Tελικά, παρ’ όλες τις θυελλώδεις αντιδράσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε στις 29/6 να παρατείνει την άδεια κυκλοφορίας για τη χημική ουσία γλυφοσάτη
Τόσο οι μη κυβερνητικές οργανώσεις όσο και η βιομηχανία επέκριναν την τελική απόφαση της Επιτροπής για τη γλυφοσάτη, ένα ενεργό συστατικό που χρησιμοποιείται στο RoundUp της Monsanto, ένα ζιζανιοκτόνο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στον κόσμο.
Η παράταση της κυκλοφορίας της επικίνδυνης χημικής ουσίας για περιορισμένο χρονικό διάστημα έγινε μέχρις ότου γνωμοδοτήσει για το ζήτημα επί της ουσίας ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA), το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2017.
Στην πράξη, η παράταση της άδειας κυκλοφορίας αυτού του επικίνδυνου τοξικού αγνόησε τη φωνή ενός μεγάλου κινήματος που αναπτύχθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη, το οποίο ζητούσε την άμεση απόσυρσή του.
Είναι ενδεικτικό ότι στην ιστοσελίδα συλλογής υπογραφών avaaz συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 2 εκατομμύρια υπογραφές με το αίτημα «Απαγορεύστε τη γλυφοσάτη!».
Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προκάλεσε τις έντονες επικρίσεις της ομάδας των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία δήλωσε ότι διαφάνηκε η «περιφρόνηση» της Επιτροπής προς τους πολίτες και τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. για το αμφιλεγόμενο τοξικό ζιζανιοκτόνο.
«Η πρώτη απόφαση της Ε.Ε. μετά το δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου δείχνει ότι η εκτελεστική εξουσία δεν καταφέρνει να λάβει το σαφές δίδαγμα που χρειάζεται η Ε.Ε. για να αρχίσει επιτέλους να ακούει τους πολίτες της και πάλι» δήλωσε ο Μπαρτ Στάις, Βέλγος ευρωβουλευτής των Πρασίνων.
Υπενθυμίζεται ότι η γλυφοσάτη έχει βρεθεί στο επίκεντρο έντονης αντιπαράθεσης, με ορισμένες επιστημονικές μελέτες να υποστηρίζουν ότι η ουσία είναι ακίνδυνη για τον άνθρωπο -εφόσον χρησιμοποιείται σωστά από τους αγρότες- και άλλες να υποδηλώνουν ότι αυξάνει τους κινδύνους πρόκλησης καρκίνου.
Η γλυφοσάτη είναι ενεργό συστατικό που περιέχεται στο ζιζανιοκτόνο της Monsanto RoundUp |
Οι περιβαλλοντικές ομάδες ζήτησαν την απαγόρευση έπειτα από δήλωση του Διεθνούς Κέντρου Ερευνας για τον Καρκίνο (IARC), που αποτελεί τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τον Μάρτιο του 2015, ότι η γλυφοσάτη είναι «πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο».
Οι επικριτές, με επικεφαλής την Greenpeace, που υποστηρίζεται από μεγάλα τμήματα της κοινής γνώμης σε χώρες όπως η Γαλλία, ζήτησαν την πλήρη απαγόρευση του συστατικού.
Ετσι, η απόφαση της Ε.Ε. για την επέκταση της άδειας της ουσίας προκάλεσε τεράστια απογοήτευση σε όλους τους εμπλεκόμενους.
«Τα κράτη-μέλη απέτυχαν να αναλάβουν την ευθύνη για τη γλυφοσάτη» έγραψε ο Ενρίκο Μπρίβιο, εκπρόσωπος της Επιτροπής για το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων, λίγο μετά την ανακοίνωση της απόφασης.
«Η Επιτροπή εκφράζει τη λύπη της για το ότι δεν μπόρεσε να ληφθεί απόφαση από τα κράτη-μέλη, παρά τις προσπάθειές της τις τελευταίες εβδομάδες να φιλοξενήσει τα αιτήματα και τις ανησυχίες ορισμένων εθνικών κυβερνήσεων, καθώς και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου» ανέφερε ένας εκπρόσωπός της.
Η απογοήτευση πηγάζει από τις περιπλοκές στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ε.Ε., η οποία στην περίπτωση των φυτοφαρμάκων συνεπάγεται ένα πολύπλοκο πηγαινέλα μεταξύ των εθνικών αρχών και της εκτελεστικής εξουσίας της Ε.Ε., με βάση τις επιστημονικές αξιολογήσεις από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA ).
Η τελική απόφαση επαφίεται στην Επιτροπή, η οποία επικουρείται από μια επιτροπή «ειδικών» που διορίζονται από τα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Η ειδική πλειοψηφία που απαιτείται για να περάσει κάθε πρόταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισοδυναμεί με μια πλειοψηφία 55% των κρατών-μελών (16 χώρες) που αντιπροσωπεύουν το 65% του συνολικού πληθυσμού της Ε.Ε.
Για την Greenpeace, η αναποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη γλυφοσάτη απεικονίζει την ασυδοσία της, η οποία βοήθησε στην τροφοδότηση των ψήφων υπέρ του Brexit από τους Βρετανούς αγρότες.
«Η Επιτροπή δεν δημοσιεύει πώς έχει ψηφίσει κάθε χώρα, οπότε είναι τελείως αδιαφανής» αναφέρει εκπρόσωπος της Greenpeace. «Ορισμένα κράτη-μέλη, όπως η Γερμανία, απέχουν συνεχώς από την Επιτροπή.
Πρόκειται για ένα μάθημα για τον τρόπο που λειτουργεί η Ευρώπη. Υπάρχει ένα θέμα λογοδοσίας εδώ, αυτό είναι σίγουρο. Γίνεται αντιληπτό ότι σαν “Ευρώπη” λαμβάνει αποφάσεις κάπου, αλλά κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει σε αυτές τις συναντήσεις. Αν θέλουν να το αντιμετωπίσουν, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή» δήλωσε ο ίδιος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Greenpeace δεν είναι η μόνη που κάνει παραλληλισμούς μεταξύ της στήριξης του Brexit από την πλευρά των Βρετανών αγροτών και της αναποφασιστικότητας της Ε.Ε. για τη γλυφοσάτη.
«Επιζήμια απόφαση»
Αλλά, ακόμη και η βιομηχανία συμφωνεί ότι κάτι έχει σπάσει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη σχετικά με την έγκριση των φυτοφαρμάκων. «Η απόφαση για τη γλυφοσάτη ήταν ιδιαίτερα επιζήμια για την αξιοπιστία της Ε.Ε., διότι δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με το αυστηρό σύστημα έγκρισης που έχει τεθεί σε εφαρμογή από την Ε.Ε.» ανέφερε εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας (ECPA).
Ομως, σύμφωνα με την Greenpeace, το… έπος της γλυφοσάτης απηχεί τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις για τον εκδημοκρατισμό του συστήματος έγκρισης των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων, το οποίο ακολουθεί την ίδια διαδικασία και για τα φυτοφάρμακα.
Αυτό ήταν «μια σκληρή υπενθύμιση αυτής του κραυγαλέου δημοκρατικού ελλείμματος» έγραψαν η Greenpeace και άλλες ΜΚΟ σε επιστολή τους προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, αναφέροντας ότι αυτό «δεν υπονομεύει μόνο την εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα έγκρισης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, αλλά (επίσης) θέτει σε κίνδυνο τα δημοκρατικά διαπιστευτήρια της Ε.Ε. στο σύνολό της».
Τι κι αν όταν ο Γιούνκερ ήρθε στην εξουσία, υποσχέθηκε ότι η Επιτροπή θα αναθεωρήσει τη διαδικασία της επιτροπολογίας ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα τις θέσεις των κρατών-μελών; Το ζήτημα αυτό ποτέ δεν αγγίχτηκε.
Ωστόσο, το κίνημα κατά της γλυφοσάτης δεν μπορεί να θεωρηθεί ηττημένο, καθώς η αρχική άδεια προέβλεπε την κυκλοφορία αυτού του δηλητηρίου για 15 ακόμη χρόνια. Μετά τις πιέσεις που άσκησε, η αδειοδότηση έγινε 7ετής και σήμερα έχει περιοριστεί σε 18 μήνες.
