Oταν θα έρθει η ώρα των διαπραγματεύσεων για το Brexit, θα μπορούμε να αντλήσουμε σημαντικά διδάγματα από όσα μας προβλημάτισαν τα τελευταία χρόνια σχετικά με το ενδεχόμενο Grexit. Κατ’ αρχάς, πρέπει να πούμε ότι θα ήταν σφάλμα των χρηματαγορών να υποθέσουν πως οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση θα είναι ομαλές ή ότι οι παρενέργειες κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας θα είναι περιορισμένες. Οι διαπραγματεύσεις για το Brexit θα είναι μακροσκελείς, αργές και περίπλοκες. Αρχική θέση και των δύο πλευρών θα είναι η απειλή της Βρετανίας για «σκληρό Brexit», δηλαδή την πλήρη έξοδο από την ενιαία αγορά, και ο ισχυρισμός της Ε.Ε. ότι είναι πρόθυμη να το αποδεχτεί.
Υπάρχουν ορισμένες καίριες ομοιότητες αλλά και ειδοποιοί διαφορές ανάμεσα στη σημερινή Βρετανία και την Ελλάδα όταν βρισκόταν σε διαπραγμάτευση με την Ευρωζώνη και υπήρχε διαρκώς η απειλή του Grexit.
1. Η Ελλάδα και η Ευρωζώνη είχαν τις δικές τους «κόκκινες» γραμμές, αλλά το Διεθνές Νoμισματικό Ταμείο υπήρξε η καθοριστική τρίτη πλευρά που έδωσε διέξοδο στο ελληνικό δράμα. Το ΔΝΤ διολίσθησε σταδιακά προς τη θέση της Ελλάδας ιδιαιτέρως στο θέμα της διαγραφής χρέους. Για το Brexit, δεν υπάρχει τρίτη πλευρά γι’ αυτό και είναι ρεαλιστική η προοπτική ενός μακροχρόνιου αδιεξόδου χωρίς πρόοδο στις συνομιλίες.
2. Για την Ελλάδα, το κόστος της εξόδου από την Ευρωζώνη ήταν πολύ υψηλό, ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά το τραπεζικό της σύστημα και το νόμισμα. Αυτό σημαίνει πως ήταν πιο πρόθυμη να συνάψει συμφωνία ακόμη κι αν το έκανε την τελευταία ώρα. Αντιθέτως, δεν υπάρχει ανάλογη πίεση για τη Βρετανία που έχει το πλεονέκτημα του δικού της νομίσματος και η νέα κυβέρνηση θέτει, προς το παρόν, σε προτεραιότητα το μεταναστευτικό και όχι τον βρετανικό τραπεζικό τομέα.
3. Το πολιτικό σκηνικό, όμως, είναι παρόμοιο καθώς η ελληνική κυβέρνηση είχε τότε να αντιμετωπίσει μια ανίσχυρη αντιπολίτευση όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα με το Συντηρητικό Κόμμα. Επιπλέον η πρωθυπουργός άρχισε μια εκκαθάριση της κυβέρνησης από την παλιά φρουρά και αντικατέστησε πολλά στελέχη της με ευρωσκεπτικιστές. Επομένως, θα είναι ελάχιστες οι αντιδράσεις ακόμη και από την εσωκομματική αντιπολίτευση.
4. Η περίπτωση της Ελλάδας κατέδειξε ότι η επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος δεν αλλάζει τη στάση της κοινής γνώμης. Θυμηθείτε το δημοψήφισμα του 2015, όταν η κοινή γνώμη αποφάσισε να απορρίψει τους όρους των δανειστών με 61%. Η Βρετανία ενδέχεται να υποφέρει εξαιτίας της πτώσης της στερλίνας, του υψηλού πληθωρισμού και της αναιμικής ανάπτυξης, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα μειωθεί η στήριξη στο Brexit.
5. Η Ευρωζώνη ανησυχούσε για το ενδεχόμενο μετάδοσης των επιπτώσεων του Grexit, γι’ αυτό και θέλησε να διασφαλίσει πως αν συνέβαινε δεν θα ενθάρρυνε τα άλλα κράτη-μέλη της να κάνουν το ίδιο. Κάτι ανάλογο ισχύει για το Brexit, καθώς η Ε.Ε. θέτει σε προτεραιότητα να διατηρήσει άθικτο το οικοδόμημά της και ανησυχεί πως αν επιτρέψει μια ήπια προσέγγιση θα οδηγήσει άλλα κράτη-μέλη σε παρόμοια αιτήματα. Και αυτό είναι που εξηγεί το σχόλιο του Γάλλου προέδρου πως «πρέπει να υπάρξει τίμημα» για το Brexit.
6. Οπως συνέβη με την Ελλάδα, θα ακούσουμε πολλές σκληρές δηλώσεις, πολλές από τις οποίες θα έχουν σχεδιασθεί για εγχώρια κατανάλωση. Στα λόγια θα εξακολουθήσει να υπάρχει στήριξη για ένα «σκληρό Brexit» ιδιαιτέρως ενόψει των εκλογών που έχουν προγραμματισθεί για το επόμενο έτος σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία.
Ενώ γνωρίζουμε, λοιπόν, πως η βρετανική κυβέρνηση σκοπεύει να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 για την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. στα τέλη Μαρτίου του 2017, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να εξετασθούν και πολλά σενάρια για το Brexit.
Υπάρχουν ορισμένες καίριες ομοιότητες αλλά και ειδοποιοί διαφορές ανάμεσα στη σημερινή Βρετανία και την Ελλάδα όταν βρισκόταν σε διαπραγμάτευση με την Ευρωζώνη και υπήρχε διαρκώς η απειλή του Grexit.
1. Η Ελλάδα και η Ευρωζώνη είχαν τις δικές τους «κόκκινες» γραμμές, αλλά το Διεθνές Νoμισματικό Ταμείο υπήρξε η καθοριστική τρίτη πλευρά που έδωσε διέξοδο στο ελληνικό δράμα. Το ΔΝΤ διολίσθησε σταδιακά προς τη θέση της Ελλάδας ιδιαιτέρως στο θέμα της διαγραφής χρέους. Για το Brexit, δεν υπάρχει τρίτη πλευρά γι’ αυτό και είναι ρεαλιστική η προοπτική ενός μακροχρόνιου αδιεξόδου χωρίς πρόοδο στις συνομιλίες.
2. Για την Ελλάδα, το κόστος της εξόδου από την Ευρωζώνη ήταν πολύ υψηλό, ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά το τραπεζικό της σύστημα και το νόμισμα. Αυτό σημαίνει πως ήταν πιο πρόθυμη να συνάψει συμφωνία ακόμη κι αν το έκανε την τελευταία ώρα. Αντιθέτως, δεν υπάρχει ανάλογη πίεση για τη Βρετανία που έχει το πλεονέκτημα του δικού της νομίσματος και η νέα κυβέρνηση θέτει, προς το παρόν, σε προτεραιότητα το μεταναστευτικό και όχι τον βρετανικό τραπεζικό τομέα.
3. Το πολιτικό σκηνικό, όμως, είναι παρόμοιο καθώς η ελληνική κυβέρνηση είχε τότε να αντιμετωπίσει μια ανίσχυρη αντιπολίτευση όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα με το Συντηρητικό Κόμμα. Επιπλέον η πρωθυπουργός άρχισε μια εκκαθάριση της κυβέρνησης από την παλιά φρουρά και αντικατέστησε πολλά στελέχη της με ευρωσκεπτικιστές. Επομένως, θα είναι ελάχιστες οι αντιδράσεις ακόμη και από την εσωκομματική αντιπολίτευση.
4. Η περίπτωση της Ελλάδας κατέδειξε ότι η επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος δεν αλλάζει τη στάση της κοινής γνώμης. Θυμηθείτε το δημοψήφισμα του 2015, όταν η κοινή γνώμη αποφάσισε να απορρίψει τους όρους των δανειστών με 61%. Η Βρετανία ενδέχεται να υποφέρει εξαιτίας της πτώσης της στερλίνας, του υψηλού πληθωρισμού και της αναιμικής ανάπτυξης, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα μειωθεί η στήριξη στο Brexit.
5. Η Ευρωζώνη ανησυχούσε για το ενδεχόμενο μετάδοσης των επιπτώσεων του Grexit, γι’ αυτό και θέλησε να διασφαλίσει πως αν συνέβαινε δεν θα ενθάρρυνε τα άλλα κράτη-μέλη της να κάνουν το ίδιο. Κάτι ανάλογο ισχύει για το Brexit, καθώς η Ε.Ε. θέτει σε προτεραιότητα να διατηρήσει άθικτο το οικοδόμημά της και ανησυχεί πως αν επιτρέψει μια ήπια προσέγγιση θα οδηγήσει άλλα κράτη-μέλη σε παρόμοια αιτήματα. Και αυτό είναι που εξηγεί το σχόλιο του Γάλλου προέδρου πως «πρέπει να υπάρξει τίμημα» για το Brexit.
6. Οπως συνέβη με την Ελλάδα, θα ακούσουμε πολλές σκληρές δηλώσεις, πολλές από τις οποίες θα έχουν σχεδιασθεί για εγχώρια κατανάλωση. Στα λόγια θα εξακολουθήσει να υπάρχει στήριξη για ένα «σκληρό Brexit» ιδιαιτέρως ενόψει των εκλογών που έχουν προγραμματισθεί για το επόμενο έτος σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία.
Ενώ γνωρίζουμε, λοιπόν, πως η βρετανική κυβέρνηση σκοπεύει να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 για την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. στα τέλη Μαρτίου του 2017, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να εξετασθούν και πολλά σενάρια για το Brexit.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
