Βαριές καταδίκες, «τσουχτερά» πρόστιμα αλλά και αυστηρότερη νομολογία επιστρατεύει η Δικαιοσύνη στο όνομα της πάταξης της φοροδιαφυγής, ανάγοντας την καταπολέμησή της σε «επιτακτικό δημόσιο συμφέρον», δείχνοντας ολοένα και μικρότερη ανοχή απέναντι στο «εθνικό σπορ» και «εξοπλίζοντας» τις αρμόδιες ελεγκτικές Αρχές με περισσότερα ελεγκτικά «εφόδια», που μπορούν να στηρίζονται ακόμα και σε «έμμεσες αποδείξεις».
Ωστόσο, στην Ελλάδα της οικονομικής (και όχι μόνο) κρίσης υπάρχουν και δικαστικές αποφάσεις που δίνουν παραδείγματα και επιεικέστερης φορολογικής μεταχείρισης όταν διαπιστώνουν ότι το κράτος υπερβάλλει ή και αυθαιρετεί, είτε
διογκώνοντας υπέρμετρα τα φορολογικά βάρη με παράλογες προσαυξήσεις είτε μετακυλίοντας το βάρος της απόδειξης στις πλάτες του φορολογουμένου, είτε διαιωνίζοντας επ’ αόριστον φορολογικές εκκρεμότητες, ελέγχους και άδικους φόρους.
Στη δικαστηριακή πρακτική η Θέμις επιφυλάσσει «καρότο και μαστίγιο», ενώ πολλές φορές τελευταία κάνει νομολογιακές μεταστροφές αρκετές φορές προς το αυστηρότερο, κυρίως στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης, χωρίς να λείπουν και σημαντικές αποφάσεις, ιδίως από τη διοικητική δικαιοσύνη, που βάζουν «κόκκινες γραμμές» και όρια στην πολιτεία ή ακόμα χαράζουν μια επιεικέστερη κατευθυντήρια γραμμή συχνά δίχως ουσιαστικά αποτελέσματα, αφού σε περίοδο κρίσης, ακόμα και αν εντοπιστεί κάποια αδικία, ισχύει στην πράξη το? δόγμα «μετά την απομάκρυνση από το ταμείο ουδέν λάθος αναγνωρίζεται».
Σε ποινικό επίπεδο τα δικαστήρια δεν αστειεύονται, αλλά «δαγκώνουν» με βαριές «καμπάνες» για ανακριβείς φορολογικές δηλώσεις, μη απόδοση ΦΠΑ κ.λπ., που φθάνουν και σε κακουργηματικές ποινές, ενώ δεν λείπουν και καταδίκες επειδή κόπηκε μικρότερη απόδειξη από την πραγματική, όπως έγινε π.χ. σε πώληση ηλιακού θερμοσίφωνα.
Πρωταγωνιστές στις ποινικές φορολογικές περιπέτειες είναι σχεδόν οι πάντες: επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες, δικηγόροι, γιατροί, ηλεκτρολόγοι, ιδιοκτήτες καταστημάτων ειδών οικιακής χρήσης, ένδυσης, υπόδησης, εστίασης, κέντρα διασκέδασης, ινστιτούτα αισθητικής, ΑΕ, ΟΕ, ΕΠΕ κ.λπ., που όταν δέχονται το ασφυκτικό «πρέσινγκ» της Εφορίας και των δικαστικών Αρχών για απόκρυψη εισοδήματος, καταφεύγουν σε κάθε είδους δικαιολογία, επιβεβαιώνοντας ότι η ευρηματικότητα είναι ίδιον της φυλής.
Νομολογιακές εξελίξεις
Πολλοί επικαλούνται την «καταραμένη κρίση», μολονότι οι παραβάσεις τους ήταν (έως και πολύ) προγενέστερές της, δικαιολογούν την παρακράτηση του ΦΠΑ που εισέπραξαν από τους πελάτες τους, αλλά δεν αποδίδουν στο κράτος, προβάλλοντας τη δικαιολογία ότι έχουν άλλους ασυνεπείς πελάτες που δεν τους πληρώνουν και έτσι κρατάνε τα λεφτά γιατί τους χρειάζονται για να ζήσουν, άλλοι επικαλούνται ότι δεν είναι οι ίδιοι οι πραγματικοί υπεύθυνοι (διαχειριστές) επιχειρήσεων, αλλά εμφανίζονται ως τέτοιοι απλά, προσφέροντας φιλική ή συγγενική εξυπηρέτηση, ή ότι για όλα φταίει ο λογιστής που τους παραπλάνησε, ότι τα νούμερα είναι διαφορετικά γιατί επρόκειτο για χαλασμένα προϊόντα κ.λπ.
Πολλοί επικαλούνται την «καταραμένη κρίση», μολονότι οι παραβάσεις τους ήταν (έως και πολύ) προγενέστερές της, δικαιολογούν την παρακράτηση του ΦΠΑ που εισέπραξαν από τους πελάτες τους, αλλά δεν αποδίδουν στο κράτος, προβάλλοντας τη δικαιολογία ότι έχουν άλλους ασυνεπείς πελάτες που δεν τους πληρώνουν και έτσι κρατάνε τα λεφτά γιατί τους χρειάζονται για να ζήσουν, άλλοι επικαλούνται ότι δεν είναι οι ίδιοι οι πραγματικοί υπεύθυνοι (διαχειριστές) επιχειρήσεων, αλλά εμφανίζονται ως τέτοιοι απλά, προσφέροντας φιλική ή συγγενική εξυπηρέτηση, ή ότι για όλα φταίει ο λογιστής που τους παραπλάνησε, ότι τα νούμερα είναι διαφορετικά γιατί επρόκειτο για χαλασμένα προϊόντα κ.λπ.
Η ποινική δικαιοσύνη, αποκρούοντας σωρεία ενστάσεων για ανεπίτρεπτες τριπλής μορφής καταδίκες, γιατί αφορούν ουσιαστικά την ίδια πράξη, ξεκαθαρίζει ότι είναι άλλο πράγμα το αδίκημα της φοροδιαφυγής (επειδή κάποιος απέκρυψε εισοδήματα παρά την υποχρέωση των πολιτών να τα δηλώνουν συμβάλλοντας στα έσοδα του Δημοσίου) και άλλο η καταδίκη για μη απόδοση ΦΠΑ, «που προσβάλλει την αξίωση της πολιτείας να της αποδοθεί συγκεκριμένο ποσό που εισπράχθηκε και δεν αποδόθηκε».
Κατά τη νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων η μία καταδίκη δεν εμποδίζει την άλλη, ενώ αποτελεί αυτοτελή παράβαση και συνεπώς είναι νόμιμη η καταδίκη για το ξεχωριστό αδίκημα της μη έγκαιρης καταβολής χρεών, που ενδεχομένως συνδέεται άμεσα με την παραβατική φορολογική συμπεριφορά.
Στις δυσμενέστερες για τους φορολογουμένους νομολογιακές εξελίξεις συγκαταλέγεται η αρεοπαγιτική κρίση ότι εφαρμόζονται αναδρομικά σε βάθος χρόνου, οι αυστηρότερες δικονομικές ρυθμίσεις ώστε να διωχθεί ο φορολογικός παραβάτης ακόμα και με δυσμενέστερο νεότερο καθεστώς, καθώς και ότι δεν ισχύει εξωδικαστικός συμβιβασμός μετά το 2014, που να μπορεί να σταματήσει τη δίωξη, ακόμα και αν κάποιος πληρώσει τα οφειλόμενα.
Ποιοι ευνοούνται
Δυσμενής είναι για πολλούς και η νομολογία της διοικητικής δικαιοσύνης, που, ενώ δέχεται ότι κατ’ αρχάς το βάρος απόδειξης της φορολογικής παράβασης το φέρει το ίδιο το κράτος, επιτρέπει σε πολλές περιπτώσεις στις φορολογικές Αρχές να «στριμώξουν» τον φορολογούμενο, ακόμα και με «έμμεσες αποδείξεις» (μολονότι δεν παρέχουν πλήρη βεβαιότητα για τη φορολογική παράβαση), και γίνεται δεκτό ότι η Εφορία δεν υποχρεώνεται να τεκμηριώνει τη φοροδιαφυγή με αδιάσειστα πάντα στοιχεία, καθώς μια τέτοια απαίτηση θα της επέβαλλε υπέρμετρο και συχνά αδύνατο να επωμιστεί βάρος, επειδή η φοροδιαφυγή είναι από τη φύση της συνήθως δυσχερώς εντοπίσιμη.
Δυσμενής είναι για πολλούς και η νομολογία της διοικητικής δικαιοσύνης, που, ενώ δέχεται ότι κατ’ αρχάς το βάρος απόδειξης της φορολογικής παράβασης το φέρει το ίδιο το κράτος, επιτρέπει σε πολλές περιπτώσεις στις φορολογικές Αρχές να «στριμώξουν» τον φορολογούμενο, ακόμα και με «έμμεσες αποδείξεις» (μολονότι δεν παρέχουν πλήρη βεβαιότητα για τη φορολογική παράβαση), και γίνεται δεκτό ότι η Εφορία δεν υποχρεώνεται να τεκμηριώνει τη φοροδιαφυγή με αδιάσειστα πάντα στοιχεία, καθώς μια τέτοια απαίτηση θα της επέβαλλε υπέρμετρο και συχνά αδύνατο να επωμιστεί βάρος, επειδή η φοροδιαφυγή είναι από τη φύση της συνήθως δυσχερώς εντοπίσιμη.
Στον αντίποδα, σε ευνοϊκότερη κατεύθυνση για τους φορολογουμένους, κινείται η νομολογία διοικητικών δικαστηρίων (κυρίως του ΣτΕ), που βάζει «φρένο» στους αέναους φορολογικούς ελέγχους με συνεχείς και ανεπίτρεπτες παρατάσεις κάθε ορίου παραγραφής, με τη δικαιολογία ότι υπάρχει φόρτος εργασίας, έλλειψη κατάλληλης στελέχωσης και υποδομής κ.λπ., καθώς και η νομολογία που επιτρέπει να εφαρμοστούν αναδρομικά επιεικέστεροι φορολογικοί νόμοι και να «ψαλιδιστούν» υπέρογκες προσαυξήσεις (έως και 300%) φόρων.
Αντίστοιχα ευνοϊκή είναι η νομολογία που επιτρέπει διοικητικό-εξωδικαστικό συμβιβασμό και απαλλαγή από ποινικές περιπέτειες με πληρωμή των οφειλομένων σε αδικήματα τελεσθέντα πριν από το 2014, ενώ μετά την 1-1-14 κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τη δίωξη (έστω και αν πληρώσει), αφού καταργήθηκε σιωπηρά τέτοια δυνατότητα συμβιβασμού.
Η επίσης θετική για τους φορολογουμένους νομολογία για τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και οι ακυρωτικές αποφάσεις για τον ΕΝΦΙΑ μένουν ουσιαστικά χωρίς αντίκρισμα, αφού η αντισυνταγματικότητα δεν αναγνωρίζεται αναδρομικά, για να μην «τιναχτούν» τα δημοσιονομικά «στον αέρα», και έτσι χιλιάδες πολίτες δεν μπορούν να πάρουν πίσω όσα αχρεωστήτως κατέβαλαν με την υπερφορολόγηση της ακίνητης περιουσίας τους.
«Ηχηρές» καταδίκες
Το αγγελτήριο θανάτου δεν έπεισε το δικαστήριο
Στον μακρύ κατάλογο αλλεπάλληλων καταδικών για φοροδιαφυγή, μη απόδοση ΦΠΑ κ.λπ. ξεχωρίζουν αρκετές περιπτώσεις.
Χρέη και… οικιακή βοηθός. Η αμετάκλητη ποινή 7ετούς κάθειρξης σε ιδιοκτήτρια ινστιτούτων αισθητικής, που πριν από μερικά χρόνια διώχθηκε ποινικά για τεράστια απόκρυψη εισοδήματος και μη απόδοση ΦΠΑ, ύψους περίπου μισού εκατ. ευρώ για μια τριετία, ποσό που με τις αντίστοιχες προσαυξήσεις (έως 300%) «εκτοξεύθηκε» σχεδόν στα 2 εκατ. Τα ποινικά δικαστήρια της καταλόγισαν δόλια αποφυγή πληρωμής ΦΠΑ, αρνήθηκαν να της αναγνωρίσουν οποιοδήποτε ελαφρυντικό, τονίζοντας ότι επανειλημμένα δεν κατέβαλε στο παρελθόν τα χρέη της προς το Δημόσιο από πρόθεση και όχι επειδή δεν μπορούσε να τα πληρώσει, συνεχίζοντας παρ’ όλα αυτά την επιχειρηματική της δράση, ενώ δέχθηκαν ότι σωστά προσδιορίστηκαν εξωλογιστικά οι οφειλές της, αφού απέφευγε τον έλεγχο και η οικιακή βοηθός της στα βόρεια προάστια, αρνούνταν να παραλάβει τις σχετικές κλήσεις και να αποκαλύψει πού βρισκόταν η εργοδότης της.
Παραβάσεις προ κρίσης
Η 6ετής κάθειρξη που επιβλήθηκε σε ελεύθερο επαγγελματία ασχολούμενο με ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και εμπορία σχετικών ειδών σε νησί, που για δύο χρονιές (2009-10) δεν υπέβαλε δηλώσεις ΦΠΑ και παρακράτησε 220.000 ευρώ, που του καταλογίστηκαν και μαζί με τις προσαυξήσεις ξεπέρασαν τα 300.000. Οι δικαιολογίες του ότι εξαναγκάστηκε να μην αποδώσει τα ποσά λόγω της οικονομικής κρίσης και γιατί πολλοί πελάτες του δεν τον πλήρωσαν ή ακύρωσαν συμφωνημένες εργασίες, δεν έγιναν πιστευτές από τα δικαστήρια, επειδή η παράβαση ξεκίνησε προ κρίσης
Η 6ετής κάθειρξη που επιβλήθηκε σε ελεύθερο επαγγελματία ασχολούμενο με ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και εμπορία σχετικών ειδών σε νησί, που για δύο χρονιές (2009-10) δεν υπέβαλε δηλώσεις ΦΠΑ και παρακράτησε 220.000 ευρώ, που του καταλογίστηκαν και μαζί με τις προσαυξήσεις ξεπέρασαν τα 300.000. Οι δικαιολογίες του ότι εξαναγκάστηκε να μην αποδώσει τα ποσά λόγω της οικονομικής κρίσης και γιατί πολλοί πελάτες του δεν τον πλήρωσαν ή ακύρωσαν συμφωνημένες εργασίες, δεν έγιναν πιστευτές από τα δικαστήρια, επειδή η παράβαση ξεκίνησε προ κρίσης
Δεν έπιασαν τόπο
Η καταδίκη ασχολούμενου με λιανικό εμπόριο σε 4ετή φυλάκιση για ΦΠΑ σχεδόν 200.000 ευρώ προ κρίσης που επικαλέστηκε όμως την κρίση, τη μη πληρωμή του από πελάτες αλλά και το ότι διέθεσε ακίνητά του στο κράτος για αποπληρωμή, αλλά το ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο δεν επέτρεψε έναν τέτοιο διακανονισμό.
Η καταδίκη ασχολούμενου με λιανικό εμπόριο σε 4ετή φυλάκιση για ΦΠΑ σχεδόν 200.000 ευρώ προ κρίσης που επικαλέστηκε όμως την κρίση, τη μη πληρωμή του από πελάτες αλλά και το ότι διέθεσε ακίνητά του στο κράτος για αποπληρωμή, αλλά το ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο δεν επέτρεψε έναν τέτοιο διακανονισμό.
Εξι χρόνια μετά
Η 5ετής κάθειρξη σε συνιδιοκτήτρια εταιρείας «security» για φοροδιαφυγή με απόκρυψη ποσού 250.000 ευρώ και μη απόδοση ΦΠΑ. Ο ισχυρισμός της ότι στην πραγματικότητα δεν είχε καμία σχέση και εμφανίστηκε ως διαχειρίστρια για λόγους φιλικής εξυπηρέτησης, δεν «έπιασε» στο δικαστήριο, που αρνήθηκε να αναβάλει την ποινική δίκη μέχρι να κριθούν οι φορολογικές προσφυγές, καθώς μέχρι πέρυσι δεν είχε προσδιοριστεί καν η πρωτοβάθμια δίκη, 6 χρόνια μετά την παράβαση.
Η 5ετής κάθειρξη σε συνιδιοκτήτρια εταιρείας «security» για φοροδιαφυγή με απόκρυψη ποσού 250.000 ευρώ και μη απόδοση ΦΠΑ. Ο ισχυρισμός της ότι στην πραγματικότητα δεν είχε καμία σχέση και εμφανίστηκε ως διαχειρίστρια για λόγους φιλικής εξυπηρέτησης, δεν «έπιασε» στο δικαστήριο, που αρνήθηκε να αναβάλει την ποινική δίκη μέχρι να κριθούν οι φορολογικές προσφυγές, καθώς μέχρι πέρυσι δεν είχε προσδιοριστεί καν η πρωτοβάθμια δίκη, 6 χρόνια μετά την παράβαση.
Εξι χρόνια μετά
Η 5μηνη φυλάκιση ιδιοκτήτη καταστήματος που πούλησε θερμοσίφωνα με 700 ευρώ, αλλά έκοψε απόδειξη 150 ευρώ. Στη δίκη υποστήριξε ότι ο αγοραστής, υπήκοος βαλκανικής χώρας, επέστρεψε τον θερμοσίφωνα για αισθητικούς λόγους, όταν ανακάλυψε ένα χτύπημα, ενώ τα πράγματα έμπλεξαν όταν ύστερα από «πονηρές ερωτήσεις της έδρας (που βεβαίωσαν ότι δεν γνώριζε τη γλώσσα του αλλοδαπού) ισχυρίστηκε ότι η συνεννόηση για την επιστροφή έγινε αρχικά στο κατάστημα με νοήματα (!) και αμέσως μετά ότι ο αγοραστής δεν μπορεί να επιβεβαιώσει όλα αυτά γιατί στο μεταξύ πέθανε. Το δικαστήριο δεν πίστεψε την όλη ιστορία ούτε τη φωτοτυπία αγγελτηρίου θανάτου που προσκόμισε (γιατί εύκολα μπορούσε να τυπωθεί σε ηλεκτρονικό υπολογιστή), αλλά ούτε το ότι κάποιος θα υποβαλλόταν στον κόπο και στα έξοδα επιστροφής ενός θερμοσίφωνα από άλλη χώρα και μάλιστα όχι για λειτουργικούς, αλλά για λόγους αισθητικής, για ένα υποτιθέμενο χτύπημα.
Η 5μηνη φυλάκιση ιδιοκτήτη καταστήματος που πούλησε θερμοσίφωνα με 700 ευρώ, αλλά έκοψε απόδειξη 150 ευρώ. Στη δίκη υποστήριξε ότι ο αγοραστής, υπήκοος βαλκανικής χώρας, επέστρεψε τον θερμοσίφωνα για αισθητικούς λόγους, όταν ανακάλυψε ένα χτύπημα, ενώ τα πράγματα έμπλεξαν όταν ύστερα από «πονηρές ερωτήσεις της έδρας (που βεβαίωσαν ότι δεν γνώριζε τη γλώσσα του αλλοδαπού) ισχυρίστηκε ότι η συνεννόηση για την επιστροφή έγινε αρχικά στο κατάστημα με νοήματα (!) και αμέσως μετά ότι ο αγοραστής δεν μπορεί να επιβεβαιώσει όλα αυτά γιατί στο μεταξύ πέθανε. Το δικαστήριο δεν πίστεψε την όλη ιστορία ούτε τη φωτοτυπία αγγελτηρίου θανάτου που προσκόμισε (γιατί εύκολα μπορούσε να τυπωθεί σε ηλεκτρονικό υπολογιστή), αλλά ούτε το ότι κάποιος θα υποβαλλόταν στον κόπο και στα έξοδα επιστροφής ενός θερμοσίφωνα από άλλη χώρα και μάλιστα όχι για λειτουργικούς, αλλά για λόγους αισθητικής, για ένα υποτιθέμενο χτύπημα.
Αλέξανδρος Αυλωνίτης
Εκρυψε… 880.000 ευρώΜε πενταετή κάθειρξη τιμωρήθηκε ιδιοκτήτης κέντρου αδυνατίσματος και
γυμναστικής, που επί 3ετία απέκρυπτε συνολικά εισοδήματα 880.000 ευρώ, γλιτώνοντας φόρο 330.000.
γυμναστικής, που επί 3ετία απέκρυπτε συνολικά εισοδήματα 880.000 ευρώ, γλιτώνοντας φόρο 330.000.
ΕΘΝΟΣ
