Οι κατηγορίες κατά του Κατάρ και η κρίση που έχει ξεσπάσει είναι απόρροια της επιθυμίας της Σαουδικής Αραβίας να έχει την απόλυτη ηγεμονία επί των μικρών κρατών του Κόλπου, εκτιμά ο ελληνικής καταγωγής πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Κατάρ, Πατρίκιος Θήρος, ο οποίος γνωρίζει άριστα τη χώρα και την ευρύτερη περιοχή.
Μιλώντας στην «Κ», αποτιμά την απόφαση Ερντογάν να στείλει τουρκικό στρατό στο Κατάρ, αλλά και την τρομοκρατική επίθεση του ISIS στην Τεχεράνη, αναφέρεται στην απουσία συνεκτικής προσέγγισης του Ντόναλντ Τραμπ στην περιοχή, όπως και στον ρόλο της Ελλάδας.
– Πόσο ευσταθούν οι κατηγορίες κατά του Κατάρ για υπόθαλψη της τρομοκρατίας;
– Το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία δεν έχουν διαφορετική στάση έναντι της Συρίας και του Ιράκ. Οσο για την υποστήριξη προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση.
– Η σχέση του Κατάρ με το Ιράν;
– Το Ιράν και το Κατάρ συνδέονται από το γεγονός ότι το Ιράν έχει το ένα τέταρτο των καταρινών κοιτασμάτων αερίου. Αυτό αποτελεί δικαιολογία για την πολιτική που μακροπρόθεσμα ακολουθεί η Σαουδική Αραβία. Το Ριάντ επιθυμεί να έχει την απόλυτη ηγεμονία επί των μικρών κρατών του Κόλπου, ιδιαίτερα του Κατάρ. Τον ίδιο στόχο έχει επίσης το Ιράν. Το Κατάρ τούς ενοχλεί πολύ γιατί και αυτό είναι Ουαχάμπι, αλλά έχει μια πολύ πιο ήπια και ανεκτική εκδοχή της διδασκαλίας του Μοχάμεντ ιμπν Αμπντ αλ Ουαχάμπ, την οποία δεν μπορούν να αντέξουν. Το 1996 όταν ήμουν πρέσβης των ΗΠΑ στην Ντόχα, τα ίδια άτομα οργάνωσαν απόπειρα πραξικοπήματος η οποία απέτυχε.Εκείνη την εποχή η κατάσταση είχε πάρει δραματική τροπή και έδειχνε σαν πόλεμος, αλλά παρενέβησαν οι ΗΠΑ με ένα ηχηρό μήνυμα και, τελικά, όλοι σταμάτησαν να συμπεριφέρονται σαν μικρά παιδιά.
– Τι σημαίνει η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στην Τεχεράνη;
– Δείχνει ότι το ISIS αποφάσισε να διεισδύσει στο Ιράν, που αποτελεί για τους ιδεολογικούς του υποστηρικτές στόχο ανάλογο των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Οι Φρουροί της Επανάστασης, το βαθύ κράτος, αντέδρασαν με προκλητικές δηλώσεις κατά της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ. Ο θρησκευτικός ηγέτης και ο πρόεδρος της χώρας επιχείρησαν να ηρεμήσουν τα πράγματα. Βλέπουν αυτό να τους ωφελεί πολιτικά. Το Ιράν θα προσπαθήσει να εκμεταλλευθεί την κρίση με το Κατάρ.
– Τι μπορεί να σημαίνει η αναταραχή αυτή για την περιοχή;
– Ισως το τέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC). Μπορεί να δούμε την κατάρρευση του αμερικανικού οράματος για μετεξέλιξή του σε μια συμμαχία τύπου ΝΑΤΟ. Ισως μεγαλύτερες ευκαιρίες για το Ιράν. Επιλέξτε ό,τι θέλετε. Είναι ένα σύνθετο σκηνικό με πολλά πιθανά σενάρια.
Η διαφορά
– Τι πρέπει ή τι μπορούν να πράξουν οι ΗΠΑ;
– Το έχουμε ξαναδεί το έργο. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι όταν είχαμε μια λειτουργική κυβέρνηση στις ΗΠΑ, οι κρίσεις αντιμετωπίστηκαν άμεσα και αποτελεσματικά. Το 1996, το 2007 και το 2014, η Ουάσιγκτον έστειλε καθαρά και ισχυρά μηνύματα, καθιστώντας απόλυτα σαφές ότι έπρεπε να σταματήσουν και το έκαναν. Αλλά τώρα δεν έχουμε μια φυσιολογικά λειτουργούσα κυβερνητική ιεραρχία στις ΗΠΑ.
– Ποιοι είναι οι στόχοι του προέδρου Τραμπ;
– Δεν ξέρω αν έχει διαμορφώσει μια συνεκτική προσέγγιση στην περιοχή. Το βέβαιο είναι πως η αντίδρασή του είχε ως αποτέλεσμα να φαίνεται το Ιράν ως καλό και ο ίδιος ως κακός. Γνωρίζει ότι δεν θέλει να εγκλωβιστεί σε αυτή την αντιπαράθεση, αλλά χρειάζεται επίσης εχθρούς. Επέλεξε το ISIS και το Ιράν. Εχει, δε, το πρόβλημα ότι ούτε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ούτε το Πεντάγωνο έχουν στελεχωθεί ακόμη με αρμόδιους αξιωματούχους.
– Υπάρχει ρόλος για την Ελλάδα, η οποία ανέλαβε την εκπροσώπηση της Αιγύπτου στο Κατάρ;
– Οχι. Θα σας έλεγα ευθέως ότι η εξέλιξη αυτή μόνο βάρη δημιουργεί. Η Ελλάδα είναι τώρα υπεύθυνη και καλείται να διαχειριστεί διακόσιες χιλιάδες Αιγυπτίους που ζουν και εργάζονται στο Κατάρ.
– Η κίνηση Ερντογάν να στείλει δυνάμεις στο Κατάρ;
– Δείχνει να είναι ο έξυπνος της υπόθεσης. Θα αναπτύξει στο έδαφος του Κατάρ μια περιορισμένη δύναμη –η Τουρκική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε έως 5.000– η οποία θα τον καταστήσει παίκτη και αποτρεπτικό παράγοντα έναντι μιας περαιτέρω επιθετικότητας της Σαουδικής Αραβίας. Και οι Καταρινοί θα του είναι πολύ ευγνώμονες.
Έντυπη
