Ο Συνήγορος του Πολίτη μετά από αναφορά του κ. Ανδρέα Μπαρδάκη ο οποίος ευαισθητοποιείται στα θέματα των ΑΜΕΑ, έθεσε υπόψη της ΑΑΔΕ το ζήτημα της φορολογικής αντιμετώπισης προνοιακών επιδομάτων που καταβάλλονται σε ανασφάλιστα άτομα με αναπηρία. Συγκεκριμένα ο ΣτΠ ζήτησε να διευκρινιστεί αν τα επιδόματα αυτά αποτελούν συναφή ποσά σε σχέση με το εξωιδρυματικό επίδομα, συνεπώς αν αποτελούν ή όχι εισόδημα και, αναλόγως, πώς πρέπει να δηλώνονται στις φορολογικές δηλώσεις.
Με το υπ’ αρ.πρωτ. ΔΕΑΦ Α 1123096 Α 1123096 ΕΞ 2016 απαντητικό της έγγραφο η διοίκηση είχε επισημάνει τα εξής:
Α.) Σύμφωνα με την περ. δ΄ της παρ. 2 του άρθρου 14 του Ν. 4172/2013 το εξωιδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες, εμπίπτει στις κατηγορίες εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις που απαλλάσσονται από το φόρο.
Β) Ότι η ΠΟΛ 1094/2015 εγκύκλιος διαταγή της Γεν. Γραμ. Δημοσίων Εσόδων, αφορά ποσά που καταβάλλονται έκτακτα και δεν αποτελούν εισόδημα, δεν έχουν δηλαδή περιοδικότητα, μόνιμη πηγή προέλευσης και δε συνιστούν τακτική εκμετάλλευση της πηγής αυτής. Σύμφωνα με την ανωτέρω εγκύκλιο «τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται ως οικονομική ενίσχυση -βοήθημα σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (ηλικιωμένους, άτομα με ψυχωτικές παθήσεις, άστεγους, άπορους, άτομα με ειδικές ανάγκες κλπ), από το Δημόσιο, ή
από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., οργανισμούς, ιδρύματα, κοινωφελείς περιουσίες του N. 4182/2013, ιδιωτικές επιχειρήσεις κ.λπ.), δεν εμπίπτουν σε καμία κατηγορία εισοδήματος του άρθρου 7 και επομένως δεν φορολογούνται» .
Γ) Ότι με την έναρξη ισχύος του Ν. 4172/2013 έπαψαν να ισχύουν όλες οι κανονιστικές πράξεις και εγκύκλιοι που είχαν εκδοθεί κατ’εξουσιοδότηση του Ν. 2238/1994, συνεπώς και το υπ’αρ. Δ12Α 1117818 ΕΞ2013 έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο επιδόματα που δεν συγκέντρωναν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος αλλά συνιστούσαν κοινωνικές-προνοιακές παροχές μη ανταποδοτικού χαρακτήρα, έπρεπε να αντιμετωπίζονται από τη φορολογική δήλωση ως ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα.
Ωστόσο, ο κ. Μπαρδάκης, καθώς και μεγάλος αριθμός ατόμων με αναπηρίες, οι οποίοι είναι δικαιούχοι προνοιακών επιδομάτων, επανήλθαν σε συνέχεια της ανωτέρω απάντησής της διοίκησης διαμαρτυρόμενοι στο Συνήγορο του Πολίτη ότι και πάλι, δεν δόθηκαν με αυτή επαρκείς και σαφείς διευκρινίσεις ως προς τη φύση των προνοιακών αυτών επιδομάτων.
Συγκεκριμένα επισημαίνουν ότι, μετά την ΠΟΛ.1149/20.6.2013 εγκύκλιο σχετικά με την επιβολή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, δεν έχουν δοθεί συγκεκριμένες οδηγίες για την αντιμετώπιση των προνοιακών επιδομάτων για ΑμεΑ στη φορολογική δήλωση. Σύμφωνα με την ανωτέρω εγκύκλιο, όσα επιδόματα – βοηθήματα δεν φέρουν τα απαραίτητα γενικά εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος, δίδονται ως κοινωνική παροχή για την αντιμετώπιση και κάλυψη συγκεκριμένων ειδικών δαπανών στις οποίες υποβάλλονται ευπαθείς ομάδες φορολογούμενων, δίδονται χωρίς αντάλλαγμα παροχής εργασίας και χωρίς να αποτελούν καρπό περιουσιακών στοιχείων, δεν αναγράφονται στον ωδικό 659-660 και δεν τίθεται θέμα επιβολής εισφοράς.
Ως εκ τούτου, διατύπωσαν την ανάγκη να δοθούν σαφείς οδηγίες στους Δήμους σχετικά με το πώς δηλώνονται τα κοινωνικά βοηθήματα σε ΑμεΑ, καθώς έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο, άλλοι Δήμοι να δηλώνουν τα ποσά στους κωδικούς 619-620 (εισοδήματα που απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο) ενώ άλλοι να θεωρούν ότι δεν πρέπει να δηλωθούν καθόλου, καθώς δεν φέρουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος.
Τόνισαν επίσης ως εκ τούτου ότι πρέπει να διευκρινιστεί περαιτέρω ποια είναι τα συναφή με το εξωιδρυματικό επίδομα ποσά.
Ειδικότερα ζήτησαν να ξεκαθαριστεί πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται φορολογικά τα ακόλουθα κοινωνικά βοηθήματα, τα οποία χορηγούνται από τους Δήμους :
• Πρόγραμμα Οικονομικής Ενίσχυσης Βαριάς Αναπηρίας (ΥΑ Δ29α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10804/528 ΦΕΚ Β 1189 2013)
• Πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης κωφών και βαρήκοων ατόμων. (ΥΑ Δ29α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10803/527 ΦΕΚ Β 965 2013)
• Πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης ατόμων με βαριά νοητική στέρηση (ΥΑ Δ29α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10808/531 ΦΕΚ Β 965 2013)
• Πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης ατόμων που πάσχουν από συγγενή αιμολυτική αναιμία (Μεσογειακή – δρεπανοκκυταρική – μικροδρεπανοκκυταρική κλπ.) ή συγγενή αιμορραγική διάθεση (αιμορροφιλία κλπ.) (ΥΑ Δ29α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10807/530 ΦΕΚ Β 1271 2013)
• Επίδομα τετραπληγίας-παραπληγίας
ΥΑ Π3α/Φ.27/Γ.Π.οικ.124095 ΦΕΚ Β 1594 2002)
• Πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης τυφλότητας (ΥΑ Δ29α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10806/529 ΦΕΚ Β 1189 2013)
• Πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης ατόμων με εγκεφαλική παράλυση ΥΑ Γ4α/Φ224/ΟΙΚ{ 1434 ΦΕΚ Β 441 1984
• Χορήγηση επιδόματος κίνησης (ΥΑ Π3α/Φ.15/Γ.Π.οικ.88483 ΦΕΚ Β 1313 2008)
Οι ενδιαφερόμενοι υπογραμμίζουν το γεγονός ότι η προσμέτρηση των επιδομάτων αυτών στο συνολικό φορολογητέο εισόδημα, είχε σαν αποτέλεσμα να απολέσουν πολλά ΑμεΑ σημαντικές φορολαπαλλαγές.
Η φορολογική διοίκηση (ΑΑΔΕ) απάντησε με νέο έγγραφο (ΔΕΑΦ Α 1099109 ΕΞ 2017) το οποίο έστειλε στον ΣτΠ, και το οποίο αναφέρει τα εξής σχετικά με την φορολόγηση των προνοιακών επιδομάτων. :
Σε συνέχεια της απάντησής μας με αρ. πρωτ. ΔΕΑΦ Α 1123096 ΕΞ 2016/19.8.2016 αναφορικά με το ανωτέρω θέμα, καθώς και σχετικών ερωτημάτων που έχουν καταχωρηθεί στην ιστοσελίδα kathimerinotita.gov.gr και διαβιβαστεί στην υπηρεσία μας, σας γνωρίζουμε τα εξής, όσον αφορά ζητήματα δικής μας αρμοδιότητας:
Ι. Στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.), ν.4172/2013 όπως ισχύει, για τα εισοδήματα που αποκτώνται στα φορολογικά έτη που αρχίζουν από 1.1.2014 ορίζονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
1. Φορολογητέο εισόδημα είναι το εισόδημα που απομένει μετά την αφαίρεση των δαπανών που εκπίπτουν, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Φ.Ε. από το ακαθάριστο εισόδημα.
Ο Κ.Φ.Ε. διακρίνει τις ακόλουθες κατηγορίες ακαθάριστων εισοδημάτων:
α) εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις,
β) εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα,
γ) εισόδημα από κεφάλαιο και
δ) εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, (άρθρο 7)
2. Το ακαθάριστο εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις περιλαμβάνει τα πάσης φύσεως εισοδήματα σε χρήμα ή σε είδος που αποκτώνται στο πλαίσιο υφιστάμενης, παρελθούσας ή μελλοντικής εργασιακής σχέσης, (παρ. 1, άρθρο 12)
3. Το εξωϊδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες εμπίπτει στις κατηγορίες εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις που απαλλάσσονται από το φόρο (περ. δ’ της παρ. 2 του άρθρου 14 του ΚΦΕ)
4. Περαιτέρω, με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 29 του ν. 3986/2011 και του άρθρου 43Α του ν.4172/2013, ορίζεται ότι απαλλάσσονται από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης όλα τα εισοδήματα των προσώπων που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και των προσώπων που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες σε ποσοστό από ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω, συμπεριλαμβανομένων, κατ’ επέκταση, και των επιδομάτων πρόνοιας και αναπηρίας που λαμβάνουν τα πρόσωπα αυτά.
II. Με την ΠΟΛ.1094/17.4.2015 εγκύκλιο διευκρινίστηκε ότι τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται ως οικονομική ενίσχυση-βοήθημα σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (άτομα με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένους, άπορους, κλπ) από το Δημόσιο ή από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς δεν εμπίπτουν σε καμία κατηγορία εισοδήματος του άρθρου 7 του ν. 4172/2013 και επομένως δε φορολογούνται. Τονίζεται ότι η εν λόγω διευκρίνιση αφορά σε ποσά που καταβάλλονται έκτακτα στα άτομα αυτά και δεν αποτελούν εισόδημα. Άλλωστε, κατά πάγια θέση της Διοίκησης, ένα ποσό χαρακτηρίζεται ως εισόδημα όταν υπάρχει περιοδικότητα και διάρκεια, μόνιμη πηγή προέλευσης, καθώς και τακτική εκμετάλλευση της πηγής αυτής.
III. Με την Απόφαση ΠΟΛ.1034/2017 (ΦΕΚ Β 759 9.3.2017) καθορίστηκε ότι στους κωδικούς 659-660 ή 619-620 αν υπάρχει ηλεκτρονική πληροφόρηση, συμπληρώνονται τα εισοδήματα που απαλλάσσονται του φόρου ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και το εξωϊδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε αναπήρους και το οποίο συγκεντρώνει τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος, όπως περιοδικότητα, μόνιμη πηγή προέλευσης.
Στους κωδικούς 781-782 συμπληρώνονται τα ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα μεταξύ των οποίων στις λοιπές περιπτώσεις συγκαταλέγονται και ποσά που δεν έχουν τα εννοιολογικά γνωρίσματα του εισοδήματος ήτοι δεν υπάρχει περιοδικότητα, μόνιμη πηγή προέλευσης και τέτοια μπορεί να είναι οικονομικές ενισχύσεις-βοηθήματα που καταβάλλονται έκτακτα, σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.
Με την Απόφαση ΠΟΛ.1025/2017 (ΦΕΚ Β’ 618/28.02.2017) δόθηκαν διευκρινήσεις στους υπόχρεους παρακράτησης φόρου σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 59, 61, 62 και 64 του ν.4172/2013, χορήγησης σε φυσικά και νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες στα οποία έγινε παρακράτηση, μοναδικής βεβαίωσης στην οποία αναγράφουν το σύνολο των αποδοχών από μισθωτή εργασία και συντάξεις, αμοιβών από επιχειρηματική δραστηριότητα κλπ που κατέβαλαν στο φορολογικό έτος και το φόρο που παρακρατήθηκε. Ίδια υποχρέωση υπάρχει και στις περιπτώσεις εισοδημάτων για τα οποία δεν προκύπτει φόρος.
IV. Κατόπιν των ανωτέρω σας ενημερώνουμε ότι τα απαριθμούμενα στο έγγραφο σας επιδόματα εμπίπτουν στην κατηγορία του εξωϊδρυματικού επιδόματος και κάθε συναφούς ποσού και συνεπώς απαλλάσσονται του φόρου σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις του ΚΦΕ. Με την απόφαση ΠΟΛ.1034/2017 έχει καθοριστεί ο τρόπος καταχώρισης των ποσών αυτών στη Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος φορολογικού έτους 2016 και με την απόφαση ΠΟΛ.1025/2017 έχουν δοθεί όλες οι απαραίτητες λεπτομέρειες για τους υπόχρεους υποβολής στοιχείων βεβαίωσης.
Τέλος, επισημαίνουμε και πάλι ότι αναφορικά με το ερώτημα του τρόπου προσμέτρησης των επιδομάτων, με αποτέλεσμα την απώλεια χορήγησης λοιπών εκπτώσεων ή απαλλαγών σε άτομα με αναπηρία, αρμόδιες για απάντηση είναι οι υπηρεσίες/φορείς χορήγησης αυτών.
Η ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ
Μαριάννα Ηλιοκαύτου
Δείτε την απόφαση στο φορολογικό αρχείο του κόμβου
