Να νομοθετηθεί το δικαίωμα προτεραιότητας των Ελλήνων στην εξαγορά των δανείων τους έναντι των funds ζητούν 110.000 και πλέον πολίτες. Το «μαχαίρι και το καρπούζι», μάλιστα, βρίσκεται αποκλειστικά στα… χέρια της κυβέρνησης, αφού καμία μνημονιακή δέσμευση δεν εμποδίζει την υλοποίηση αυτής της έκκλησης.
Αλλωστε, στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την αναθεώρηση του Συντάγματος και συγκεκριμένα στον άξονα 3: «Καθιέρωση θεσμών άμεσης δημοκρατίας», επισημαίνεται η δυνατότητα διεκδίκησης νομοθετικής πρωτοβουλίας από τους ίδιους τους πολίτες, εφόσον συγκεντρωθούν 100.000 υπογραφές (άρθρα 44 και 73).
Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση αναγνωρίζει και δίνει αξία στα αιτήματα που προέρχονται από ένα σεβαστό αριθμό πολιτών. Κατ’ επέκταση, ανταποκρινόμενη θετικά στην παραπάνω έκκληση, δεν θα κάνει τίποτα περισσότερο από το να επιβεβαιώσει, εμπράκτως, τη θέσης της.
Η καμπάνια
Για το αυτονόητο δικαίωμα του δανειολήπτη και των εγγυητών να υποβάλουν πρόταση εξαγοράς του δανείου, στο οποίο εμπλέκονται, με προτεραιότητα έναντι των funds, συστάθηκε ένα ψήφισμα στη διαδικτυακή πλατφόρμα συλλογής υπογραφών του Avaaz.org. Η συγκεκριμένη καμπάνια-πρωτοβουλία της δικηγόρου, Αριάδνης Νούκα, η οποία ειδικεύεται στο αντικείμενο των δανείων, εξυπηρετούμενων και μη, πήρε σάρκα και οστά στις 17/5/2016. Οι πολίτες που υπέγραψαν το σχετικό ψήφισμα υπερβαίνουν σήμερα τους 110.000. Η καμπάνια συνεχίζεται και μάλιστα το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει επανέλθει δυναμικά στο προσκήνιο λόγω της επικείμενης κατάθεσης του ν/σ για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό στην Ολομέλεια της Βουλής προς ψήφιση. Υπέρ του συγκεκριμένου δικαιώματος έχουν ταχθεί -μεταξύ άλλων- η Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδος.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του κινήματος πολιτών Avaaz, Σπύρο Λημναίο: «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πανίσχυρα τραπεζικά συμφέροντα που τους “βολεύει” να ξεπουλήσουν τα δάνεια του κόσμου σε πακέτα, αντί να επικοινωνούν με τον κάθε πολίτη ξεχωριστά. Είναι η ίδια τζογαδόρικη τακτική που γονάτισε την παγκόσμια οικονομία το 2008. Ηρθε όμως η στιγμή να σταματήσουν οι τράπεζες να αντιμετωπίζουν τις ζωές των ανθρώπων ως πακέτα».
Φρένο στην απληστία
Ο ίδιος σε επιστολή του, προ ημερών, προς τους υπουργούς Οικονομίας και Οικονομικών, κ.κ. Δ. Παπαδημητρίου και Ε. Τσακαλώτο, τον πρωθυπουργό, Α. Τσίπρα, και βουλευτές τους προτείνει στο ν/σ για τον «εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών των επιχειρήσεων» να περάσουν τροπολογία, με την οποία θα σωθούν τα σπίτια και οι επιχειρήσεις των Ελλήνων. «Η κυβέρνηση και οι βουλευτές έχουν μια τεράστια ευκαιρία να βάλουν φρένο στο μεγαλύτερο ξεπούλημα της ιδιωτικής περιουσίας των Ελλήνων και να αποδείξουν ότι αγωνίζονται για να προστατεύσουν τους πολίτες από την απληστία των αγορών και των κερδοσκόπων», δήλωσε o κ. Λημναίος στον «Ε.Τ.», εκτιμώντας πως «αν νομοθετηθεί αυτό το δικαίωμα, ίσως σημάνει το μεγαλύτερο κούρεμα ιδιωτικού χρέους από την αρχή της κρίσης».
Θέση υπουργείου
Αρμόδια στελέχη του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης ανέφεραν στον «Ε.Τ.» πως η ανάληψη μιας τέτοιας πρωτοβουλίας έχει «απαγορευτεί» ρητά από τους θεσμούς, διότι «προστατεύει-καλλιεργεί τους στρατηγικούς κακοπληρωτές». Οπως εξήγησαν, ο οφειλέτης θα μπει στον «πειρασμό» να μην ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις, προκειμένου να… κοκκινίσει το δάνειό του, για να το εξαγοράσει σε χαμηλότερη τιμή. Πρόσθεσαν δε πως «θα ευνοηθούν όσοι έχουν μαύρα χρήματα» έναντι αυτών που δεν μπορούν να βρουν τα χρήματα για να εξαγοράσουν το δάνειό τους. Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές, η νομοθέτηση ανάλογου δικαιώματος στην Κύπρο, η οποία συχνά αναφέρεται ως παράδειγμα, έγινε ως μονομερής ενέργεια με την έξοδό της από το Μνημόνιο.
Ο αντίλογος και το άδειασμα…
Αυτή η επιχειρηματολογία, ωστόσο, καταρρίπτεται, καταρχήν, αν αναλογιστεί κανείς πως ο νόμος προβλέπει «σφυρί» όχι μόνο για κόκκινα, αλλά και για τα ενήμερα δάνεια και ότι μπορούν να θεσμοθετηθούν δικλίδες ασφαλείας για την απαγόρευση ένταξης των στρατηγικών κακοπληρωτών. Από εκεί και πέρα, το γεγονός ότι η μη νομοθέτηση του συγκεκριμένου δικαιώματος του δανειολήπτη εντάσσεται στις μνημονιακές υποχρεώσεις και τέθηκε ως περιορισμός στο πλαίσιο των προαπαιτούμενων υποστηρίχθηκε και από ανώτατο κυβερνητικό στέλεχος τον Ιούνιο του 2016. Η κ. Νούκα απέστειλε επιστολή με σχετικό ερώτημα στον πρόεδρο της Κομισιόν, Ζ.Κ. Γιούνκερ, και στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μ. Σουλτς, οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν αποδέχτηκαν πως έθεσαν οιοδήποτε περιορισμό οι θεσμοί.
Για την ακρίβεια, ο κ. Γιούνκερ στην απαντητική του επιστολή επισημαίνει πως οι ελληνικές αρχές είχαν την πρωτοβουλία της σύνταξης/κατάρτισης τόσο της αρχικής όσο και της αναθεωρημένης έκδοσης του νόμου 4354/2015 και πως στο έργο τους αυτό δεν αντιμετώπισαν κανέναν εκ προοιμίου περιορισμό.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η απάντηση του κ. Σουλτς. Από την πλευρά του τελευταίου προκύπτει πως ο μόνος περιορισμός που τέθηκε από τους θεσμούς ήταν η εξάλειψη της απαίτησης των ελληνικών αρχών οι εταιρίες που αναπτύσσουν δραστηριότητες στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να έχουν το στόχο της οικονομικής ανάπτυξης και της ανάκαμψης, όρος ο οποίος διαπιστώθηκε εκ μέρους των θεσμών ότι εξαλείφθηκε.
Σύμφωνα δε με τη κ. Νούκα, η δυνατότητα του δανειολήπτη και του εγγυητή εντός 45 ημερών να υποβάλουν πρόταση στην τράπεζα για την εξαγορά του δανείου νομοθετήθηκε στην Κύπρο τον Οκτώβριο του 2015, κατά τη διάρκεια της 8ης αξιολόγησης και ενώ δεν είχε εξέλθει από το Μνημόνιο. Συνεπώς, «είναι ολοφάνερο ότι, εάν οι δανειστές-θεσμοί είχαν αρνητική θέση σε ενδεχόμενη νομοθέτηση του δικαιώματος προτεραιότητας του δανειολήπτη και των εγγυητών στην εξαγορά του δανείου, δεν θα το επέτρεπαν θεσμικά στην Κύπρο», όπως υπογράμμισε.
Δείξτε σεβασμό
Στο μεταξύ, σε επιστολή της προς τον πρωθυπουργό, τους αρχηγούς των κομμάτων και τους βουλευτές εκφράζει την πεποίθηση πως οι Ελληνες δανειολήπτες αντιμετώπισαν όλη αυτή την παρατεταμένη οικονομική κρίση που έχει εξελιχθεί σε ανθρωπιστική με παροιμιώδη αξιοπρέπεια. Συνεπώς, όπως τονίζει η ίδια: «Απέναντι σε αυτή την αξιοπρέπεια η Πολιτεία οφείλει να επιδείξει σεβασμό και να νομοθετήσει υπέρ των δανειοληπτών και των εγγυητών το δικαίωμα να υποβάλουν πρόταση εξαγοράς των δανείων πριν από την πώλησή τους».
Κατά τα λεγόμενά της κυρίας Νούκα, σε μια τέτοια περίπτωση «η τράπεζα πετυχαίνει ακριβώς ό,τι θα πετύχαινε και με τη συνδιαλλαγή της με το κερδοσκοπικό fund, δηλαδή την είσπραξη τουλάχιστον του ίδιου χρηματικού ποσού. H πίστη της δεν διασαλεύεται, διότι θα πραγματώνει μια θεσμοθετημένη υποχρέωσή της. Η όποια διασπορά του ηθικού κινδύνου, για όσα δάνεια συνεπών δανειοληπτών δεν μεταβιβαστούν, μπορεί να αποφευχθεί με μια σημαντική επιτοκιακή ελάφρυνση που επίσης μπορεί να θεσμοθετήσει η Πολιτεία». Με αυτά τα δεδομένα αποφεύγεται:
1. Ο αφανισμός της ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων δανειοληπτών και εγγυητών
2. Η απαξίωση της υπόλοιπης ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων από επιθετικές κερδοσκοπικές κατασχέσεις και πλειστηριασμούς
3. Ο αφελληνισμός των ελληνικών επιχειρήσεων ή το οριστικό κλείσιμο τους.
Τι προβλέπει η νομοθεσία
Βάσει του νόμου (4389/2016) που ψηφίσθηκε πέρυσι τον Μάιο, όταν ακόμη στο «τιμόνι» του υπουργείου Ανάπτυξης ήταν ο Γ. Σταθάκης, άνοιξε η… κερκόπορτα για τις αγοροπωλησίες όχι μόνο κόκκινων δανείων αλλά και εξυπηρετούμενων. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως τα δάνεια των Ελλήνων πολιτών είτε αποπληρώνονται είτε όχι μπορούν να περάσουν στα χέρια κερδοσκοπικών εταιριών -των λεγόμενων funds- οι οποίες λειτουργούν με κριτήρια αμιγώς χρηματοοικονομικά, κερδοσκοπικά και χωρίς καμία κοινωνική ευαισθησία. Σημειώνεται πως από την πώληση εξαιρούνται προσωρινά και μόνο μέχρι την 31/12/2017 τα δάνεια που είναι συνδεδεμένα με την πρώτη κατοικία αντικειμενικής αξίας έως 140.000 ευρώ.
Ωστόσο, ακόμη και για αυτά, δόθηκε η δυνατότητα -με σχετική τροπολογία- διαχείρισής τους από τα funds.
Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως τα δάνεια βγαίνουν προς πώληση σε εξευτελιστικές τιμές. Ενδεικτικά αναφέρεται πως σε Ρουμανία και Ουγγαρία, όπου για τη μεν πρώτη τα δάνεια πουλήθηκαν από 6% έως 10% της ονομαστικής τους αξίας και για την άλλη τα «κόκκινα» καταναλωτικά δάνεια βγήκαν στο… σφυρί στο 12%-15% της αξίας τους. Πρόσθετα, στην Τσεχία και στη Σλοβακία τα δάνεια πουλήθηκαν έναντι 19%-21%, ενώ στην Πολωνία μεταξύ 11%-14% της ονομαστικής τους αξίας τα καταναλωτικά και αντίστοιχα έναντι 6%-10% τα επιχειρηματικά.
