Εξήντα χρόνια συμπληρώνονται από την επίθεση βρετανικών, γαλλικών και ισραηλινών δυνάμεων εναντίον της Αιγύπτου του Νάσερ
Το Λονδίνο και το Παρίσι δεν είχαν αντιληφθεί ότι ο κόσμος που προέκυψε με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχε αλλάξει, ούτε μέτρησαν τη βαρύτητα των προειδοποιήσεων του Κρεμλίνου – ακριβώς ό,τι συμβαίνει στις ημέρες μας, όταν η Αμερική και το ΝΑΤΟ αγνοώντας την πραγματικότητα επιχειρούν ανατροπή κυβερνήσεων μέσω της «Αραβικής Ανοιξης» είτε κάποιας «έγχρωμης επανάστασης».
Τα λάθη του Λονδίνου
Ούτε είχαν αντιληφθεί ότι στην Ουάσιγκτον καραδοκούσαν να βρουν ευκαιρία για «να αποκτήσουν γερό πάτημα στα νότια και στα δυτικά» της τότε Σοβιετικής Ενωσης. Τα αμερικανικά ενδιαφέροντα ήρθαν στην επιφάνεια όταν η Ουάσιγκτον εξέφρασε δημόσια «σοβαρές ανησυχίες» για τα «σοβιετικά» όπλα τα οποία παρήγγειλε ο Νάσερ στην Τσεχοσλοβακία.
Η Αγγλία τήρησε τη συμφωνία και τον Ιούλιο του 1956 έφυγε και ο τελευταίος βρετανός στρατιώτης από τη Ζώνη της Διώρυγας. Η Αίγυπτος την αγνόησε. Στις 26 Ιουλίου ο Νάσερ προκαλεί παγκόσμια συγκίνηση: αναγγέλλει την εθνικοποίηση της εταιρείας η οποία διαχειριζόταν τη Διώρυγα, «πράξη-σταθμό στην ιστορία της κατάρρευσης του αποικισμού», όπως εκτιμά ο Κολ Κίνγκσιντ στο βιβλίο του «The Suez Crisis, 1956», αλλά το Λονδίνο αντιδρά, με τη γνωστή μέθοδο. Πάλι προσφυγή στη διπλωματία και προετοιμασία για στρατιωτική επέμβαση. Με τη διαφορά ότι τώρα στην επέμβαση θα πάρουν μέρος και δυνάμεις της Γαλλίας και του Ισραήλ. Οι διαπραγματεύσεις πάλι κατέληξαν σε κάποιο αποτέλεσμα: η Ζώνη της Διώρυγας θα περνούσε σε διεθνή έλεγχο. Το στρατιωτικό σχέδιο προέβλεπε σύγκρουση ισραηλινών και αιγυπτιακών δυνάμεων στην περίμετρο της Ζώνης, ένα σοβαρό επιχείρημα για να επέμβουν βρετανικές και γαλλικές δυνάμεις ώστε «να διαχωριστούν οι δυνάμεις του Ισραήλ και του Νάσερ (…) και να διασφαλιστεί η ελευθερία της ναυσιπλοΐας».
Ο Νάσερ απέρριψε τον διεθνή έλεγχο και στις 31 Οκτωβρίου 1956 βρετανικές και γαλλικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Ζώνη της Διώρυγας. Η πρώτη αντίδραση του Νάσερ ήταν να βυθίσει 47 πλοία στη Διώρυγα αχρηστεύοντας τη χρήση της – ακριβώς αυτό που ήθελε να αποτρέψει η Αγγλία. Στο Παρίσι ο πρωθυπουργός Γκι Μολέ χειροκροτούμενος διαβεβαιώνει τη Βουλή ότι «δεν πρόκειται για πόλεμο αλλά για παρέμβαση υπέρ της ειρήνης». Στο Ισραήλ ο Αριέλ Σαρόν, επικεφαλής της ισραηλινής δύναμης που κατέλαβε τη χερσόνησο Σινά, ανακηρύσσεται ήρωας, αλλά στο Λονδίνο ο Ιντεν αντιμετωπίζει τη θορυβώδη αντίδραση της κοινής γνώμης και την παραίτηση τριών υπουργών του. Το πλήγμα όμως του ήρθε από εκεί που δεν το περίμενε: από την Ουάσιγκτον.
Το αμερικανικό «χαστούκι»
Πριν από 60 χρόνια έγινε η πρώτη στρατιωτική προσπάθεια της Δύσης για αλλαγή καθεστώτος σε τρίτες χώρες. Απέτυχε, και η αποτυχία της συμπαρέσυρε τα υπολείμματα μιας αυτοκρατορίας, της αγγλικής, ανέτρεψε ισορροπίες αιώνων στη Μεσόγειο και εγκατέστησε την Αμερική για πρώτη φορά ως κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή. Στις 29 Οκτωβρίου 1956 στρατιωτικές δυνάμεις της Βρετανίας, της Γαλλίας και του Ισραήλ επιτέθηκαν εναντίον της Αιγύπτου για να διασφαλίσουν τα συμφέροντα τους στη Διώρυγα του Σουέζ, την οποία μόλις είχε εθνικοποιήσει ο Γκαμάλ Αμπντελ Νάσερ.
Το Λονδίνο και το Παρίσι δεν είχαν αντιληφθεί ότι ο κόσμος που προέκυψε με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχε αλλάξει, ούτε μέτρησαν τη βαρύτητα των προειδοποιήσεων του Κρεμλίνου – ακριβώς ό,τι συμβαίνει στις ημέρες μας, όταν η Αμερική και το ΝΑΤΟ αγνοώντας την πραγματικότητα επιχειρούν ανατροπή κυβερνήσεων μέσω της «Αραβικής Ανοιξης» είτε κάποιας «έγχρωμης επανάστασης».
Τα λάθη του Λονδίνου
Η έξωση των Αγγλων από τη Ζώνη της Διώρυγας ήταν ο υπ’ αριθμόν 1 στόχος του «ισχυρού ηγέτη» Γκαμάλ Αμπντελ Νάσερ και το έκανε αμέσως γνωστό στο Λονδίνο. Στη βρετανική πρωτεύουσα η πολιτική ελίτ και αυτοί που τη στήριζαν ζούσαν κυριολεκτικά στα σύννεφα. Ο πρωθυπουργός Αντονι Ιντεν είχε μεγάλη διεθνή πείρα – ήταν το δεξί χέρι του Τσόρτσιλ – αλλά δεν ήθελε να δει τι συνέβαινε γύρω του: ότι η αποικιακή Γαλλία έχασε την Ινδοκίνα και πολεμούσε στην Αλγερία, ότι η Κένυα και η Μαλαισία είχαν ήδη de facto απομακρυνθεί από το Βρετανικό Στέμμα και ότι η επιρροή της τότε Σοβιετικής Ενωσης ήταν «ο μόνος υπολογίσιμος παράγοντας» στην Αφρική, γράφει ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Ατσεσον.
Ούτε είχαν αντιληφθεί ότι στην Ουάσιγκτον καραδοκούσαν να βρουν ευκαιρία για «να αποκτήσουν γερό πάτημα στα νότια και στα δυτικά» της τότε Σοβιετικής Ενωσης. Τα αμερικανικά ενδιαφέροντα ήρθαν στην επιφάνεια όταν η Ουάσιγκτον εξέφρασε δημόσια «σοβαρές ανησυχίες» για τα «σοβιετικά» όπλα τα οποία παρήγγειλε ο Νάσερ στην Τσεχοσλοβακία.
Η Αγγλία τήρησε τη συμφωνία και τον Ιούλιο του 1956 έφυγε και ο τελευταίος βρετανός στρατιώτης από τη Ζώνη της Διώρυγας. Η Αίγυπτος την αγνόησε. Στις 26 Ιουλίου ο Νάσερ προκαλεί παγκόσμια συγκίνηση: αναγγέλλει την εθνικοποίηση της εταιρείας η οποία διαχειριζόταν τη Διώρυγα, «πράξη-σταθμό στην ιστορία της κατάρρευσης του αποικισμού», όπως εκτιμά ο Κολ Κίνγκσιντ στο βιβλίο του «The Suez Crisis, 1956», αλλά το Λονδίνο αντιδρά, με τη γνωστή μέθοδο. Πάλι προσφυγή στη διπλωματία και προετοιμασία για στρατιωτική επέμβαση. Με τη διαφορά ότι τώρα στην επέμβαση θα πάρουν μέρος και δυνάμεις της Γαλλίας και του Ισραήλ. Οι διαπραγματεύσεις πάλι κατέληξαν σε κάποιο αποτέλεσμα: η Ζώνη της Διώρυγας θα περνούσε σε διεθνή έλεγχο. Το στρατιωτικό σχέδιο προέβλεπε σύγκρουση ισραηλινών και αιγυπτιακών δυνάμεων στην περίμετρο της Ζώνης, ένα σοβαρό επιχείρημα για να επέμβουν βρετανικές και γαλλικές δυνάμεις ώστε «να διαχωριστούν οι δυνάμεις του Ισραήλ και του Νάσερ (…) και να διασφαλιστεί η ελευθερία της ναυσιπλοΐας».
Ο Νάσερ απέρριψε τον διεθνή έλεγχο και στις 31 Οκτωβρίου 1956 βρετανικές και γαλλικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Ζώνη της Διώρυγας. Η πρώτη αντίδραση του Νάσερ ήταν να βυθίσει 47 πλοία στη Διώρυγα αχρηστεύοντας τη χρήση της – ακριβώς αυτό που ήθελε να αποτρέψει η Αγγλία. Στο Παρίσι ο πρωθυπουργός Γκι Μολέ χειροκροτούμενος διαβεβαιώνει τη Βουλή ότι «δεν πρόκειται για πόλεμο αλλά για παρέμβαση υπέρ της ειρήνης». Στο Ισραήλ ο Αριέλ Σαρόν, επικεφαλής της ισραηλινής δύναμης που κατέλαβε τη χερσόνησο Σινά, ανακηρύσσεται ήρωας, αλλά στο Λονδίνο ο Ιντεν αντιμετωπίζει τη θορυβώδη αντίδραση της κοινής γνώμης και την παραίτηση τριών υπουργών του. Το πλήγμα όμως του ήρθε από εκεί που δεν το περίμενε: από την Ουάσιγκτον.
Το αμερικανικό «χαστούκι»
Πολύ ενοχλημένος από τη βρετανική επέμβαση ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ δηλώνει στον Ιντεν ότι ενοχλήθηκε για τη στρατιωτική πρωτοβουλία του και τον πληροφορεί ότι θα επιδιώξει απόφαση του ΟΗΕ για «ανακωχή το ταχύτερο» και αποστολή κυανοκράνων στην Αίγυπτο. Οπως και έγινε. Ο Ιντεν «μετά βίας συγκράτησε την ψυχραιμία του (…) είχε την εντύπωση ότι ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλες γνώριζε και συμφωνούσε με τα σχέδια».
Λίγες ώρες αργότερα ο σοβιετικός πρόεδρος Νικολάι Μπουλγκάνιν προειδοποίησε το Λονδίνο ότι «θα επέμβουν οι σοβιετικές δυνάμεις» αν δεν σταματήσει η «επίθεση» στην Αίγυπτο. Το τελικό πλήγμα ήρθε στον Ιντεν όταν το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών τον ειδοποίησε ότι η στερλίνα χρειαζόταν επείγουσα αμερικανική κάλυψη 1 δισ. δολαρίων. Οταν το ζήτησε από τον Αϊζενχάουερ, εκείνος τον εξεβίασε – δάνειο μόνο με διακοπή πυρός. Ο Ιντεν συμφώνησε και αναχώρησε για την Τζαμάικα για «να ηρεμήσει». Μαζί του έφευγε και η Αγγλική Αυτοκρατορία από την Ευρώπη.
ΒΗΜΑ
