Από τον Θανάση Κουκάκη
Η καταπάτηση επαρχιακών ιδιοκτησιών που ανήκουν σε κατοίκους των πόλεων είναι ένα πρόβλημα που συναντάται εδώ και δεκαετίες στην ελληνική κοινωνία. Παραδοσιακά, το φαινόμενο παρατηρούνταν κυρίως σε περιπτώσεις όπου γείτονες ή συγγενείς, γνωρίζοντας λεπτομέρειες για την περιουσία ενός ατόμου, επιχειρούσαν να την εκμεταλλευτούν. Τα τελευταία χρόνια, το ζήτημα έχει λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις, κυρίως λόγω της διαδικασίας του Εθνικού Κτηματολογίου, όπου πολλές περιουσίες δηλώθηκαν από τρίτους ως δικές τους, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη διεκδίκηση από τους πραγματικούς ιδιοκτήτες.
Η διαδικασία της χρησικτησίας, δηλαδή η απόκτηση κυριότητας λόγω πολυετούς χρήσης, αποτελεί τη βασική νομική βάση για πολλές περιπτώσεις καταπάτησης. Η νομοθεσία επιτρέπει σε κάποιον να αποκτήσει ιδιοκτησία εάν μπορεί να αποδείξει ότι τη χρησιμοποιούσε για τουλάχιστον 20 χρόνια (έκτακτη χρησικτησία) ή για 10 χρόνια με την ύπαρξη κάποιου τίτλου ιδιοκτησίας (τακτική χρησικτησία). Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί καταπατητές, εκμεταλλευόμενοι τη χαλαρή επίβλεψη των ιδιοκτησιών από τους ιδιοκτήτες, διεκδικούν ξένες περιουσίες.
Για να προστατευτούν οι ιδιοκτήτες, είναι απαραίτητο να δηλώνουν τις περιουσίες τους στο Κτηματολόγιο, να φροντίζουν να τις περιφράζουν και να τις επισκέπτονται τακτικά. Σε περίπτωση καταπάτησης, μπορούν αρχικά να στείλουν εξώδικο, ζητώντας από τον καταπατητή να αποχωρήσει. Αν αυτό δεν αποδώσει, η δικαστική προσφυγή αποτελεί τη μόνη επιλογή. Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπάρχουν έγγραφα, όπως τοπογραφικά διαγράμματα ή αποδείξεις πληρωμής φόρων, που θα υποστηρίξουν τη θέση τους.
Χωράφι στη επαρχία
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό ενός αγροτεμαχίου σε μια επαρχιακή περιοχή. Ένας κάτοικος της πόλης κληρονόμησε το χωράφι από τους γονείς του, όμως επειδή δεν το επισκεπτόταν συχνά ούτε το περιέφραξε, ο γείτονάς του άρχισε να το καλλιεργεί και να το χρησιμοποιεί σαν δικό του. Με την πάροδο των ετών, ο γείτονας δήλωσε το χωράφι στο Κτηματολόγιο, επικαλούμενος χρησικτησία, ισχυριζόμενος ότι το χρησιμοποιεί επί 20 χρόνια αδιάκοπα. Ο πραγματικός ιδιοκτήτης αναγκάστηκε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη, αλλά η καθυστέρηση και η έλλειψη τεκμηρίωσης δυσχέραναν τη θέση του.
Χάθηκε έκταση σε νησί
Ένα άλλο παράδειγμα αφορά μια έκταση σε νησί. Η ιδιοκτήτρια, κάτοικος Αθηνών, δεν είχε δηλώσει το ακίνητο στο Κτηματολόγιο, θεωρώντας ότι δεν κινδύνευε. Ωστόσο, ένας τρίτος δήλωσε το ακίνητο, παρουσιάζοντας αποδείξεις ότι είχε φυτέψει δέντρα και το είχε περιφράξει. Αν και η πραγματική ιδιοκτήτρια προσέφυγε στα δικαστήρια, ο καταπατητής κατάφερε να κατοχυρώσει την κυριότητα λόγω της πολυετούς παρουσίας του και της αδράνειας της ιδιοκτήτριας.
Συρματόπλεγμα σε τμήμα οικοπέδου
Στην περίπτωση των αστικών ακινήτων, η καταπάτηση μπορεί να πάρει άλλη μορφή. Για παράδειγμα, σε ένα οικόπεδο κοντά σε χωριό, ένας γείτονας τοποθέτησε συρματόπλεγμα και άρχισε να χρησιμοποιεί ένα τμήμα του οικοπέδου ως χώρο στάθμευσης. Ο ιδιοκτήτης δεν αντέδρασε άμεσα, θεωρώντας ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα. Όταν όμως αποφάσισε να πουλήσει την περιουσία του, διαπίστωσε ότι ένα μέρος είχε δηλωθεί από τον γείτονα στο Κτηματολόγιο.
