Η Θηβαϊκή νίκη στη μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ. τερμάτισε την ηγεμονία της Σπάρτης επί των ελληνικών πόλεων-κρατών και άνοιξε τον δρόμο για τη άνοδο του Φιλίππου της Μακεδονίας και του γιου του, Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα Λεύκτρα είναι επίσης σημαντικά λόγω των νεωτερισμών στη χρησιμοποίηση του
ιππικού και της πολεμικής τακτικής….
Επί αρκετούς αιώνες οι ελληνικές πόλεις-κράτη ήταν γνωστές σε όλο τον κόσμο για την εξέλιξη στις τέχνες, τις επιστήμες και την πολιτική. Ωστόσο, παρά την πολιτιστική πρόοδο τους, δεν ομονοούσαν μεταξύ τους και ζούσαν σε συνεχές καθεστώς πολέμου καθώς ανταγωνίζονταν για τον έλεγχο ολόκληρης της Ελλάδος. Η Αθήνα κυριάρχησε στο δεύτερο μέρος του 5ου αιώνα π.Χ., αλλά οι Αθηναίοι έστρεψαν τελικά το ενδιαφέρον τους στις τέχνες αντί του στρατού. Η Σπάρτη, που πάντα υστερούσε στις τέχνες αλλά ξεχώριζε στον πόλεμο, νίκησε στην Αθήνα το 404 π.Χ. και ανέλαβε την ηγεμονία των πόλεων-κρατών….
Μετά την νίκη της, η Σπάρτη αύξησε τη φορολογία και τοποθέτησε κυβερνήσεις ανδρεικέλων στις υποτελείς πόλεις-κράτη. Στην συνέχεια αντιμετώπισε μερικές δυσκολίες, μέχρις ότου κυρίευσε τη Θήβα το 383 π.Χ. και τοποθέτησε εκεί δική της κυβέρνηση. Οι εκδιωχθέντες Θηβαίοι ηγέτες κατέστρωσαν αμέσως σχέδια για την ανακατάληψη της πόλης τους και στράφηκαν στον πρώην εχθρό τους, την Αθήνα για βοήθεια. Κοινός στόλος Αθηναίων και Θηβαίων νίκησε το σπαρτιατικό ναυτικό στην Κνίδο το 394 π.Χ., ενώ οι σύμμαχοι πέτυχαν και άλλες μικρές θαλάσσιες και χερσαίες νίκες την επόμενη δεκαετία. Το 379 π.Χ. οι Θηβαίοι απελευθέρωσαν την πόλη τους από την Σπάρτη και συνέχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις για να εντάξουν διάφορες άλλες μικρότερες πόλεις κράτη στη Βοιωτική Ομοσπονδία….
Έπειτα από 30 χρόνια σποραδικών συγκρούσεων, οι Σπαρτιάτες και οι Θηβαίοι ηγέτες συμφώνησαν να πραγματοποιήσουν συνέδριο ειρήνης το 371 π.Χ. Ο ηγέτης της Θήβας Επαμεινώνδας, δεν συμφώνησε με τους όρους που προτάθηκαν και αποχώρησε από την σύσκεψη. Ο βασιλιάς Κλεόμβροτος Α’ της Σπάρτης αντιλήφθηκε ότι οι Θηβαίοι θα ξανάρχιζαν τον πόλεμο και ότι ο καλύτερος τρόπος δράσης ήταν να επιτεθεί ο ίδιος πριν προλάβει να ετοιμαστεί ο Επαμεινώνδας. Σπαρτιατικός στρατός από 10.000 άνδρες πήγε στη Βοιωτία και συναντήθηκε με τους 6.000 στρατιώτες του Επαμεινώνδα στα Λεύκτρα, 15 χιλιόμετρα έξω από την Θήβα.
Εκείνη την εποχή οι περισσότερες ελληνικές πόλεις- κράτη είχαν υιοθετήσει την φάλαγγα ως κύριο στρατιωτικό σχηματισμό. Οι φάλαγγες, τετράγωνα βάθους οκτώ ή δέκα στρατιωτών με θώρακες, ασπίδες και μακριά δόρατα, μπορούσαν να διασπάσουν τις παραδοσιακές αμυντικές γραμμές του πεζικού και, με την πάροδο αρκετών δεκαετιών εφαρμογής τους, είχαν αποδειχθεί άκρως αποτελεσματικό μέσο μάχης. Όταν συγκρούονταν στρατοί που χρησιμοποιούσαν αμφότεροι τη φάλαγγα, οι σχηματισμοί τους πίεζαν ο ένας τον άλλον μέχρι να υποχωρήσει κάποιος….
Αρχαία ελληνική φάλαγγα…
Αν και υστερούσε αριθμητικά ο Επαμεινώνδας γνώριζε καλύτερα το έδαφος της περιοχής και είχε το πλεονέκτημα αρκετών καινοτομιών στην οργάνωση και την τακτική του στρατού του. Για να υπερκεράσει την αριθμητική του κατωτερότητα, εφήρμοσε μία καινούρια τακτική, την οποία ονόμασε «λοξή φάλαγγα». Η σύνθεσή της ήταν απλή, αλλά αποτελεσματική. Αύξησε κατά 50 τον αριθμό των σειρών της φάλαγγας στην αριστερή πτέρυγα. Επίσης για να ενισχύσει ακόμα περισσότερο αυτή την «καλύτερη φάλαγγα», ο Θηβαίος ηγέτης τοποθέτησε στο κέντρο της μια επίλεκτη μονάδα από 300 στρατιώτες γνωστή και ως Ιερό Λόχο και στα μετόπισθεν παρέταξε τη μικρότερη δεξιά φάλαγγα. Οι Θηβαίοι σχεδίασαν επίσης μια νεωτεριστική χρήση του ιππικού τους. Μέχρι τότε, οι ιππείς χρησίμευαν περισσότερο ως ανιχνευτές παρά ως πολεμιστές. Ο Επαμεινώνδας αποφάσισε να αρχίσει τη μάχη με το ιππικό του εναντίον των Σπαρτιατών ιππέων, ώστε να τους απομακρύνει από το πεδίο μάχης και να δημιουργήσει σύγχυση στις τάξης του πεζικού….
Η πεδιάδα των Λεύκτρων…
Ένα πρωινό του Ιουλίου το 371 π.Χ. οι δύο στρατοί βρέθηκαν αντιμέτωποι στην πεδιάδα των Λεύκτρων. Ο Επαμεινώνδας άρχισε την μάχη σύμφωνα με το σχέδιό του. Ορισμένα άλογα των Θηβαίων εισχώρησαν στις φάλαγγες των Σπαρτιατών και έσπασαν τον σχηματισμό τους. Ο θηβαϊκός Ιερός Λόχος προέλασε και απώθησε εύκολα τον μικρότερο σπαρτιατικό σχηματισμό στην αριστερή πτέρυγα. Άλλες σπαρτιάτικες φάλαγγες προσπάθησαν να επωφεληθούν από την θηβαϊκή διείσδυση για να περικυκλώσουν τους επιτιθέμενους, αλλά αποκόπηκαν από την εχθρική δεξιά πτέρυγα. Καθώς οι δύο θηβαϊκές δυνάμεις κινήθηκαν προς τα εμπρός, οι πιεζόμενες σπαρτιάτικές μονάδες διαλύθηκαν. Μερικοί Σπαρτιάτες πεζοί πολέμησαν σκληρά για να φτάσουν στο πίσω μέρος, αλλά περισσότεροι από 2.000 έπεσαν στο πεδίο μάχης. Οι θηβαϊκές απώλειες ήταν μόλις εκατοντάδες άνδρες, αλλά ο εξαντλημένος στρατός δεν μπορούσε να συνεχίσει την επίθεση. Άλλωστε δεν υπήρχε λόγος για κάτι τέτοιο. Το ηθικό των Σπαρτιατών είχε καταπέσει τόσο πολύ ώστε ο στρατός τους δεν κατάφερε να διακριθεί ποτέ ξανά. Η Θήβα ήταν πλέον ηγέτης των ελληνικών πόλεων-κρατών, αλλά ούτε η νίκη ούτε η κυριαρχία της ήταν πλήρης.
Η Αθήνα και η Θήβα μαζί με διάφορους σύμμαχους τους, συνέχισαν να πολεμούν για την επικράτηση στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες, με μοναδικό αποτέλεσμα την εξασθένιση των στρατών τους….
ΕΝΙΚΟΣ
