Στα δύο πρώτα κύματα της μετανάστευσης, στις αρχές του 20ού αιώνα και στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 οι Ελληνες που εγκατέλειπαν τη χώρα, αναζητούσαν καλύτερη τύχη στα εστιατόρια των ΗΠΑ, στα εργοστάσια της Γερμανίας και της Αυστραλίας, στον Καναδά, στα ορυχεία του Βελγίου και προσπαθούσαν να βοηθήσουν όσους έμεναν πίσω, στέλνοντας χρήματα.
Η κατάσταση σήμερα είναι διαφορετική από το παρελθόν, τόσο ως προ το προφίλ των σύγχρονων μεταναστών όσο και ως προς τις δυνατότητες που έχουν για να βοηθήσουν όχι μόνο τις οικογένειές τους, αλλά συνολικά τη «μαμά-πατρίδα».
Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναφέρει στην πρόσφατη μελέτη της η Τζένιφερ Καβουνίδη με τίτλο «The Emigration of Greeks and Diaspora Engagement Policies for Economic Development» (εκδόθηκε από το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών – ΚΕΠΕ), οι νέοι που φεύγουν έχουν πολλά προσόντα και δεξιότητες, με αποτέλεσμα να εξελίσσονται ακόμη περισσότερο επαγγελματικά στις χώρες υποδοχής. Πάνω από το 76% όσων έχουν υψηλή μόρφωση βρίσκουν εργασία, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2000 ήταν χαμηλότερο (71,6%). Επίσης, το 40,1% (στοιχεία 2010-2011) απασχολείται σε επαγγέλματα υψηλών δεξιοτήτων και προσόντων, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2000 ήταν επίσης αρκετά χαμηλότερο, 32,9%.
Οι γιατροί
Το φαινόμενο είναι ιδιαιτέρως έντονο στην περίπτωση γιατρών. Σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ο αριθμός των γιατρών που εκπαιδεύθηκε στην Ελλάδα, αλλά εργάζεται στη Γερμανία, αυξήθηκε κατά 50% το 2012 σε σύγκριση με το 2008, από 1.700 σε 2.600 άτομα. Ανάλογη είναι η κατάσταση και για τους Ελληνες γιατρούς που μετανάστευσαν στη Σουηδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το ποσοστό Ελλήνων γιατρών που γενικά μετανάστευσε σε άλλες χώρες ήταν 6,7% το 2010-2011, πάνω από το μέσο ποσοστό στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (6,3%) και με πολύ μεγαλύτερη απόσταση από το μέσο ποσοστό των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ (4,1%).
Η Γερμανία παραμένει και για τους σύγχρονους Ελληνες μετανάστες η κυριότερη χώρα υποδοχής, όμως είναι σαφές ότι εκεί πλέον πηγαίνουν κυρίως άνθρωποι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και βεβαίως όχι μόνο γιατροί. Γενικότερα, ο αριθμός των Ελλήνων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που μετανάστευσε στη Γερμανία την τελευταία δεκαετία έχει αυξηθεί κατά 255,6% σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία, ενώ για τους Ελληνες δευτεροβάθμιας ή υποχρεωτικής εκπαίδευσης η αντίστοιχη αύξηση ήταν 15,5%. Συνολικά, ο αριθμός των Ελλήνων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προς τις βασικές χώρες υποδοχής (ΗΠΑ, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Αυστραλία) αυξήθηκε κατά 36,2%, ενώ την ίδια ώρα ο αριθμός των μεταναστών υποχρεωτικής εκπαίδευσης υποχώρησε κατά 14,9%.
Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, μόνο το 2012 μετανάστευσαν στη Γερμανία 32.660 Ελληνες, αποτελώντας το 3% των συνολικών εισροών μεταναστών στη Γερμανία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο μετανάστευσαν 6.000 Ελληνες, ενώ στην τρίτη θέση κατατάσσεται η Ολλανδία στην οποία μετανάστευσαν τη χρονιά εκείνη 3.319 Ελληνες.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη υπάρχει και μία ακόμη διαφοροποίηση σε σύγκριση με το παρελθόν. Την Ελλάδα εγκαταλείπουν όχι μόνο γηγενείς Ελληνες, αλλά και ομογενείς που είχαν γεννηθεί στο εξωτερικό αλλά είχαν αποφασίσει να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα, την εποχή των «παχιών αγελάδων».
Επίσης, από τη χώρα φεύγουν και πολλοί που είχαν μεταναστεύσει στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, προερχόμενοι κυρίως από τις πρώην ανατολικές χώρες. Αρκετοί από αυτούς επιστρέφουν στην πατρίδα τους ή αναζητούν καλύτερη τύχη σε άλλη χώρα. Μέχρι το 2008 τα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των ξένων ήταν χαμηλότερα σε σύγκριση με αυτά των Ελλήνων, τάση που αντιστράφηκε ήδη από το 2009, με την έναρξη της κρίσης, καθώς στη συντριπτική πλειονότητά τους απασχολούνταν στον κατασκευαστικό κλάδο, έναν από τους κλάδους επιχειρηματικής δραστηριότητας που υπέστη τεράστιο πλήγμα τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία που αφορούν όμως μόνο στις επίσημες άδειες παραμονής, ο αριθμός των ξένων από 610.800 το 2009 υποχώρησε σε 440.000 το 2012.
