Ενας χρόνος τρίτο μνημόνιο, οι αλήθειες και οι μύθοι

στοιχεία των Ελλήνων –μετοχές, ακίνητα, καταθέσεις– βυθίζονται, ενώ οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα –πότε διά της μερικής απασχόλησης και πότε μέσω των ατομικών συμβάσεων– εξακολουθούν να υποχωρούν. Η παιδική φτώχεια κινείται κοντά στα ιστορικά υψηλά, ενώ η στατιστική υπηρεσία καταγράφει νέο ρεκόρ στα άτομα με υλικές στερήσεις.

Στο μεταξύ, το… έλλειμμα στο ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων πλησιάζει στα 30.000 άτομα (μεγαλύτερο των τελευταίων δεκαετιών), ενώ οι ποιοτικές έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν σοβαρή επιδείνωση και στους δείκτες που αποτυπώνουν την κατάσταση της υγείας του πληθυσμού: οι 14 στους 100 δεν κάλυψαν το 2015 βασικές ανάγκες για εξετάσεις ή θεραπείες, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2014 ήταν 12,7% και το 2009 μόλις 4,1%.

Τι συμβαίνει;

Για τους πολίτες η κατάσταση αυτό τον έναν χρόνο του 3ου μνημονίου βαίνει επιδεινούμενη, κάτι που αποτυπώνεται ξεκάθαρα σε δεκάδες δείκτες και στατιστικές. Η σημερινή κυβέρνηση επικαλείται συχνά τις τάσεις αποκλιμάκωσης της ανεργίας για να ενισχύσει την άποψη ότι «κάτι αλλάζει στην οικονομία». Πράγματι ο αριθμός των ανέργων έχει μειωθεί περίπου κατά 80.000 άτομα από τις αρχές του 2015 μέχρι τώρα. Αυτό, όμως, σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις χιλιάδες επιδοτούμενες θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί μέσω των προγραμμάτων του ΟΑΕΔ, στην «επέλαση της μερικής απασχόλησης (έχουν δημιουργηθεί τουλάχιστον 50.000 θέσεις μερικής απασχόλησης μέσα στο 2015), αλλά και στον… φόβο των εργοδοτών για το πρόστιμο των 10.500 ευρώ.

Η καταγραφή δεκάδων δεικτών οδηγεί στα ακόλουθα ευρήματα:

•Το ΑΕΠ της χώρας, στην ιδανική περίπτωση που η φετινή χρονιά θα κλείσει με ύφεση της τάξεως του 0,3%, θα διαμορφωθεί στα 175 δισ. ευρώ. Δηλαδή, θα έχουν χαθεί επιπλέον δύο δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2014, και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι η οικονομία θα γυρίσει σε ανάπτυξη ήδη από το 3ο τρίμηνο της φετινής χρονιάς. Σωρευτικά, από το 2009 θα έχουν χαθεί στο τέλος του έτους 62,4 δισ. ευρώ.

•Το χρέος θα ανέλθει στο τέλος του 2016 πάνω από τα 320 δισ. ευρώ και θα αντιστοιχεί σε πάνω από 180% του ΑΕΠ. Θα είναι 50 δισ. ευρώ μεγαλύτερο (σε απόλυτους αριθμούς) συγκριτικά με το 2009. Το 3ο μνημόνιο φέρνει αύξηση του χρέους σε απόλυτους αριθμούς λόγω των κεφαλαίων που δόθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αλλά και λόγω του περιορισμού των δημοσιονομικών επιδόσεων ειδικά για το 2015 και το 2016 (τα πλεονάσματα της τάξεως του 0,5% δεν επαρκούν για να πληρωθούν οι τόκοι του χρέους, με αποτέλεσμα αυτό να αυξάνει σε απόλυτους αριθμούς).

•Το 2015 η κυβέρνηση δεν κατάφερε να αυξήσει τα έσοδα από τον ΦΠΑ παρά την αύξηση των συντελεστών, κάτι που ευελπιστεί να κάνει φέτος με τις νέες αυξήσεις (ΦΠΑ 24%). Σε κάθε περίπτωση, αυτό που κατάφερε είναι να εκτοξεύσει την «άδικη» έμμεση φορολογία στα υψηλότερα επίπεδα της μνημονιακής περιόδου, αναλογικά πάντοτε με το ΑΕΠ της χώρας. Οι έμμεσοι φόροι –εφόσον επιτευχθεί ο εισπρακτικός στόχος της φετινής χρονιάς– θα αντιστοιχούν στο 14,12% του ΑΕΠ, από 13,39% το 2014 και 11,9% το 2009. Σε απόλυτους αριθμούς, το Δημόσιο εισπράττει λιγότερα από το 2009. Ωστόσο, η πτώση –λόγω της συνεχούς αύξησης των συντελεστών– είναι μικρότερη συγκριτικά με τη βύθιση του ΑΕΠ.

•Στα βασικά περιουσιακά στοιχεία η απαξίωση συνεχίζεται. Από το 2014 μέχρι σήμερα, η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου έχει συρρικνωθεί κατά 13-14 δισ. ευρώ και αναλογεί στο 22% του ΑΕΠ. Επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ χάθηκαν 37,5 δισ. ευρώ καταθέσεων ενώ σωρευτικά από τις αρχές των μνημονίων έχουν χαθεί 114 δισ. ευρώ. Ο δείκτης της αξίας των ακινήτων έχει υποχωρήσει κατά επιπλέον 6,7% το τελευταίο 18μηνο, με τα ακίνητα να έχουν υποτιμηθεί κατά 40% από το 2009.

•Επιπλέον 17 δισ. ευρώ προστέθηκαν από τις αρχές του 2015 μέχρι τώρα στο καλάθι των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς το Δημόσιο, στο οποίο έχουν συσσωρευτεί ήδη 90 δισ. ευρώ (από 35 δισ. ευρώ το 2009). Και η κυβέρνηση, με τη σειρά της, φούσκωσε τα χρέη του Δημοσίου προς τους ιδιώτες στα 5,77 δισ. ευρώ από 3 δισ. ευρώ που ήταν στις αρχές του 2015. Ο δείκτης των «κόκκινων» δανείων εκτοξεύτηκε στο 45,1% (από 39,9% το 2014 και μόλις 7,7% το 2009) με το απόθεμα των «κόκκινων» δανείων να έχει ξεπεράσει πλέον τα 108 δισ. ευρώ.

•Η βελτίωση των δεικτών της ανεργίας μεταφράζεται πρακτικά στη δημιουργία 80.000 θέσεων εργασίας. Αυτός είναι ο αριθμός αύξησης της απασχόλησης και αντίστοιχα μείωσης του αριθμού των ανέργων. Στην άλλη όψη της στατιστικής, υπάρχει η έκρηξη της μερικής απασχόλησης και η συνεπακόλουθη μείωση του μέσου μισθού στον ιδιωτικό τομέα. Τα στοιχεία του ΙΚΑ δείχνουν ότι από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι τον Νοέμβριο του 2015, ο αριθμός των μερικώς απασχολουμένων είχε αυξηθεί από τα 468.021 άτομα στα 519.359 άτομα. Καθένας από αυτούς αμείβεται με 401,94 ευρώ μεικτά ή 337 ευρώ καθαρά. Ο μέσος μισθός του ιδιωτικού τομέα υποχώρησε για πρώτη φορά επί των μνημονιακών ημερών κάτω από τα 1.000 ευρώ για να διαμορφωθεί τον περασμένο Νοέμβριο στα 974,48 ευρώ μεικτά. Μετά τις κρατήσεις, ο μέσος μισθός ανέρχεται πλέον στα 792 ευρώ, ενώ για το 2016 υπάρχει περαιτέρω πτώση στα 775 ευρώ λόγω μείωσης του αφορολογήτου και αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών.

•Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η στατιστική της υγείας του πληθυσμού. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό των Ελλήνων που δηλώνουν ότι η κατάσταση της υγείας τους είναι «πολύ καλή» έχει μειωθεί από το 51,3% το 2009 στο 44,3% το 2015, με την τάση να είναι πτωτική. Αυξάνεται, από την άλλη, το ποσοστό αυτών που δηλώνουν ότι έχουν πολύ μεγάλους ή μεγάλους περιορισμούς δραστηριοτήτων λόγω της κατάστασης της υγείας τους (11,2% και 13,6% αντίστοιχα). Οι γεννήσεις έχουν περιοριστεί από 117.933 το 2009 στις 92.984 το 2015, ενώ, αντίθετα, οι θάνατοι έχουν αυξηθεί από τους 108.316 στους 121.785 το 2015. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ληξιαρχείου, το 2015 καταγράφεται η μεγαλύτερη αρνητική απόκλιση γεννήσεων – θανάτων των τελευταίων 10ετιών.