Υπουργείο Οικονομικών.
Η πλήρης άρση των κεφαλαιακών περιορισμών που τέθηκαν σε ισχύ στις 29 Ιουνίου 2015, αποτελεί κεντρικό στόχο για κυβέρνηση και ΤτΕ μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και υπό την προσδοκία θετικών εξελίξεων στο μέτωπο κινήσεων ελάφρυνσης του χρέους και συμμετοχής της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Στον ευνοϊκό αντίκτυπο που θα επιφέρουν στην ψυχολογία της αγοράς οι ανωτέρω προσδοκώμενες εξελίξεις, θα επενδυθούν οι προσπάθειες για την ενίσχυση της ρευστότητας των τραπεζών μέσω της επιστροφής καταθέσεων, πρωτίστως αυτών που βρίσκονται κάτω από το στρώμα.
Δεδομένου, όμως, ότι το μείζον για να επιστρέψουν οι καταθέσεις στις τράπεζες είναι όχι απλά η καλύτερη ψυχολογία, αλλά η εμπιστοσύνη των καταθετών, η “στάθμη” της τελευταίας θα αρχίσει να αξιολογείται συστηματικά. Μάλιστα, η ΤτΕ πρόκειται να αναθέσει σε εμπειρογνώμονα τη διεξαγωγή έρευνας για την αξιολόγηση της εμπιστοσύνης των καταθετών και τις επιπτώσεις των κεφαλαιακών ελέγχων στην οικονομία, η οποία θα είναι έτοιμη τον προσεχή Μάρτιο, με στόχο να διασφαλιστεί ότι το timing της περαιτέρω χαλάρωσης των capital controls, και πόσω μάλλον το χρονικό σημείο της πλήρους άρσης τους, δεν θα απειλήσουν με νέα καταθετική αιμορραγία τις τράπεζες.
Όπως έχει επισημάνει το Capital.gr, η χαλάρωση των capital controls τουπερασμένου Ιουλίου, οπότε απελευθερώθηκε πλήρως από περιορισμούς διακίνησης το “νέο” χρήμα, δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, αφενός λόγω αβεβαιότητας και έλλειψης εμπιστοσύνης, αφετέρου λόγω των επαχθών φορολογικών βαρών που καλύπτονται από τις αποταμιεύσεις. Έτσι, οι πραγματικές καταθέσεις που έχουν παραμείνει στις τράπεζες από όσες επανήλθαν από τον Ιούλιο, δεν ξεπερνούν τα 500 εκατ. ευρώ.
Οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι εάν επιτευχθεί η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής Οικονομίας και διαμορφωθεί φιλικό επιχειρηματικό κλίμα, – συνθήκες απαραίτητες για την οικονομική ανάκαμψη -, θα διευκολυνθεί η μείωση των επιτοκίων και των υψηλών πριμ κινδύνου που πληρώνει σήμερα η χώρα για άντληση κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές.
Παράλληλα, θα ενθαρρυνθεί η επιστροφή στις τράπεζες μεγάλου ύψους αποταμιεύσεων, αποθησαυρισμένων σήμερα σε τραπεζογραμμάτια και σε άλλες μορφές καταθέσεων και επενδύσεων που διέρρευσαν στο εξωτερικό. Με την πλήρη αποκατάσταση ομαλών συνθηκών και αναπτυξιακών προοπτικών στην Οικονομία και τις αγορές και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής Οικονομίας, οι τραπεζίτες εκτιμούν πως καταθέσεις 25 δις. ευρώ ( ποσό που κρίνεται αναγκαίο για την επαναφορά του τραπεζικού συστήματος σε ομαλή λειτουργία), θα μπορούσαν να επιστρέψουν σε διάστημα 18-24 μηνών.
Σημειώνεται ότι συνολικά από την αρχή της κρίσης, η χώρα έχει απωλέσει καταθέσεις 124 δισ. ευρώ.
Οι καταθέσεις στην Ελλάδα άρχισαν να φθίνουν από τα υψηλά του Ιουνίου του 2009 όταν προσέγγιζαν τα 246,6 δισ. ευρώ, καθώς η παγκόσμια κρίση εισέβαλε για τα καλά και στη χώρα και μετατράπηκε σε ελληνική κρίση. Τον Μάιο 2011 ο πήχυς των καταθέσεων έπεσε στα 200 δισ. ευρώ και από τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς η κατρακύλα επιταχύνθηκε. Το μεγάλο πλήγμα στις καταθέσεις ήρθε το 2012 με τις διπλές εκλογές Μαίου – Ιουνίου, οπότε οι καταθέτες απέσυραν καταθέσεις 16,64 δισ. ευρώ για τις οποίες χρειάστηκε ο ανεφοδιασμός των τραπεζών με έκτακτες χρηματαποστολές από την ΕΚΤ.
Από τον Δεκέμβριο του 2014, με την τριπλή προεδρική εκλογή, τις βουλευτικές εκλογές, την αλλαγή κυβέρνησης και την έναρξη παρατεταμένων διαβουλεύσεων με τους εταίρους, ξεκίνησε το δεύτερο και μεγαλύτερο πλήγμα στις καταθέσεις. Ως αποτέλεσμα, στο διάστημα από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι τον Ιούνιο του 2015, οπότε επιβλήθηκαν τα capital controls, έφυγαν από τις τράπεζες καταθέσεις 42,7 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου το 1/3 των καταθέσεων, ύψους 116 δισ. ευρώ, που χάθηκαν στη διάρκεια της εξαετίας (Ιούνιος 2009 – Ιούνιος 2015).
Στη διάρκεια της εξαετούς κρίσης, η πτώση των καταθέσεων δεν ακολούθησε ένα συνεχή κατήφορο. Υπήρξε ένα μεγάλο κύμα εκροής μέχρι και τον Ιούνιο του 2012, αλλά μετά ακολούθησε μία φάση ανάκτησης αρχικά και στη συνέχεια σταθεροποίησης των καταθέσεων. Είναι το διάστημα Ιουλίου 2012 – Νοεμβρίου 2014, δηλαδή η περίοδος αμέσως μετά την αποκατάσταση πολιτικής ηρεμίας και εφαρμογής του συμφωνημένου με τους δανειστές προγράμματος μέχρι την εκ νέου πολιτική αβεβαιότητα που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 2014.
Στο μεσοδιάστημα της ηρεμίας καταγράφηκαν εισροές ύψους 12,1 δισ. ευρώ από τις εγχώριες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, ποσό προσαυξημένο κατά 8% από τα υπόλοιπα του Ιουνίου 2012.
Η νέα φάση εκροών από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι την επιβολή των capital controls τον Ιούνιο 2015 διαφοροποιήθηκε ουσιαστικά από το πρώτο κύμα φυγής καταθέσεων, καθώς οι εκροές παρέμειναν κατά τα 2/3 εντός Ελλάδος, σε αντίθεση με την φυγή στο εξωτερικό που σημειώθηκε την περίοδο 2009 – 2012.
