Απόφαση-ανάσα για οφειλέτρια σε τράπεζες και ΟΑΕΕ εξέδωσε το Ειρηνοδικείο της Αθήνας, δίνοντας «πράσινο φως» για κούρεμα οφειλών και στον ασφαλιστικό φορέα.
Είναι η πρώτη φορά που το Ειρηνοδικείο της Αθήνας ανοίγει τον δρόμο για την υπαγωγή στον Νόμο Κατσέλη και των οφειλών προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, με το σκεπτικό ότι τυχόν απαλλαγή από τα χρέη προς ιδιώτες με τη διατήρηση των χρεών προς τους ασφαλιστικούς φορείς δεν θα ικανοποιούσε τον σκοπό του νόμου, αφού ο οφειλέτης θα εξακολουθούσε να βαρύνεται με τα εξαιρούμενα χρέη.
Οι δικαστές είναι μάλλον διχασμένοι ως προς την υπαγωγή των ασφαλιστικών φορέων στον Νόμο Κατσέλη, αφού έχουν εκδοθεί τους τελευταίους μήνες αντιφατικές αποφάσεις. Νομικοί, πάντως, χαρακτηρίζουν την επίμαχη απόφαση (με αριθμό 627/2017, πρόεδρος Χρυσάνθη Παπαστάμου) σημαντική για την πορεία της νομολογίας, η οποία θα διαμορφωθεί στην τελική της μορφή από τον Αρειο Πάγο.
«Οχι» σε δανειστές δύο ταχυτήτων
Η προσφεύγουσα όφειλε συνολικά 400.000 ευρώ, με τις τράπεζες να κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό των οφειλών, ενώ στον ΟΑΕΕ οφείλονταν 35.000 ευρώ.
Για το δικαστήριο η εξαίρεση των οφειλομένων στον ΟΑΕΕ δημιουργεί δανειστές δύο ταχυτήτων, «καθώς οι πιστωτές που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση έναντι των υπολοίπων, διατηρώντας στο ακέραιο τις απαιτήσεις τους».
Για τα ασφαλιστικά ταμεία η διάταξη του Νόμου Κατσέλη που επιτρέπει την υπαγωγή στα υπερχρεωμένα είναι αντισυνταγματική και συγκεκριμένα αντιβαίνει το άρθρο 22 του Συντάγματος που ορίζει ότι «το κράτος μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων, όπως ο νόμος ορίζει».
Για το δικαστήριο, όμως, η συγκεκριμένη διάταξη, η οποία αποτελεί πράγματι «ειδικό συνταγματικό θεμέλιο του κοινωνικού κράτους» και «θέτει την κοινωνική ασφάλιση υπό την εγγύηση του κράτους» δεν υπερέχει των λοιπών συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων και ελευθεριών, τα οποία έχουν την ίδια τυπική ισχύ. Μάλιστα στο σκεπτικό της δικαστικής απόφασης σημειώνεται ότι «δεν μπορεί δηλαδή να γίνει λόγος για “υπερέχοντα” και “υποδεέστερα” από νομικής απόψεως δικαιώματα, τυχόν δε σύγκρουσή τους δεν μπορεί να λυθεί με την αναφορά σε ιεραρχική κλίμακα ισχύος».
Σύγκρουση δικαιωμάτων
Το δικαστήριο κάνει μάλιστα ένα βήμα περισσότερο, εκφράζοντας τη σκέψη «ότι εάν γίνει δεκτό πως η διάταξη του Νόμου Κατσέλη θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, θα μπορούσε κανείς να κάνει λόγο για “σύγκρουση” μεταξύ του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 22 παρ. 5 Συντ.) και στο δικαίωμα της προσωπικής ελευθερίας (άρθρο 5 παρ. 1), υπό την έκφανση της συμμετοχής στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας, το οποίο ακριβώς έρχεται να προστατεύσει ο νομοθέτης με τη συμπερίληψη των οφειλών έναντι των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης στις διατάξεις του Ν. 3869/2010. Σε αυτήν τη σύγκρουση δεν είναι δυνατό να αποφανθεί κανείς υπέρ της μίας ή της άλλης διάταξης, καθώς σκοπός του συνταγματικού νομοθέτη και αποστολή του ερμηνευτή του δικαίου είναι η πλήρης εναρμόνισή τους, κατά τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή προστασία αμφοτέρων».
Στο σκεπτικό της απόφασης αναφέρεται ακόμη ότι ο υπερχρεωμένος πολίτης δεν θα καταφέρει ούτως ή άλλως να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του, με αποτέλεσμα τη συνεχιζόμενη συσσώρευση των χρεών του.
Εξάλλου, «η ρύθμιση των χρεών του οφειλέτη και η ενδεχόμενη απαλλαγή του από αυτά δεν επέρχεται αμέσως συνεπεία της αιτήσεώς του, αλλά τίθεται σειρά προϋποθέσεων, με συμμετοχή στη διαδικασία και των πιστωτών, η δε απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη συνιστά την απόληξη μιας διαδικασίας, συνδυαζόμενη ενδεχομένως με τη ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, από την οποία και οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης θα ικανοποιήσουν μέρος των απαιτήσεών τους. Πέραν των ανωτέρω επισημαίνεται ότι απαλλαγή του οφειλέτη από χρέη, συμπεριλαμβανομένων και των οφειλών έναντι των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, είναι ήδη γνωστή στο δικαιικό μας σύστημα, καθώς και στον θεσμό της πτώχευσης επέρχεται υπό προϋποθέσεις τέτοια απαλλαγή (ά. 170 παρ. 5 Ν. 3588/2007)…
Εξάλλου, και σε άλλα δικαιικά συστήματα τα εν λόγω χρέη υπάγονται στις ρυθμίσεις για την απαλλαγή των υπερχρεωμένων οφειλετών από τα χρέη τους (έτσι και στο γερμανικό δίκαιο, § 302, 304 – 314 Insolvenzordnung)».
ΠΕΡΙ ΙΣΟΤΗΤΑΣ
Το δικαστήριο απορρίπτει και τον ισχυρισμό ότι η επίμαχη διάταξη αντιβαίνει στο άρθρο 4 του Συντάγματος περί ισότητας, κρίνοντας ότι το Σύνταγμα με την εν λόγω διάταξη απαιτεί από τον νομοθέτη να είναι δίκαιος και επομένως να επιδιώκει την ίση μεταχείριση όμοιων και την άνιση μεταχείριση ανόμοιων περιπτώσεων.
ΣΟΦΙΑ ΦΑΣΟΥΛΑΚΗ
ΕΘΝΟΣ
