Χωρίς τον «ασφυκτικό» έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου πριν από την εκταμίευσή τους έμειναν από την αρχή της χρονιάς οι κρατικές δαπάνες, καθώς άρχισαν να εφαρμόζονται οι μνημονιακής έμπνευσης και επιρροής διατάξεις νόμου, με τις οποίες καταργήθηκε ο σχετικός προληπτικός έλεγχος, που είχε ανατεθεί στο ΕΣ πριν από 130 ολόκληρα χρόνια (πρωτοθεσπίστηκε το 1887).
Το φθινόπωρο του 2015, λίγο πριν από την ψήφιση της κατάργησης αυτής (την οποία ζητούσαν οι δανειστές), το ΕΣ προειδοποίησε ότι παραβιάζεται το Σύνταγμα, εκπέμποντας σήμα κινδύνου για το τι μπορεί να σημαίνει το τέλος του προληπτικού του ελέγχου για τη διαφάνεια στις δημόσιες δαπάνες, την πάταξη της διαφθοράς και της κατασπατάλησης δημοσίου χρήματος. Υστερα από πρόσφατες ρυθμίσεις, στα τέλη του 2016, ο προληπτικός έλεγχος στις κρατικές δαπάνες των υπουργείων γίνεται εσωτερικά από τις αρμόδιες πλέον κρατικές υπηρεσίες, ενώ τα σχετικά εντάλματα πληρωμών θα στέλνονται στο ΕΣ μετά τουλάχιστον έναν μήνα, προκειμένου να διενεργηθεί εκ των υστέρων έλεγχος για τη νομιμότητα των δαπανών (κατασταλτικός).
Ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί εκφράζουν έντονο προβληματισμό για την ετοιμότητα και την επάρκεια του συστήματος εσωτερικού ελέγχου, που γίνεται χωρίς τις συνταγματικές εγγυήσεις που παρείχε ο επί πολλές δεκαετίες προληπτικός έλεγχος του ΕΣ, που λειτουργούσε πάντοτε ως «κόφτης» σωρείας παράνομων και παράτυπων δαπανών, τις οποίες «μπλόκαρε» προτού βγουν τα χρήματα από το ταμείο, γιατί μετά η επιστροφή τους είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και δύσκολη, μέσω διαδικασιών καταλογισμού σε βάρος κρατικών υπαλλήλων που έσφαλαν κατά τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, δικών κ.λπ.Ο έως τώρα προληπτικός έλεγχος του ΕΣ κατάφερνε να αποτρέπει κάθε χρόνο τεράστιες παράνομες δαπάνες (κατά την τελευταία ετήσια σχετική έκθεση εμπόδισε το 2012 την παράνομη εκταμίευση 134,6 εκατ. ευρώ), «μπλοκάροντας» στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερη διασπάθιση δημοσίου χρήματος, αφού οι περισσότερες από αυτές τις δαπάνες είναι επαναλαμβανόμενες.
Η νομοθετική ρύθμιση κατάργησε τον προληπτικό έλεγχο του ανώτατου δημοσιονομικού δικαστηρίου από 1-1-17 στον «σκληρό πυρήνα» του Δημοσίου (π.χ. στα υπουργεία) και από τα τέλη του 2018 θα καταργηθεί ο αντίστοιχος έλεγχος στα ΝΠΔΔ και στους ΟΤΑ, με στόχο να επισπεύδονται διαδικασίες και πληρωμές που συχνά «σκάλωναν» στο γραφείο των αρμοδίων επιτρόπων του ΕΣ, ενώ πληροφορίες ανέφεραν -κατά την περίοδο της ψήφισης του νόμου- ότι αυτό επιθυμούσαν οι δανειστές, θεωρώντας ότι ο συγκεκριμένος έλεγχος του ΕΣ λειτουργεί στην πράξη ως τροχοπέδη στην προσέλκυση επενδύσεων.
Η Ολομέλεια αλλά και η Ενωση δικαστών του ΕΣ στην ομόφωνη αντίδρασή τους τότε επεσήμαναν ότι η κατάργηση του προληπτικού ελέγχου παραβιάζει το Σύνταγμα, «θέτει σε διακινδύνευση τον στόχο της πάταξης της διαφθοράς και αποτροπής της διασπάθισης του δημοσίου χρήματος, η εκ των υστέρων ανάκτηση του οποίου έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δυσχερής», ενώ ακυρώνει την αποτρεπτική λειτουργία του ελεγκτικού μηχανισμού στη διενέργεια παράνομων δαπανών και εκθέτει τους υπολόγους τους και τους διατάκτες σε κίνδυνο καταλογισμού.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
ΕΘΝΟΣ
