Η νέα Οδηγία αντικαθιστά την Οδηγία 85/374/ΕΟΚ και αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των κινδύνων της ψηφιακής εποχής και την κάλυψη της ευθύνης για προϊόντα που αγοράζονται απευθείας από χώρες εκτός ΕΕ
Δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Οδηγία 2024/2853 για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων, με τον πλήρη τίτλο «Οδηγία (ΕΕ) 2024/2853 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2024, για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων και την κατάργηση της οδηγίας 85/374/ΕΟΚ του Συμβουλίου».
Σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση που συνόδευε την Πρόταση της Επιτροπής για την έκδοση της νέας Οδηγίας:
Η παρούσα αιτιολογική έκθεση συνοδεύει την πρόταση οδηγίας για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων, η οποία καταργεί την οδηγία 85/374/ΕΟΚ (στο εξής: «οδηγία για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων» ή «ΟΕΕΠ»).
Στόχος της ΟΕΕΠ είναι να παράσχει ένα σύστημα σε επίπεδο ΕΕ για την αποζημίωση ατόμων που υφίστανται σωματική βλάβη ή υλική ζημία λόγω ελαττωματικών προϊόντων. Από την έκδοση της ΟΕΕΠ το 1985, έχουν σημειωθεί σημαντικές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής, διανομής και λειτουργίας των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονισμού των κανόνων για την ασφάλεια των προϊόντων και την εποπτεία της αγοράς. Η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση είναι σε εξέλιξη και αποφέρουν τεράστια οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία της Ευρώπης, είτε επεκτείνοντας τη ζωή των υλικών και των προϊόντων, π.χ. μέσω ανακατασκευής, είτε αυξάνοντας την παραγωγικότητα και την ευχρηστία, χάρη σε έξυπνα προϊόντα και στην τεχνητή νοημοσύνη.
Η αξιολόγηση της ΟΕΕΠ το 2018, που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT) της Επιτροπής, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ΟΕΕΠ αποτέλεσε, εν γένει, αποτελεσματική και σημαντική νομική πράξη. Εντούτοις, η οδηγία παρουσίαζε επίσης αρκετές ανεπάρκειες:
· δεν ήταν σαφές, από νομική άποψη, με ποιον τρόπο θα εφαρμόζονται οι προ δεκαετιών ορισμοί και έννοιες της ΟΕΕΠ σε προϊόντα στη σύγχρονη ψηφιακή οικονομία και κυκλική οικονομία (π.χ. λογισμικό και προϊόντα για τη λειτουργία των οποίων απαιτείται λογισμικό ή ψηφιακές υπηρεσίες, όπως οι έξυπνες συσκευές και τα αυτόνομα οχήματα)·
· το βάρος της απόδειξης (δηλαδή η ανάγκη, προκειμένου να εξασφαλιστεί αποζημίωση, να αποδειχθεί ότι το προϊόν ήταν ελαττωματικό και γι’ αυτό προκλήθηκε η βλάβη) παρουσίαζε προκλήσεις για τους ζημιωθέντες σε πολύπλοκες υποθέσεις (π.χ. υποθέσεις που αφορούν φάρμακα, έξυπνα προϊόντα ή προϊόντα που βασίζονται στην ΤΝ)·
· οι κανόνες περιόριζαν υπερβολικά τη δυνατότητα άσκησης αξιώσεων αποζημίωσης (π.χ., υλικές ζημίες αξίας κάτω των 500 EUR δεν είναι ανακτήσιμες στο πλαίσιο της ΟΕΕΠ).
Οι ανεπάρκειες της οδηγίας στο πεδίο των αναδυόμενων ψηφιακών τεχνολογιών αναλύθηκαν περαιτέρω στη Λευκή Βίβλο για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), στη συνοδευτική έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις της ΤΝ, του διαδικτύου των πραγμάτων και της ρομποτικής στην ευθύνη και στην έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων για την ευθύνη και τις νέες τεχνολογίες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογράμμισε επίσης την ανάγκη προσαρμογής των κανόνων περί ευθύνης στον ψηφιακό κόσμο, για να εξασφαλιστεί υψηλό επίπεδο αποτελεσματικής προστασίας των καταναλωτών και ίσοι όροι ανταγωνισμού με ασφάλεια δικαίου για όλες τις επιχειρήσεις και, παράλληλα, να αποφευχθούν το υψηλό κόστος και οι κίνδυνοι για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και νεοφυείς επιχειρήσεις.
Με την αναθεώρηση της ΟΕΕΠ επιδιώκεται να διασφαλιστεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, ο ανόθευτος ανταγωνισμός μεταξύ φορέων της αγοράς και υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και της περιουσίας των καταναλωτών. Ειδικότερα, η παρούσα πρόταση έχει τους εξής στόχους:
· να διασφαλίσει ότι οι κανόνες περί ευθύνης αντικατοπτρίζουν τη φύση και τους κινδύνους των προϊόντων στην ψηφιακή εποχή και την κυκλική οικονομία·
· να διασφαλίσει ότι υπάρχει ανά πάσα στιγμή μία επιχείρηση με έδρα την ΕΕ στην οποία μπορεί να καταλογιστεί ευθύνη για ελαττωματικά προϊόντα που αγοράζονται απευθείας από κατασκευαστές εκτός της ΕΕ, δεδομένης της αυξανόμενης τάσης των καταναλωτών να αγοράζουν προϊόντα απευθείας από χώρες εκτός ΕΕ χωρίς να υπάρχει κατασκευαστής ή εισαγωγέας που εδρεύει στην ΕΕ·
· να ελαφρύνει το βάρος της απόδειξης σε πολύπλοκες υποθέσεις και να αμβλύνει τους περιορισμούς στην άσκηση αξιώσεων και, παράλληλα, να διασφαλίσει δίκαιη εξισορρόπηση μεταξύ των έννομων συμφερόντων των κατασκευαστών, των ζημιωθέντων και των καταναλωτών εν γένει· και
· να εξασφαλίσει ασφάλεια δικαίου μέσω καλύτερης ευθυγράμμισης της ΟΕΕΠ με το νέο νομοθετικό πλαίσιο που δημιούργησε η απόφαση αριθ. 768/2008/ΕΚ 7 και με τους κανόνες για την ασφάλεια των προϊόντων, καθώς και μέσω κωδικοποίησης της σχετικής με την ΟΕΕΠ νομολογίας.
Η Οδηγία 2024/2853 έχει δημοσιευτεί εδώ.
