Συνεχίζονται με αμείωτη ένταση και φέτος οι ακραίες καιρικές και κλιματικές συνθήκες, όπως ο πρόσφατος «καύσωνας» της Αρκτικής, μετά το παγκόσμιο ρεκόρ θερμοκρασίας και συρρίκνωσης των θαλάσσιων πάγων του 2016, σε συνδυασμό με την απότομη άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (ΠΜΟ) προειδοποιεί ότι οι δραστικές αλλαγές στο παγκόσμιο κλιματικό σύστημα, που οδήγησαν σε μια σειρά από ανησυχητικά φαινόμενα το περασμένο έτος, φαίνεται να συνεχίζονται αμείωτες.
Ακόμη και χωρίς την εκδήλωση ενός ισχυρού Ελ Νίνιο, ενός φαινομένου που φέρνει γενικά υψηλότερες θερμοκρασίες κάθε 4 με 5 χρόνια, το 2017 «συνοδεύεται από άλλες αξιοσημείωτες αλλαγές σε ολόκληρο τον πλανήτη που θέτουν υπό αμφισβήτηση την κατανόησή μας για το κλιματικό σύστημα», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Ντέιβιντ Κάρλσον, επικεφαλής του Παγκόσμιου Ερευνητικού Προγράμματος του ΟΗΕ.
Πέρυσι, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ήταν περίπου 1,1 βαθμό Κελσίου πάνω από την προβιομηχανική περίοδο, και περίπου 0,06 βαθμούς πάνω από το προηγούμενο ρεκόρ του 2015. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας ήταν επίσης η υψηλότερη που έχει καταγραφεί. Η στάθμη της θάλασσας συνέχισε να αυξάνεται και τα επίπεδα των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής ήταν πολύ κάτω του μέσου όρου, σύμφωνα με την έκθεση, που προειδοποιεί ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ήταν η βασική κινητήρια δύναμη πίσω από την ανησυχητική τάση.
«Με τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα να σπάνε συνεχώς νέα ρεκόρ, η επίδραση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο κλιματικό σύστημα έχει γίνει όλο και πιο εμφανής», όπως αναφέρει σε ανακοίνωση του ΠΜΟ ο καθηγητής Πέτερι Τάαλας.
Οι ολοένα και ισχυρότεροι υπολογιστές της υπηρεσίας του ΟΗΕ και η διαθεσιμότητα μακροχρόνιων δεδομένων κλίματος δίνουν τη δυνατότητα στους ερευνητές να αποδεικνύουν με ευκολία την ύπαρξη σύνδεσης μεταξύ της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής και ακραίων φαινομένων, ιδίως των καυσώνων.
Ο ΠΜΟ σημειώνει ότι τουλάχιστον τρεις φορές μέχρι τώρα αυτό το χειμώνα, η Αρκτική έχει βιώσει το πολικό ισοδύναμο ενός καύσωνα, με τις ισχυρές καταιγίδες του Ατλαντικού να προκαλούν μια εισροή θερμού και υγρού αέρα. Ο οργανισμός επισημαίνει ότι οι αλλαγές στην Αρκτική και την τήξη των θαλάσσιων πάγων οδηγούν σε μια στροφή στα ευρύτερα ρεύματα στους ωκεανούς και την ατμόσφαιρα. Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει τον καιρό σε άλλα μέρη του κόσμου, με ορισμένες περιοχές, όπως στη βόρεια Αμερική, να βιώνουν ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες, ενώ άλλες, συμπεριλαμβανομένης της Αραβικής Χερσονήσου και της Βόρειας Αφρικής, να βιώνουν ασυνήθιστα κρύους πρώτους μήνες το τρέχον έτος.
Κλιματική αλλαγή
Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τα πλέον ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πιο συχνά και έντονα κύματα καύσωνα, έντονες και συχνές πλημμύρες, ξηρασίες και καταιγίδες, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, όπως έκανε πρόσφατα γνωστό με έκθεσή του ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος.
Ο οργανισμός με έδρα την Κοπεγχάγη, βασίζει τις εκτιμήσεις του σε αναλυτική έκθεσή του που δόθηκε στη δημοσιότητα σχετικά με τις τελευταίες τάσεις και προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της σε όλη την Ευρώπη την οποία εκδίδει ανά τετραετία.
Όπως υπογραμμίζει, οι παρατηρούμενες αλλαγές στο κλίμα ήδη έχουν ευρύτατες επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, την οικονομία, την ανθρώπινη υγεία και την ευημερία στην Ευρώπη.
Μάλιστα, σύμφωνα με την έκθεση, τις τρεις τελευταίες δεκαετίες τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν στοιχίσει στην Ευρώπη περισσότερα από 300 δισ. ευρώ, ενώ έχουν χαθεί περισσότερες από 85.000 ζωές.
Ο επικεφαλής του Οργανισμού Hans Bruyninckx, δήλωσε σχετικά ότι η αλλαγή του κλίματος «θα συνεχιστεί για πολλές δεκαετίες ακόμα» προσθέτοντας ότι η κλίμακα των επιπτώσεών της θα εξαρτηθεί «από την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής παγκόσμιων συμφωνιών μας για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου».
Υπερθέρμανση του πλανήτη
Οι συνθήκες της ανθρώπινης ζωής στη Γη για τα επόμενα τουλάχιστον 10.000 χρόνια θα καθοριστούν από τον βαθμό στον οποίο οι χώρες θα περικόψουν τις εκπομπές τους τα επόμενα 50 χρόνια.
Αυτό υποστηρίζει ο επικεφαλής του Stockholm Resilience Centre στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, τονίζοντας πως η συνέχιση της χρήσης πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα με τον σημερινό ρυθμό είναι πιθανό να αυξήσει την παγκόσμια θερμοκρασία κατά 2 έως 2,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής, δημιουργώντας όρους που θα καθιστούσαν «δύσκολα διαχειρίσιμη» τη ζωή.
Ακόμη πιο ανησυχητικό, αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να προκαλέσει φυσικά φαινόμενα που θα οδηγήσουν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη από τους 2 στους έξι βαθμούς Κελσίου, κάτι που θα ήταν «καταστροφικό», όπως είπε ο Γιόχαν Ρόκστρεμ.
«Αυτό που θα συμβεί τα επόμενα 50 χρόνια θα καθορίσει οπωσδήποτε το μέλλον της ανθρωπότητας τα επόμενα 10.000 χρόνια και πλέον», είπε ο Ρόκστρεμ, ο οποίος πρόσθεσε πως τα τελευταία 50 χρόνια ανθρώπινης δραστηριότητας «μας ώθησαν μακριά από τη σταθερότητα όπου βρισκόμασταν τα προηγούμενα 12.000 χρόνια».
Ο Ρόκστρεμ ανήκει σε μία ομάδα επιστημόνων που προτείνουν ο κόσμος να μειώνει στο μισό τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κάθε δεκαετία από το 2020, επιβάλλοντας ποινές σε όσους εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα.
Αν η αύξηση της θερμοκρασίας προσεγγίσει τους 2 με 3 βαθμούς Κελσίου, η στάθμη της θάλασσας είναι πιθανό να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 7 ή 8 μέτρα, και οι ξηρασίες και οι πλημμύρες θα αυξηθούν με συχνότητα και σφοδρότητα που δεν έχουμε ξαναδεί. Είναι επίσης πιθανό να υπάρξουν πολύ πιο καταστροφικά καιρικά φαινόμενα όπως κυκλώνες και «μαζικά» κύματα καύσωνα, είπε.
Οι τροπικές περιοχές της γης θα μετακινηθούν «πολύ γρήγορα» προς βορράν και τροπικές ασθένειες θα επεκταθούν σε άλλα γεωγραφικά πλάτη.
Αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί επίσης να προκαλέσει επιπλέον φαινόμενα που θα ζεστάνουν περαιτέρω τον πλανήτη, είπε.
Αυτά περιλαμβάνουν το λιώσιμο του μόνιμου στρώματος πάγου στη Σιβηρία και την απελευθέρωση ισχυρών αερίων του θερμοκηπίου, τον θάνατο των δασών και την απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα, και το λιώσιμο των πάγων που θα άφηνε τον πλανήτη με μια πιο σκοτεινή επιφάνεια που απορροφά τη θερμότητα του ήλιου, αντί να την αντανακλά.
«Αυτό είναι το είδος των αποτελεσμάτων ντόμινο για τα οποία ανησυχούμε και με τα οποία θα καταλήγαμε σε μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση», είπε ο Ρόκστρεμ στο Thomson Reuters Foundation.
Αν η θερμοκρασία αυξηθεί κατά 4 βαθμούς Κελσίου ή περισσότερο, θα είναι η πρώτη φορά που θα έχει συμβεί κάτι τέτοιο σε 4 δισεκατομμύρια χρόνια.
Για να έχουν κάποια πιθανότητα να διατηρήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, όπως ορίζει η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, οι χώρες θα πρέπει να «απανθρακοποιήσουν» τις οικονομίες τους, να περικόψουν τις εκπομπές από τη γεωργία και την παραγωγή τροφίμων και να προστατεύσουν τα υφιστάμενα φυσικά περιβάλλοντα, είπε.
Θα πρέπει επίσης να απομακρύνουν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα χρησιμοποιώντας «γεομηχανικές» μεθόδους που είναι δαπανηρές, αλλά και δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμη σε κλίμακα. Αλλά θα είναι μια αναγκαιότητα, πρόσθεσε. «Έχουμε φθάσει τόσο μακριά, έχουμε εκπέμψει τόσο πολύ», τόνισε ο Ρόκστρεμ.
