Σύμφωνα με τη σημερινή (σ.σ. 28/04/2025) ενημέρωση του Κυβερνητικού Εκπροσώπου για το Υπουργικό Συμβούλιο έγιναν γνωστά τα παρακάτω για το νέο Τελωνειακό Κώδικα και τις αλλαγές που έρχονται για την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
Ο ισχύων Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας τέθηκε σε ισχύ πριν από 23 χρόνια, επομένως απηχεί τις προτεραιότητες και τις ανάγκες της εποχής του. Ως εκ τούτου χρήζει άμεσης αναμόρφωσης, προκειμένου να εναρμονιστεί με τον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα και τις διεθνείς συμβάσεις που έχει κυρώσει η χώρα μας. Το νέο σχέδιο νόμου στοχεύει στην κωδικοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των διατάξεων του τελωνειακού κώδικα, στην εναρμόνισή τους με την ενωσιακή νομοθεσία και στην ευθυγράμμιση με τις καλύτερες πρακτικές τελωνειακών διαδικασιών και ελέγχων.
Ο νέος Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας εστιάζει στην καθολική ψηφιοποίηση της διαδικασίας, η οποία θα αποφέρει εξοικονόμηση κόστους και χρόνου, διαφάνεια, λογοδοσία και εύκολη ιχνηλασιμότητα. Μεταξύ άλλων, προβλέπονται:
-Χρήση ψηφιοποιημένης ιδιόχειρης υπογραφής του ελεγκτή και του ελεγχόμενου, κατά τη διενέργεια του τελωνειακού ελέγχου.
-Ηλεκτρονική κοινοποίηση πράξεων επιβολής προστίμου.
-Επέκταση του Ενιαίου Κεντρικού Μητρώου καπνού και βιομηχανοποιημένων καπνών και σε όσους παράγουν, εισάγουν και διακινούν στην εσωτερική αγορά ηλεκτρονικά τσιγάρα ή ηλεκτρικά θερμαινόμενα προϊόντα καπνού.
-Οι τελωνειακές αρχές μπορούν επίσης να έχουν πλέον πρόσβαση στα πληροφοριακά συστήματα των άλλων διωκτικών αρχών, κατόπιν σύναψης πρωτοκόλλων συνεργασίας με αυτές.
Εκτός από την επιτάχυνση των διαδικασιών και την ενίσχυση των ελέγχων και της διαφάνειας, το σχέδιο νόμου θεσπίζει αυστηρούς κανόνες για όσους επιχειρούν να αποκρύψουν στοιχεία από τις τελωνειακές αρχές. Επίσης, διευκολύνει τις εμπορικές συναλλαγές, ενισχύει την «πράσινη» μετακίνηση και, κυρίως, δίνει κίνητρα σε όσες οικογένειες επιθυμούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα (Brain Regain).
Ανάμεσα στις βασικές προβλέψεις, περιλαμβάνονται:
-Εκσυγχρονισμός των κανόνων για την εισαγωγή οικοσκευής με ατέλεια, λόγω μεταφοράς συνήθους κατοικίας, από χώρες εντός και εκτός ΕΕ
-Βελτίωση των κανόνων για τη χορήγηση απαλλαγής από το τέλος ταξινόμησης ΙΧ αυτοκινήτων σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες με βάση τις νέες προβλέψεις του οικογενειακού δικαίου σε ο,τι αφορά διαζύγια και επιμέλεια.
-Θέσπιση αυστηρών ποινών για την υποτιμολόγηση εμπορευμάτων, με στόχο τη μείωση των διαφυγόντων δασμών, των φόρων και την καταπολέμηση της απάτης και της φοροδιαφυγής.
-Μείωση προθεσμιών εκποίησης ή διάθεσης σε φορείς του δημοσίου (ΕΛ.ΑΣ, Ένοπλες Δυνάμεις) κατασχεμένων αυτοκινήτων και υλικών.
-Δυνατότητα διεύρυνσης ωραρίου λειτουργίας τελωνείων, κατόπιν ψηφιακής αίτησης, για τη διευκόλυνση του εμπορίου.
-Απαλλαγή από το τέλος ταξινόμησης αυτοκινήτων, φορτηγών λεωφορείων με κυψέλες υδρογόνου μηδενικών ρύπων, προκειμένου να εξομοιωθούν με τα αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα.
Οι νέες διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αποτελούν μια σειρά στοχευμένων παρεμβάσεων, οι οποίες αναμένεται να λειτουργήσουν ως θεσμικό εργαλείο για τη μείωση του χρόνου έκδοσης οριστικής και τελεσίδικης απόφασης, μεγιστοποιώντας τα οφέλη εφαρμογής του Δικαστικού Χάρτη και ενεργώντας συμπληρωματικά και με άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης, όπως η μεταφορά δικαστηριακής ύλης στους δικηγόρους με τον Ν. 5095/2024. Συγκεκριμένα, ο στόχος είναι από 1.492 ημέρες για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης, η Ελλάδα να φτάσει τον μέσο όρο των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, δηλαδή το ένα έτος (περίπου 350 ημέρες) για την έκδοση οριστικής απόφασης και τα δύο έτη (περίπου 650 ημέρες) για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης.
Η αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αφορά όλη τη διαδικασία από την κατάθεση του εισαγωγικού δικογράφου στον πρώτο βαθμό έως και την έκδοση τελεσίδικης και αμετάκλητης απόφασης.
Αρχικά, όσον αφορά τον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας, θεσπίζονται διατάξεις με σκοπό την εκτενή μεταρρύθμιση της τακτικής διαδικασίας. Για πρώτη φορά προβλέπεται ο προσδιορισμός δικασίμου άμεσα με την κατάθεση της αγωγής, και σε χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των 6 μηνών. Στη συνέχεια ακολουθεί μια σειρά από προθεσμίες ενέργειας, οι οποίες έχουν περιοριστεί σημαντικά, όπως για παράδειγμα η επίδοση της αγωγής, η οποία πλέον προβλέπεται ότι γίνεται εντός 20 ημερών από την κατάθεση του δικογράφου.
Με τις νέες διατάξεις επιχειρείται σε μεγάλο βαθμό η αξιοποίηση του χρόνου της προδικασίας. Η σπουδαιότερη ρύθμιση, είναι το νέο άρθρο 237 ΚΠολΔ, στο οποίο θεσπίζεται για πρώτη φορά ένα προκαταρκτικό στάδιο ελέγχου της αγωγής από τον δικαστή, ο οποίος εφόσον διαπιστώσει ελλείψεις ή ελαττώματα στον φάκελο της υπόθεσης, εκδίδει διάταξη με την οποία κρίνει την αγωγή απαράδεκτη, αόριστη ή προφανώς νόμω αβάσιμη και τάσσει στον διάδικο συγκεκριμένη προθεσμία προκειμένου να τη διορθώσει ή να τη συμπληρώσει.
Όσον αφορά το μεταγενέστερο στάδιο της έκδοσης οριστικής απόφασης, ο νέος ΚΠολΔ προβλέπει για πρώτη φορά συγκεκριμένες προθεσμίες για κάθε διαδικασία. Ειδικότερα, ορίζεται ότι η έκδοση απόφασης για υπόθεση τακτικής διαδικασίας γίνεται εντός 6 μηνών από τη συζήτηση, για υπόθεση εκουσίας δικαιοδοσίας εντός 4 μηνών και για υπόθεση ασφαλιστικών μέτρων εντός 1 μήνα. Σε περίπτωση που ο δικαστής διαπιστώσει ότι δεν μπορεί να εκδώσει την απόφαση εντός αυτών των προθεσμιών, τότε θεσπίζεται η υποχρέωσή του να ενημερώσει εγγράφως τον προϊστάμενο του δικαστηρίου για την καθυστέρηση στην έκδοση της απόφασης, καθώς και για τους λόγους αυτής. Στη συνέχεια, ο προϊστάμενος οφείλει να διαβιβάσει το εν λόγω έγγραφο στον Άρειο Πάγο, τον αρμόδιο Επιθεωρητή, καθώς και να ενημερώσει τους διαδίκους.
Οι νέες διατάξεις που ρυθμίζουν τη διαδικασία στα δευτεροβάθμια δικαστήρια έχουν ως στόχο την έκδοση τελεσίδικης απόφασης σε απώτατο χρόνο δύο ετών από την κατάθεση του εισαγωγικού δικογράφου. Συγκεκριμένα, για πρώτη φορά προβλέπεται η κατάθεση του ενδίκου μέσου στη γραμματεία του δικαστηρίου προς το οποίο απευθύνεται, καθώς και ο άμεσος προσδιορισμός δικασίμου απευθείας στο ίδιο δικαστήριο. Επίσης, θεσπίζεται νέα διάταξη, με την οποία περιορίζεται η καταχρηστική προθεσμία της έφεσης στο ένα έτος, σε αντίθεση με τα δύο έτη που ισχύουν σήμερα. Τέλος, με νέα ρύθμιση αυξάνεται η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των πολυμελών πρωτοδικείων για την εκδίκαση εφέσεων στις 80.000€, ενώ θεσπίζεται και η απαγόρευση χορήγησης αναβολής στη δευτεροβάθμια δίκη.
Στο δίκαιο της αναίρεσης επέρχονται επίσης σημαντικές αλλαγές. Προβλέπεται η κατάθεση του δικογράφου της αναίρεσης απευθείας στη γραμματεία του Αρείου Πάγου, ενώ κατά το πρότυπο της δικονομίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, περιορίζεται πλέον ο αριθμός των σελίδων του αναιρετηρίου και των λοιπών δικογράφων ενώπιον του ανωτάτου δικαστηρίου. Επιπλέον, επανέρχεται η γραπτή εισήγηση του αρεοπαγίτη πριν από τη συζήτηση της υπόθεσης, η οποία θα διευκολύνει τόσο την επ’ ακροατηρίω διαδικασία, όσο και την κατανόηση της υπόθεσης από το δικαστήριο, με αποτέλεσμα την ταχεία έκδοση της απόφασης μετά τη συζήτηση.
Προκειμένου να εξασφαλιστεί η επίτευξη του στόχου των δύο ετών για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης, θεσπίζεται νέα γενική διάταξη, η οποία προβλέπει την αποκλειστικότητα και δεσμευτικότητα των προθεσμιών του νόμου, τόσο για τους διαδίκους όσο και για το δικαστήριο. Επίσης, σημαντική είναι και η αλλαγή όσον αφορά τη διαταγή πληρωμής, όπου ο έλεγχος και η σύνταξη σχεδίου θα γίνονται πλέον από τρίτο δικηγόρο. Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα έκδοσης διαταγής απόδοσης μισθίου εξαιτίας του λόγου της παρέλευσης του ορισμένου χρόνου συμβατικής σχέσεως που καταρτίζεται εγγράφως, ανακουφίζοντας πολλούς πολίτες που καθίστανται όμηροι της μη δυνατότητας προσήκουσας αξιοποίησης των ακινήτων τους. Τέλος, με τις προτεινόμενες διατάξεις, η δημοσίευση των διαθηκών θα γίνεται πλέον από τους συμβολαιογράφους, αποφορτίζοντας τα δικαστήρια από σημαντικό όγκο μη πραγματικής δικαστηριακής ύλης.
Το Β’ μέρος του νομοσχεδίου αφορά το υψίστης σημασίας κεφάλαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης. Το πρόβλημα που επιχειρείται να αντιμετωπιστεί είναι η σημαντική καθυστέρηση που παρατηρείται στην εκδίκαση των ανακοπών. Γι’ αυτό τον λόγο δημιουργείται ηλεκτρονική πλατφόρμα επαναπροσδιορισμού ανακοπών, κατά το παράδειγμα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών. Η δημιουργία και λειτουργία της πλατφόρμας έχει ως στόχο την εκκαθάριση των πινακίων των πρωτοδικείων, μέσω της υποχρεωτικής για τους ενδιαφερομένους υποβολής αίτησης επαναπροσδιορισμού της συζήτησης των εκκρεμών ανακοπών και ταυτόχρονα την επίσπευση της συζήτησης και έκδοσης αποφάσεων επί των υποθέσεων αυτών.
