Πριν από 10 χρόνια, ο κόσμος ήρθε αντιμέτωπος με την πιο καταστροφική χρηματοπιστωτική κρίση μετά το Κραχ του 1929. Η BNP Paribas «πάγωσε» τρία επενδυτικά κεφάλαια, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορούσε να αποτιμήσει τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια, διότι δεν πραγματοποιούνταν καμία απολύτως πράξη. Την ίδια ημέρα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) διοχέτευσε δισ. ευρώ στις χρηματαγορές για να διατηρήσει σε λειτουργία το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, καθώς το κύμα των ρευστοποιήσεων ήταν τεράστιο.
Ηταν Πέμπτη 9 Αυγούστου 2007, όταν ο κόσμος άρχισε να συνειδητοποιεί ότι δεν θα ήταν ελεγχόμενες οι συνέπειες του αθρόου δανεισμού στην αμερικανική αγορά στεγαστικής πίστης και των τιτλοποιημένων δανείων που προήλθαν από αυτήν, όπως είχε προειδοποιήσει ο τότε πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) Μπεν Μπερνάνκι. Η Fed απάντησε στην κρίση με τη διοχέτευση τρισεκατομμυρίων δολαρίων στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, απορροφώντας τα προβληματικά στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών, προκειμένου να ξεκινήσει εκ νέου ο δανεισμός στην οικονομία. Διαφορετικά, τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο δύσκολα για τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο.
Παρ’ όλα αυτά, οι οικονομίες του ανεπτυγμένου κόσμου ακόμα μετρούν απώλειες. Κατέρρευσαν τράπεζες στη Βρετανία, στις ΗΠΑ, στη Γερμανία, στην Ιρλανδία και αλλού, ενάμιση χρόνο μετά τον Αύγουστο του 2007, καθώς οι επενδυτές έγιναν εξαιρετικά καχύποπτοι για τα περίπλοκα προϊόντα με τιτλοποιημένα δάνεια που διατηρούσαν στα χαρτοφυλάκιά τους. Κάποιες από τις ισχυρότερες τράπεζες του κόσμου κρατικοποιήθηκαν, ιδιαίτερα μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers, της υπ’ αριθμόν 5 μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας των ΗΠΑ, στα μέσα Σεπτεμβρίου. Η ιστορία με τη Lehman Brothers σκόρπισε τον πανικό στις διεθνείς αγορές, κορυφώνοντας τη χρηματοπιστωτική κρίση και οδηγώντας την παγκόσμια οικονομία, ιδιαίτερα του ανεπτυγμένου κόσμου, σε βαθιά ύφεση. Στις ΗΠΑ, ο ασφαλιστικός κολοσσός American International Group πέρασε στον έλεγχο της Ουάσιγκτον, λόγω της υπερβολικής μόχλευσης σε εξωχρηματιστηριακά παράγωγα τα οποία ήταν συνδεδεμένα με τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια, ενώ στο χείλος του γκρεμού οδηγήθηκαν η Βear Stearns και η Countrywide Financial. Ηταν σαφές ότι το τραπεζικό σύστημα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ήταν εκτεθειμένο σε υπερβολική μόχλευση, κυρίως όμως «κούφιο», δηλαδή δεν διέθετε τα απαραίτητα κεφάλαια για να καλύψει ζημίες από επισφαλή στεγαστικά δάνεια, τιτλοποιημένα δάνεια και περίπλοκα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα.
Η Ιρλανδία ήταν από τα πρώτα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης που ζήτησε οικονομική βοήθεια από τους Ευρωπαίους εταίρους. Ακολούθησε, μάλιστα, το αυστηρό δημοσιονομικό πρόγραμμα της τρόικας και κρατικοποίησε τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζές της, οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση θα κατέρρεαν. Σήμερα, τα ποσοστά ανεργίας των νέων στην Πορτογαλία και την Ιταλία εξακολουθούν να είναι υψηλά, ενώ ο δανεισμός στις μεσαίες επιχειρήσεις του ευρωπαϊκού Νότου χρειάστηκε χρόνια για να αρχίσει σταδιακά να ανακάμπτει. Οι πραγματικοί μισθοί είναι πολύ χαμηλοί και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ενώ ο πληθωρισμός παραμένει αρκετά χαμηλότερα από τα προ κρίσεως επίπεδα, αντανακλώντας ένα περιβάλλον υποτονικής ανάπτυξης.
Ασθμαίνει το παγκόσμιο εμπόριο
Το παγκόσμιο εμπόριο ως ποσοστό της ανάπτυξης εξακολουθεί να κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τα προ του 2007 δεδομένα. Πριν από την κρίση, το παγκόσμιο εμπόριο επεκτεινόταν επί πολλές δεκαετίες με διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με αυτόν της παγκόσμιας ανάπτυξης. Από το 2011, το παγκόσμιο εμπόριο κινείται σε βραδύτερους ή στους ίδιους ρυθμούς με την παγκόσμια ανάπτυξη.
Επιπροσθέτως, η διοχέτευση τρισ. δολαρίων ή ευρώ από τις κεντρικές τράπεζες στα τραπεζικά συστήματα έχει προκαλέσει στρεβλώσεις στις αγορές κρατικού χρέους, οδηγώντας τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων σε πολύ χαμηλά ποσοστά. Μάλιστα, παρουσιάζουν ακόμη και αρνητικές αποδόσεις, όπως στην περίπτωση της Γερμανίας. Σύμφωνα με το Reuters, οι αποδόσεις στα 10ετή κρατικά ομόλογα κυμαίνονται στο ήμισυ της αξίας τους την τελευταία δεκαετία. Παρά το ράλι των χρηματιστηρίων, ο παγκόσμιος δείκτης MSCI έχει ενισχυθεί μόνον κατά 22% από το 2007, αντικατοπτρίζοντας το μέγεθος των χρηματιστηριακών απωλειών κατά το ξέσπασμα της κρίσης. Μετά τις τεράστιες απώλειες που καταγράφηκαν το 2008, οι μετοχές του χρηματοπιστωτικού κλάδου εξακολουθούν να κυμαίνονται σε επίπεδα χαμηλότερα σε σχέση με άλλους κλάδους των χρηματιστηρίων, αναφέρει το Reuters. Η διόγκωση των ισολογισμών των κεντρικών τραπεζών είναι ίσως ένα από τα γεγονότα που χαρακτηρίζουν τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007. Μέχρι σήμερα, η Fed δεν έχει αποπειραθεί να περιορίσει τους ισολογισμούς της.
