ΑΠΟΦΑΣΗ
Φραγκόπουλος κ.α. κατά Ελλάδος της 23.01.2025 (προσφ. αριθ. 550/17)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι προσφεύγοντες κρατήθηκαν στις φυλακές Διαβατών Θεσσαλονίκης. Στην προσφυγή τους στο ΕΔΔΑ κατήγγειλαν ότι κρατούνταν σε κακές συνθήκες. Συγκεκριμένα, παραπονέθηκαν:
α) για υπερπληθυσμό στη φυλακή Διαβατών (διέθεταν λιγότερα από 3 τ.μ. προσωπικού χώρου),
β) ότι ο προαύλιο χώρος της φυλακής δεν ήταν στεγασμένος, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση ακραίων καιρικών συνθηκών,
γ)για απουσία κοινόχρηστου χώρου, αναγκάζοντάς τους να τρώνε στα κρεβάτια τους,
δ) για κακή ποιότητα και ποσότητα φαγητού,
ε) για απουσία κατάλληλης θέρμανσης και κλιματισμού,
στ) ότι ήταν εκτεθειμένοι στο παθητικό κάπνισμα,
ζ) για απουσία εκπαιδευτικών ή ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και
η) ότι φοβόντουσαν αντίποινα από τις αρχές εάν διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες κράτησής τους.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες κρατήθηκαν στις Φυλακές Διαβατών τις περιόδους: ο κ. Φραγκόπουλος από 7 Ιουλίου 2016 έως 9 Σεπτεμβρίου 2016, ο κ. Αντωνιάδης από 6 Ιουλίου 2016 έως 10 Μαρτίου 2017, ο κ. Εριτσιάν από 3 Νοεμβρίου 2015 έως 8 Σεπτεμβρίου 2016, ο κ. Παπαδόπουλος από 6 Ιουλίου 2016 έως 12 Μαΐου 2017, ο κ. Σαΐντ από 26 Φεβρουαρίου 2015 έως 28 Ιουλίου 2016 και ο κ. Τσελεμπής από 7 Οκτωβρίου 2015 έως 2 Φεβρουαρίου 2017.
Όλοι οι προσφεύγοντες, εκτός από τον κ. Said, ισχυρίστηκαν επίσης ότι δεν είχαν λάβει επαρκή ιατρική περίθαλψη κατά τη διάρκεια της κράτησής τους. Ειδικότερα, οι κ.κ. Φραγκόπουλος, Αντωνιάδης και Τσελεμπής κατήγγειλαν ότι υπέστησαν βάναυση αποτοξίνωση στην αρχή της κράτησής τους, καθώς δεν υπήρχε διαθέσιμη θεραπεία υποκατάστασης εντός της φυλακής.
Στις 10 Αυγούστου 2016, οι προσφεύγοντες κατέθεσαν καταγγελία ενώπιον του εποπτεύοντος εισαγγελέα των φυλακών Διαβατών σύμφωνα με το άρθρο 572 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες κράτησής τους. Στις 31 Αυγούστου 2016, ο εισαγγελέας απάντησε λεπτομερώς στην καταγγελία. Συγκεκριμένα παραδέχθηκε ότι δεν μπορούσε να προσφέρει επανόρθωση στους προσφεύγοντες, καθώς οι καταγγελίες τους αφορούσαν διαρθρωτικά προβλήματα των ελληνικών σωφρονιστικών καταστημάτων, πρωτίστως υπερπληθυσμό. Επανέλαβε ότι οι αρχές αναλάμβαναν ενεργό δράση για τη βελτίωση της κατάστασης. Όσον αφορά το ζήτημα της αποτοξίνωσης, ο εισαγγελέας σημείωσε ότι οι προσφεύγοντες μπορούσαν να λάβουν θεραπεία υποκατάστασης μέσω των σχετικών προγραμμάτων του ΚΕΘΕΑ.
Προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ, επικαλούμενοι τα άρθρα 3 και 13 της Σύμβασης.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3
Άρθρο 13
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Παραδεκτό
Η Κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι η προσφυγή υποβλήθηκε εκπρόθεσμα όσον αφορά τον κ. Said. Υποστήριξαν ειδικότερα ότι, μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4322/2015 της 27ης Απριλίου 2015 σχετικά με την ποινική δικονομία και τη μεταρρύθμιση των φυλακών, το πρόβλημα του υπερπληθυσμού που επικρατεί στις φυλακές Διαβατών είχε βελτιωθεί σημαντικά. Ως εκ τούτου, η κράτηση του ανωτέρω μετά τον Απρίλιο του 2015 δεν αποτελούσε «συνεχιζόμενη κατάσταση» με την κράτησή του πριν από τον Απρίλιο του 2015, πράγμα που σημαίνει ότι η προσφυγή υποβλήθηκε εκπρόθεσμα όσον αφορά τις καταγγελίες σχετικά με την κράτησή του μέχρι τις 27 Απριλίου 2015.
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι παρόμοια ένσταση ως προς τις συνέπειες του ν. 4322/2015 στις συνθήκες κράτησης που επικρατούν στις ελληνικές φυλακές έχει απορριφθεί στο παρελθόν (βλ. Ιατρίδης κ.α. κατά Ελλάδας της 19.11.2020, αριθ. προσφ. 25993/17 και 2 άλλοι, §§ 33-36). Στην προκειμένη περίπτωση, το Δικαστήριο θεώρησε ότι δεν επήλθε καμία σημαντική αλλαγή στο καθεστώς κράτησης του κ. Said στις φυλακές Διαβατών και ότι κρατούνταν υπό ουσιαστικά παρόμοιες συνθήκες καθ’ όλη τη διάρκεια της κράτησής του εκεί. Ως εκ τούτου, το σύνολο της κράτησης του εν λόγω προσφεύγοντος στις φυλακές Diavata αποτελούσε «συνεχιζόμενη κατάσταση». Το Δικαστήριο απέρριψε την ένσταση της Κυβέρνησης.
Επί της ουσίας
Η Κυβέρνηση υποστήριξε ότι οι συνθήκες κράτησης των προσφευγόντων ήταν ικανοποιητικές, ιδίως ότι διέθεταν προσωπικό χώρο μεγαλύτερο από 3 τ.μ.
Οι γενικές αρχές σχετικά με τις καταγγελίες βάσει του άρθρου 3 όσον αφορά τις συνθήκες κράτησης έχουν συνοψιστεί στην υπόθεση Muršić κατά Κροατίας της 20.10.2016 ([GC], αριθ. προσφ. 7334/13, §§ 96-141).
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι στο παρελθόν έχει διαπιστώσει παραβιάσεις του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ όσον αφορά τις γενικές συνθήκες κράτησης στις φυλακές Διαβατών (βλ. Adiele κ.α. κατά Ελλάδας της 25.02.2016, αριθ. 29769/13, και Παπαδάκης κ.α. κατά Ελλάδας της 25.02.2016, αριθ. 34083/13), μεταξύ άλλων σε σχέση με γεγονότα που αφορούν τον ουσιώδη χρόνο (βλ. ενδεικτικά, Marouggas κατά Ελλάδας της 04.10.2018 [Επιτροπή], αριθ. 44689/16, § 20και Pekov και Andreeva κατά Ελλάδας της 06.09.2018 [Επιτροπή], αριθ. 36658/17, §§ 53-58). Έχοντας εξετάσει όλο το υλικό που είχε στη διάθεσή του, το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε κανένα λόγο να καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα στην παρούσα υπόθεση. Έκρινε ότι οι συνθήκες κράτησης των προσφευγόντων στις φυλακές Διαβατών κατά τις προαναφερθείσες περιόδους ισοδυναμούσαν με απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.
Κατά το Δικαστήριο τα προαναφερθέντα κατέστησαν περιττό να εξετάσει ξεχωριστά τους υπόλοιπους ισχυρισμούς των προσφευγόντων σχετικά με τις συνθήκες κράτησής τους, συμπεριλαμβανομένης της υποτιθέμενης ανεπάρκειας της ιατρικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια της κράτησης (βλ. Γεωργίου κ.α. κατά Ελλάδας της 15.03.2018 [Επιτροπή], αριθ. 6813/12, §§ 11 και 60-62).
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης σε σχέση με τις γενικές συνθήκες κράτησης των προσφευγόντων στις φυλακές Διαβατών.
Άλλη καταγγελία
Οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν περαιτέρω παραβίαση του άρθρου 13, καταγγέλλοντας ότι δεν είχαν στη διάθεσή τους αποτελεσματικό ένδικο μέσο για να προβάλουν τα προαναφερθέντα παράπονά τους βάσει του άρθρου 3.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, τις παρατηρήσεις των διαδίκων και τις ανωτέρω διαπιστώσεις του, το Δικαστήριο εκτίμησε ότι έχει εξετάσει το κύριο νομικό ζήτημα που ετέθη με την προσφυγή και ότι δεν υπήρχε ανάγκη να αποφανθεί χωριστά επί της υπόλοιπης καταγγελίας (βλ. Centre for Legal Resources εξ ονόματος του Valentin Câmpeanu κατά Ρουμανίας [GC], αριθ. 47848/08, § 156).
Δίκαιη ικανοποίηση: Το ΕΔΔΑ επιδίκασε για ηθική βλάβη: 1.400 ευρώ στον κ. Φραγκόπουλο, 3.600 ευρώ στον κ. Αντωνιάδη, 4.400 ευρώ στον κ. Εριτσιάν, 4.400 ευρώ για στον κ. Παπαδόπουλο, 6.300 ευρώ στον κ. Σαΐντ και 6.100 ευρώ στον κ. Τσελεμπή. Δεν επιδίκασε έξοδα γιατί οι προσφεύγοντες δεν προσκόμισαν κανένα τιμολόγιο για να αποδείξουν την καταβολή των αιτηθέντων εξόδων.
