Π 107/202
15ο Τμήμα (Προεδρική διαδικασία)
Πρόεδρος : Φώτιος Βασιλειάδης, Πρόεδρος Πρωτοδικών ΔΔ
Προεδρική διαδικασία. Εντολή εγγραφής υποθήκης προς διασφάλιση είσπραξης ληξιπρόθεσμων φορολογικών οφειλών. Άρθρα 1262 ΑΚ, 8 ΚΕΔΕ και 46 παρ. 4 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013). Ερμηνεία των σχετικών διατάξεων (ΣτΕ 605/2022). Προσθήκη στο άρθρο 45 παρ. 4 του νέου Κ.Φ.Δ. (ν. 5104/2024, Α’ 58/19.4.2024) δεύτερου εδαφίου, μετά τη θέση του σχετικού νομοσχεδίου σε δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με το οποίο, «σε κάθε περίπτωση, η παρ. 1 του άρθρου 1262 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164) εξακολουθεί να ισχύει». Έναρξη ισχύος της νέας διάταξης από τη δημοσίευση του νόμου λόγω απουσίας μεταβατικών ρυθμίσεων.
[…]Στη διάταξη του άρθρου 45 παρ. 4 του ισχύοντος (κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 5104/2024) Κ.Φ.Δ. (πρώην άρθρο 46 παρ. 4 του Κ.Φ.Δ. τόσο υπό το καθεστώς του ν. 4174/2013 όσο και εκείνου του ν. 4987/2022) προστέθηκε εδάφιο περί συνέχισης ισχύος της διάταξης του άρθρου 1262 ΑΚ, περί εγγραφής υποθήκης από το Δημόσιο για την εξασφάλιση ικανοποίησης των απαιτήσεών του. Από την αιτιολογική έκθεση επί του άρθρου αυτού δεν προκύπτει ο σκοπός της ρύθμισης αυτής, ωστόσο, στο πλαίσιο της κατά νόμο ακολουθηθείσας διαδικασίας διαβούλευσης, υποβλήθηκε για το άρθρο αυτό ένα σχόλιο, το οποίο υιοθετήθηκε αυτούσιο στο τελικώς ψηφισθέν νομοθετικό κείμενο. Ειδικότερα, στην ως άνω διαδικασία διατυπώθηκε στις 3.4.2024 ως σχόλιο ότι: «… Στην παράγρ. 4 του άρθρου 45 του ν/σ και μετά το εδάφιο “Με τις προϋποθέσεις της παρ. 1 μπορεί να εγγράφει υποθήκη για κάθε φόρο και λοιπά έσοδα του Δημοσίου που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κώδικα”, ενδείκνυται να τεθεί εδάφιο 2 ως εξής: “Σε κάθε περίπτωση, η διάταξη του άρθρου 1262 αριθ. 1 του Αστικού Κώδικα εξακολουθεί να ισχύει”. Ο λόγος θέσπισης της διάταξης αυτής υπαγορεύεται από την πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου της Επικράτειας (απόφαση 605/2022), που θεώρησε άκυρη την εγγραφή υποθήκης για λογαριασμό του Δημοσίου, εφόσον δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των νυν προτεινόμενων άρθρων 45 και 48, περιστέλλοντας έτσι σημαντικά την ακώλυτη δυνατότητα του Δημοσίου να εξασφαλίζει τις απαιτήσεις του μέσω της εγγραφής υποθήκης και περιορίζοντας έτσι σημαντικά τις εισπρακτικές του δυνατότητες».
[…]Κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, η νομιμότητα κάθε διοικητικής πράξης, εφόσον δεν ορίζεται στο νόμο διαφορετικά, κρίνεται σύμφωνα με το νομοθετικό καθεστώς που ισχύει κατά τον χρόνο έκδοσης της πράξης (Ολομ ΣτΕ 465/2024, 1665/2023, 941/2016, 4534/2013, 3213/2012, 532/2008). Εν προκειμένω, κατά τον κρίσιμο χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης περίληψης – εντολής εγγραφής υποθήκης (20.5.2022) ίσχυαν τόσο το άρθρο 46 παρ. 4 του Κ.Φ.Δ. (ν. 4187/2013) όσο και το άρθρο 1262 παρ. 2 Α.Κ, η τελευταία, ωστόσο διάταξη κρίθηκε, με την προμνησθείσα 605/2022 απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας, ως μη έχουσα εφαρμογή μετά την έναρξη ισχύος του Κ.Φ.Δ. (ν. 4174/2013) Περαιτέρω, με την προσθήκη στο άρθρο 45 παρ. 4 του ισχύοντος Κ.Φ.Δ. (κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 5104/2024) προβλέφθηκε, μεν, σε συνέχεια της ως άνω απόφασης του Συμβουλίου της Επικράτειας, ότι η ανωτέρω διάταξη του Αστικού Κώδικα εξακολουθεί να ισχύει, στη νομοθετική αυτή πρόβλεψη, ωστόσο, δεν προσδόθηκε αναδρομική ισχύς, ελλείψει ειδικής μεταβατικής διάταξης. Συνεπώς, το Δημόσιο, προς εξασφάλιση ληξιπρόθεσμων απαιτήσεών του, διατηρεί το δικαίωμα εγγραφής υποθήκης κατά τις διατάξεις του προμνησθέντος άρθρου του Αστικού Κώδικα, τούτο, όμως, δύναται νομίμως να πράττει από το χρόνο έναρξης ισχύος του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 5104/2024 Κ.Φ.Δ. (19.4.2024) και εξής.
Εν προκειμένω, η εντολή εγγραφής υποθήκης εκδόθηκε στις 20.5.2022 και, επομένως, εφαρμοστέα ήταν η διάταξη του άρθρου 46 παρ. 4 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013). Δέχεται την προσφυγή, ακυρώνει την προσβαλλόμενη πράξη και αναπέμπει την υπόθεση στη Φορολογική Αρχή, για να εξετάσει εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εγγραφής υποθήκης κατά την τελευταία αυτή διάταξη.
