κάτοικος…, η οποία παραστάθηκε με την ΓΠ 2183/8-5-2023 δήλωση του πληρεξούσιου δικηγόρου Απόστολου Τσιαμήτα
κατά του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης» (ΟΠΕΚΑ) που εδρεύει στην Αθήνα (Πατησίων αρ.30), εκπροσωπείται νόμιμα από το Διοικητή του και παραστάθηκε με τη ΓΠ 2216/8-5-2023 δήλωση ο Δικαστικός Πληρεξούσιος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Μιχαήλ Κυπραίος
και κατά της 312/2022 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Βόλου
Μελέτησε τη δικογραφία και σκέφθηκε σύμφωνα με το Νόμο
1. Επειδή, με την κρινόμενη έφεση, για την οποία καταβλήθηκε παράβολο 200 ευρώ (κωδικός 533580649953 0320 0015), ζητείται παραδεκτώς η εξαφάνιση της 312/2022 οριστικής απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Βόλου (Τμήμα Α’) με την οποία απορρίφθηκε η 82/19-5-2021 προσφυγή της εκκαλούσας κατά της 243/ΠΔΘ/7-9-2020 απόφασης του δευτεροβάθμιου οργάνου εξέτασης ενστάσεων του άρθρου 40 του π.δ/τος 78/1998 (Α’72). Με την τελευταία αυτή απόφαση απορρίφθηκε ένσταση της εκκαλούσας κατά της 30894/24-9-2019 πράξης της Προϊσταμένης της Περιφερειακής Διεύθυνσης Θεσσαλίας του ΟΠΕΚΑ που απέρριψε την 1412/3-10-2016 αίτησή της για τη χορήγηση δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 93 του ν.4387/2016 του επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων.
2. Επειδή, ο ν.4387/2016 «Ενιαίο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλειας – Μεταρρύθμιση ασφαλιστικού – συνταξιοδοτικού συστήματος – Ρυθμίσεις φορολογίας εισοδήματος και τυχερών παιγνίων και άλλες διατάξεις» (Α΄ 85/12.5.2016) στο άρθρο 91 ορίζει ότι: «Στους ανασφάλιστους υπερήλικες και στους συνταξιούχους σύνταξης γήρατος, αναπηρίας και θανάτου που πληρούν τις προϋποθέσεις των άρθρων 92 και 93 καταβάλλονται τα προβλεπόμενα στις ρυθμίσεις αυτών ειδικά προνοιακά επιδόματα, η δαπάνη για την καταβολή των οποίων βαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό» και στο άρθρο 93 ότι: «1. Στους ανασφάλιστους υπερήλικες και σε αυτούς που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης καταβάλλεται από τον Ο.Γ.Α. επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων, εφόσον πληρούν τις εξής προϋποθέσεις: α. Έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους. β. Δεν λαμβάνουν ή δεν δικαιούνται να λάβουν σύνταξη από το εξωτερικό ή οποιαδήποτε ασφαλιστική ή προνοιακή παροχή από την Ελλάδα, μεγαλύτερη από το κατωτέρω … πλήρες ποσό του επιδόματος. Σε περίπτωση που η κατά τα ανωτέρω σύνταξη ή παροχή από δημόσιο φορέα που λαμβάνουν είναι μικρότερη από το επίδομα, δικαιούνται το ποσό της διαφοράς που προκύπτει μετά την αφαίρεση του ποσού της σύνταξης ή παροχής που λαμβάνουν από το επίδομα. Αν το ποσό που προκύπτει είναι μικρότερο από είκοσι (20,00) ευρώ δεν καταβάλλεται το επίδομα. … γ. Διαμένουν μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα δεκαπέντε (15) συνεχόμενα έτη πριν από την υποβολή της αίτησης για τη λήψη του επιδόματος ή δεκαπέντε (15) έτη μεταξύ του 17ου και του 67ου έτους της ηλικίας τους, εκ των οποίων τα δέκα (10) συνεχόμενα πριν από την υποβολή της αίτησης και εξακολουθούν να διαμένουν στην Ελλάδα και μετά τη λήψη της παροχής. δ. Το ποσό του επιδόματος καταβάλλεται πλήρες ή, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην περίπτωση β΄ της παρ. 1 για όσους πληρούν αθροιστικά τα ανωτέρω κριτήρια και έχουν συμπληρώσει στη χώρα τουλάχιστον τριάντα πέντε (35) πλήρη έτη διαμονής και μειώνεται κατά 1/35 για κάθε ένα (1) έτος που υπολείπεται των τριάντα πέντε (35) ετών διαμονής στη χώρα. ε. Το συνολικό ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημά τους, καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημά τους δεν υπερβαίνει το ποσό … ή, στη περίπτωση εγγάμων, το συνολικό ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα, καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό … στ. … 9.Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων, καθορίζονται τα δικαιολογητικά, η διαδικασία καταβολής της παροχής, καθώς και κάθε άλλο αναγκαίο θέμα για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου. 10…». Κατ’εξουσιοδότηση της διάταξης αυτής, εκδόθηκε η Φ.10034/24237/655/29-7-2016 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικονομικών περί καθορισμού δικαιολογητικών και λοιπών αναγκαίων λεπτομερειών για την καταβολή του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων (Β΄2401/3-8-2016).
3. Επειδή, εξάλλου, με το άρθρο δεύτερο του ν.4618/2019 (Α’89/10-6-2019) προστέθηκε παράγραφος 11 στο ως άνω άρθρο 93 του ν.4387/2016 και ορίστηκε ότι: «Στους δικαιούχους, που είναι μέλη της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, καταβάλλεται το επίδομα του παρόντος άρθρου, χωρίς την εφαρμογή των περιορισμών των περιπτώσεων γ’ και δ’ της παραγράφου 1 αυτού. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Εξωτερικών, ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες χορήγησης του επιδόματος στους ανωτέρω δικαιούχους». Κατ’εξουσιοδότηση της διάταξης αυτής, εκδόθηκε η 70982/2022 (Β’ 4089/30-7-2022) Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία ορίστηκε, α)ότι η ιδιότητα του δικαιούχου του επιδόματος ως ομογενούς, μέλους της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, αποδεικνύεται με την υποβολή ακριβούς αντιγράφου του Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς, θεωρημένου από ελληνική δημόσια αρχή ή του Φύλλου της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, στο οποίο έχει δημοσιευθεί η απόφαση πολιτογράφησης του δικαιούχου ως ομογενούς, β)η διαδικασία υποβολής και διεκπεραίωσης της αίτησης των δικαιούχων τόσο αυτών που μένουν στην Ελλάδα όσο και αυτών που διαμένουν στη Δημοκρατία της Αλβανίας, γ)η διαδικασία καταβολής του επιδόματος και αναστολής αυτού σε περίπτωση μη προσκόμισης επικαιροποιημένων στοιχείων και διαπίστωσης αναντιστοιχίας μεταξύ των δηλουμένων στην αίτηση στοιχείων και της πραγματικής κατάστασης και δ)η περίπτωση της ανάκλησης εγκριτικών αποφάσεων.
4. Επειδή, κατά την έννοια της ως άνω διάταξης του ν.4618/2019, ενόψει και του δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετεί, ήτοι για λόγους διατήρησης έντονου του ελληνικού στοιχείου στην Αλβανία και κατά συνέπεια προάσπισης εθνικών συμφερόντων, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, παρέχεται ευθέως και αμέσως με την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού (10-6-2019, άρθρο εικοστό όγδοο του νόμου) η καταβολή του περιοδικού επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων στους ομογενείς, μέλη της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, χωρίς τις χρονικές προϋποθέσεις της περίπτωσης γ’ και δ’ του άρθρου 93 (παρ.1) του ν.4387/2016, δεδομένου ότι η εξουσιοδότηση προς έκδοση υπουργικής απόφασης παρέχεται προς ρύθμιση διεκπεραιωτικών τεχνικών λεπτομερειών και δεν συνδέεται με τον καθορισμό όρων ασκήσεως του δικαιώματος που θα μετέθετε τον χρόνο έναρξης ισχύος του εν λόγω δικαιώματος (πρβλ. ΟλΣτΕ 1849/2009, ΣτΕ 1483/2023, 303/2017, 2224/2009).
5. Επειδή, κατά γενική αρχή του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, το συνταξιοδοτικό δικαίωμα ασφαλισμένου κρίνεται, κατ’αρχήν, με βάση το νομικό καθεστώς που ισχύει κατά το χρόνο υποβολής της αιτήσεως περί συνταξιοδοτήσεως. Αν όμως μέχρι να εκδοθεί απόφαση του ασφαλιστικού οργανισμού που κρίνει οριστικά το συνταξιοδοτικό δικαίωμα, μεταβληθεί το νομικό αυτό καθεστώς κατά τρόπο ευμενέστερο για τον ασφαλισμένο, το συνταξιοδοτικό δικαίωμα του τελευταίου κρίνεται με βάση το νεότερο τούτο νομικό καθεστώς και δη αυτεπαγγέλτως από τον ασφαλιστικό οργανισμό. (ΣτΕ 1007/1990, 1176/1992, 4766/1998, 2181/2015 σκ.7, 1374/2019 σκ.8). Εξάλλου, η αρχή αυτή έχει εφαρμογή και σε υποθέσεις κοινωνικής προστασίας (πρβλ.ΣτΕ 1435/2011).
6. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από την επανεκτίμηση των στοιχείων της δικογραφίας προκύπτουν τα εξής: Η εκκαλούσα, ομογενής, γεννηθείσα στις 27-12-1948 στην … Αλβανίας, κάτοχος αρχικά Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς (ΕΔΤΟ) και, κατόπιν, του … ελληνικού δελτίου αστυνομικής ταυτότητας λόγω πολιτογράφησης, λαμβάνει σύνταξη γήρατος από ασφαλιστικό φορέα Αλβανίας από 27-6-2005, με 38 έτη εργασίας, ενώ, ο σύζυγός της, επίσης ομογενής, λαμβάνει από ασφαλιστικό φορέα Αλβανίας αγροτική σύνταξη γήρατος από 2-10-2012 με 35 έτη και 8 μήνες εργασίας. Με την 1412/3-10-2016 αίτησή της προς τον Ανταποκριτή του ΟΓΑ του Δήμου Βόλου, η εκκαλούσα ζήτησε να της χορηγηθεί επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων δηλώνοντας ότι διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα από τον Οκτώβριο του έτους 1998. Μεταξύ άλλων δικαιολογητικών, προσκόμισε με την αίτηση την 9645/1-307/4Α/2-9-2016 βεβαίωση από το Γραφείο Αλλοδαπών της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Βόλου της Διεύθυνσης Αστυνομίας Μαγνησίας από την οποία προκύπτει ότι κατόπιν αίτησής της την 1-10-1998, εκδόθηκε επ’ονόματί της το … ΕΔΤΟ, στις 12-12-2001 το … ΕΔΤΟ και τέλος το … ΕΔΤΟ που παραδόθηκε από την ίδια στις 26-3-2006 λόγω πολιτογράφησης. Η Προϊσταμένη της Περιφερειακής Διεύθυνσης Θεσσαλίας της Γενικής Διεύθυνσης Παροχών του ΟΠΕΚΑ, με την 30894/24-9-2019 απόφασή της, απέρριψε την αίτηση της εκκαλούσας, με την αιτιολογία, ότι η τελευταία δεν πληροί την προϋπόθεση της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 93 του ν.4387/2016, αφού δεν απέδειξε ότι διαμένει μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα δέκα πέντε (15) συνεχόμενα έτη πριν από την υποβολή της αίτησης ή δέκα πέντε (15) έτη μεταξύ του 17ου και του 67ου έτους της ηλικίας της, εκ των οποίων τα δέκα (10) συνεχόμενα. Κατά της απόφασης αυτής η εκκαλούσα άσκησε την 249/12-12-2019 ενδικοφανή προσφυγή με την οποία υποστήριξε ότι πληροί τις χρονικές προϋποθέσεις προβάλλοντας εκ νέου ότι είναι ομογενής εξ Αλβανίας γεννηθείσα στην … και διαθέτοντας ΕΔΤΟ μέχρι την έκδοση ελληνικής ταυτότητας. Το δευτεροβάθμιο όργανο εξέτασης ενστάσεων, με την 243/ΠΔΘ/7-9-2020 (Συνεδρίασης 30-6-2020) απόφασή του, απέρριψε την ενδικοφανή προσφυγή, με την αιτιολογία, ότι δεν προέκυψε νόμιμη και μόνιμη διαμονή της εκκαλούσας για δέκα πέντε (15) συνεχόμενα έτη πριν από την υποβολή της αίτησης ή δέκα πέντε (15) έτη μεταξύ του 17ου και του 67ου έτους της ηλικίας της, εκ των οποίων τα δέκα (10) συνεχόμενα. Κατά της ως άνω 243/ΠΔΘ/7-9-2020 απόφασης, η εκκαλούσα άσκησε προσφυγή ενώπιον του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Βόλου, η οποία απορρίφθηκε με την εκκαλούμενη απόφαση, με την ίδια αιτιολογία, μετά από εκτίμηση του συνόλου των προσκομισθέντων στοιχείων (όπως φορολογικές δηλώσεις, βιβλιάρια υγείας, διαβατήριο). Εξάλλου, η εκκαλούσα, με το υπόμνημα ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, προέβαλε ότι πρέπει να τύχει εφαρμογής η διάταξη του άρθρου δευτέρου του ν.4618/2019. Το πρωτόδικο δικαστήριο απάντησε πως ο έλεγχος της πλήρωσης των νομίμων προϋποθέσεων για τη χορήγηση της επίδικης παροχής κρίνεται με βάση το νομοθετικό καθεστώς που ισχύει κατά τον χρόνο υποβολής της σχετικής αιτήσεως.
7. Επειδή, ήδη με την κρινόμενη έφεση, η εκκαλούσα ζητεί την εξαφάνιση της εκκαλουμένης προβάλλοντας ως πρώτο λόγο έφεσης ότι έσφαλε το πρωτόδικο δικαστήριο που έκρινε ότι λαμβάνεται υπόψη μόνο η ισχύουσα κατά τον χρόνο της αίτησης (εν προκειμένω 3-10-2016) νομοθεσία, διότι η υπόθεσή της δεν είχε κριθεί ακόμη οριστικά από τη Διοίκηση όταν εκδόθηκε ο ν.4618/2019 που κατάργησε για τους ομογενείς μέλη της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, όπως είναι η ίδια, τις χρονικές προϋποθέσεις και συνεπώς ήταν εφαρμοστέος στην ένδικη υπόθεση.
8. Επειδή, με τα δεδομένα αυτά, ενόψει όσων αναφέρθηκαν στις σκέψεις 4 και 5 της παρούσας, εφόσον κατά το χρόνο έναρξης ισχύος (10-6-2019) της διάταξης του άρθρου δευτέρου του ν.4618/2019, που προσέθεσε παράγραφο 11 στο άρθρο 93 του ν.4387/2016 και κατάργησε τις χρονικές προϋποθέσεις για τη χορήγηση της επίδικης περιοδικής προνοιακής παροχής των περιπτώσεων γ’ και δ’ της παραγράφου 1 του ίδιου άρθρου 93 για τους ομογενείς μέλη της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, όπως είναι η εκκαλούσα, η αίτηση της τελευταίας ήταν ακόμη εκκρεμής ενώπιον της Διοίκησης, η 1412/3-10-2016 αίτηση αυτή μη νόμιμα δεν εξετάστηκε από τα όργανα του εφεσιβλήτου με βάση την ως άνω νεώτερη ευμενέστερη ως προς τις προϋποθέσεις διάταξη. Επομένως, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που έκρινε αντιθέτως, έσφαλε και η εκκαλούμενη απόφαση πρέπει να εξαφανισθεί, κατά παραδοχή της έφεσης. Ακολούθως, το Δικαστήριο πρέπει να προβεί στην εκδίκαση της 82/19-5-2021 προσφυγής, να ακυρώσει την 243/ΠΔΘ/7-9-2020 απόφαση του δευτεροβάθμιου οργάνου εξέτασης ενστάσεων του άρθρου 40 του π.δ/τος 78/1998 και να αναπέμψει την υπόθεση στη Διοίκηση προκειμένου να κρίνει την 1412/3-10-2016 αίτηση ως προς την πλήρωση των λοιπών προϋποθέσεων του άρθρου 93 του ν.4387/2016.
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Δέχεται την έφεση.
Εξαφανίζει την 312/2022 απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Βόλου.
Δικάζει επί της 82/19-5-2021 προσφυγής.
Ακυρώνει την 243/ΠΔΘ/7-9-2020 απόφαση του δευτεροβάθμιου οργάνου εξέτασης ενστάσεων του άρθρου 40 του π.δ/τος 78/1998.
Αποφαίνεται ότι επί της 1412/3-10-2016 αιτήσεως της εκκαλούσας έχει εφαρμογή η διάταξη του άρθρου δευτέρου του ν.4618/2019.
Αναπέμπει την υπόθεση στη Διοίκηση προκειμένου να κριθεί η ως άνω 1412/3-10-2016 αίτηση της εκκαλούσας ως προς την πλήρωση των λοιπών προϋποθέσεων του άρθρου 93 του ν.4387/2016.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου στην εκκαλούσα.
Καταλογίζει σε βάρος του εφεσιβλήτου τα δικαστικά έξοδα της εκκαλούσας ποσού τετρακοσίων πενήντα τεσσάρων (454,00) ευρώ.
Η διάσκεψη του Δικαστηρίου έγινε στη Λάρισα στις 14-2-2024 και η απόφαση δημοσιεύθηκε στο ακροατήριό του κατά τη δημόσια συνεδρίαση της 29-2-2024.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ
Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
