Τα κομμάτια του παζλ της συνεργασίας ΝΑΤΟ – Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στη Μεσόγειο μπαίνουν σιγά – σιγά στη θέση τους έπειτα από τις αποφάσεις που ελήφθησαν στη Σύνοδο των υπουργών Άμυνας της Ατλαντικής Συμμαχίας στις Βρυξέλλες.
Η Αθήνα, την οποία εκπροσώπησε στη Σύνοδο ο Πάνος Καμμένος, εμφανίζεται διατεθειμένη να αναλάβει τον ρόλο που μπορεί, «οικοδομώντας» πάνω στη ναυτική βάση της Σούδας αλλά και στο Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής (ΚΕΝΑΠ) στην Κρήτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα έχει προτείνει να συνδράμει στην ενίσχυση της νέας κυβέρνησης της Λιβύης με την εκπαίδευση της Ακτοφυλακής ή και του Πολεμικού Ναυτικού της και η Κρήτη αποτελεί το καλύτερο μέρος για αυτό.
Την ίδια στιγμή, οι Αμερικανοί ανακοίνωσαν δια στόματος του υπουργού Άμυνας Άστον Κάρτερ ότι στέλνουν σύντομα στο Αιγαίο το σκάφος USS Grapple (σσ. πρόκειται για πλοίο υποστήριξης) – απόφαση που καταδεικνύει ότι η επιχείρηση αυτή θα συνεχιστεί και η νατοϊκή παρουσία στη Μεσόγειο αναμένεται να επεκταθεί.
Η Σύνοδος των υπουργών ‘Άμυνας έδειξε τους βασικούς άξονες επί των οποίων το ΝΑΤΟ και η ΕΕ θα κινηθούν ενόψει των δύο κρίσιμων συνόδων που ακολουθούν: κατ’ αρχήν αυτή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 28 – 29 Ιουνίου και στη συνέχεια σε αυτή του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία στις 8 και 9 Ιουλίου. Με σκοπό τη διαμόρφωση κοινών θέσεων, η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική Φεντερίκα Μογκερίνι συμμετείχε στο δείπνο των υπουργών το βράδυ της Τρίτης.
Οι άξονες γύρω από τους οποίους θα οικοδομηθεί η νέα στρατηγική συνεργασίας ΕΕ και ΝΑΤΟ είναι, πρώτον, η Λιβύη και, δεύτερο, ο αγώνας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ISIL), σημείο στο οποίο έδωσε μεγάλη έμφαση στις δηλώσεις του ο αμερικανός υπουργός Άμυνας Άστον Κάρτερ.
Έχει πλέον καταστεί σαφές ότι η επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών ήταν, κατά κάποιο τρόπο, ο «δοκιμαστικός σωλήνας» για τη διαμόρφωση της θαλάσσιας στρατηγικής της Συμμαχίας στη Μεσόγειο. Η νατοϊκή δραστηριότητα (NATO activity) συζητήθηκε από τους υπουργούς Άμυνας και παρά την εκτίμηση της Άγκυρας ότι μετά τη Σύνοδο της Βαρσοβίας θα πρέπει να τερματιστεί, η τάση είναι εντελώς διαφορετική.
Η επιχείρηση αυτή «έχει βοηθήσει να υπάρξει διαφορά και συνεχίζει να είναι αποτελεσματική» τόνισε δημοσίως ο Γενικός Γραμματέας Γενς Στόλτεμπεργκ. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο τούρκος υπουργός Άμυνας έθεσε το ζήτημα του τερματισμού στους ομολόγους του, αλλά δεν βρήκε ευήκοα ώτα. Υπάρχει όμως η πεποίθηση ότι η Άγκυρα χρησιμοποιεί το χαρτί της επιχείρησης στο Αιγαίο για να αποκομίσει ίσως οφέλη σε κάποιο άλλο μέτωπο.
Στο ζήτημα της Λιβύης, ο κ. Στόλτεμπεργκ σημείωσε ότι το ΝΑΤΟ σκοπεύει να τροποποιήσει την επιχείρηση Active Endeavour στη Μεσόγειο ώστε να μετατραπεί σε μία ευρύτερη θαλάσσια επιχείρηση ασφαλείας. Στο πλαίσιο αυτό το ΝΑΤΟ μπορεί να συνεργαστεί με την ΕΕ και την επιχείρηση Sophia, αν και οι προτάσεις να διαμορφωθούν στον δρόμο προς τη Βαρσοβία. Καλωσόρισε επίσης το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επιβολή εμπάργκο όπλων ώστε να ελέγχονται πλοία που μεταφέρουν οπλισμό στη Λιβύη και ιδιαίτερα προς τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους εκεί.
Ωστόσο, τα επόμενα βήματα δεν έχουν ακόμη αποφασιστεί, ιδιαίτερα δε ο ακριβής τρόπος συνεργασίας ΕΕ – ΝΑΤΟ. Υπάρχουν διάφορα μοντέλα, αν και θα πρέπει να ξεπεραστούν και ορισμένα εμπόδια, όπως η διαμάχη Τουρκίας και Κύπρου. Ωστόσο, η συνεργασία φαίνεται ότι είναι χωρίς επιστροφή. Η καλύτερη απόδειξη για τον νέο τρόπο σκέψης είναι όσα περιλαμβάνονται στη Λευκή Βίβλο του γερμανικού υπουργείου Άμυνας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Suddeutsche Zeitung, το Βερολίνο αναγνωρίζει για πρώτη φορά τόσο καθαρά την πρωτοκαθεδρία του ΝΑΤΟ στον στρατιωτικό τομέα και απορρίπτει τον ανταγωνισμό με την ΕΕ.
Σε ό,τι αφορά στο Ιράκ, οι υπουργοί Άμυνας συμφώνησαν στην ενεργοποίηση AWACS αλλά και στην εντατικοποίηση της παροχής τεχνογνωσίας και εκπαίδευσης στις ιρακινές δυνάμεις όχι πλέον στην Ιορδανία, αλλά και εντός του Ιράκ, όπως είπε ο κ. Κάρτερ. Το ΝΑΤΟ έχει άλλωστε υπογράψει συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με τη Βαγδάτη.
